Pas prezantimit të programit të vaksinimit masiv kundër COVID-19, u bë e qartë se efikasiteti i vaksinave nuk zgjat përgjithmonë.
Ndërkohë që diskutimet rreth dozave shtesë të vaksinave po vlojnë, ajo që dihet për kohëzgjatjen e imunitetit ndaj COVID-19, është ende duke u eksploruar.
Studimet imunologjike kanë dokumentuar një rënie të vazhdueshme të niveleve të antitrupave tek individët e vaksinuar.
Përcjellja afatgjate e pjesëmarrësve në provat e vaksinave, zbuloi një rrezik në rritje të të ashtuquajturave infeksione të përparuara dhe të dhënat shëndetësore nga vende të tilla si Izraeli, Mbretëria e Bashkuar dhe vende të tjera me një shkallë të lartë vaksinimi, tregojnë se vaksinat COVID-19 po humbasin fuqinë e tyre, të paktën kur bëhet fjalë për të luftuar përhapjen e infeksionit. Pse?
Në shembullin e vaksinës Pfizer, efektiviteti është më i fortë me 92.2 për qind, midis një jave dhe dy muaj pas marrjes së dozës së dytë. Me kalimin e kohës, efikasiteti bie për 6 për qind çdo dy muaj, sipas një studimi që përfshinte më shumë se 44,000 njerëz nga Shtetet e Bashkuara dhe vende të tjera. Pas katër deri në gjashtë muaj, efikasiteti vlerësohet në 84 për qind”, ka thënë shefi ekzekutiv i Pfizer, Albert Bourla ka transmetuar rrjeti televiziv amerikan CNBC.
“Kemi parë të dhënat nga Izraeli për rënien e imunitetit dhe statistikat që tregojnë rënie 100 për qind të mbrojtjes kundër shtrimeve në spital. Pas gjashtë muajsh, ajo bie në 90 deri në 80 për qind”, tha Bourla, duke shtuar se kompania është e bindur se doza e tretë do të rrisë përsëri imunitetin kundër variantit Delta.
Izraeli ka zbatuar programin më të shpejtë të vaksinimit në botë, që nga mesi i dhjetorit 2020. Gati 6 milionë nga gjithsej 9.3 milionë njerëz morën të paktën një dozë Pfizer, ndërsa gati 2.2 milionë morën një dozë të tretë në fund të gushtit. Por, në atë kohë filloi të regjistrohej një rritje e numrit të të infektuarve.
Si funksionojnë vaksinat?
Shumë shkencëtarë kanë thënë se nuk është e pazakontë që efikasiteti i vaksinave të bie me kalimin e kohës.
Në rastin e COVID-19, me kalimin e kohës është bërë e qartë që antitrupat që merren përmes vaksinimit më dobët i njohin variantet e virusit SARS-Cov-2 në krahasim me llojin fillestar që shkakton pandeminë.
Megjithatë, mbetet e paqartë se deri në çfarë mase dhe nëse mekanizmat mbrojtës të sistemit imunitar që mbrojnë njerëzit e vaksinuar nga format e rënda të sëmundjeve, shtrimi në spital dhe vdekja, bien gjithashtu.
“Gjërat po zbehen, por jo në mënyrë të barabartë”, thotë Nicole Doria-Rose, një imunologe në Institutin Kombëtar të Alergjisë dhe Sëmundjeve Infektive të Shteteve të Bashkuara në Bethesda, në shtetin e Merilendit, shkruan revista Nature.
“Antitrupat ‘neutralizues’ që mund t’i hasin viruset para se të infiltrojnë qelizat, mund të mos kenë fuqi të lartë të qëndrueshmërisë. Niveli i këtyre molekulave zakonisht rritet pas vaksinimit, dhe pastaj ulet me shpejtësi gjatë muajve të mëvonshëm. Kështu funksionojnë vaksinat”, thekson Doria-Rose.
Jetëgjatësia e përgjigjes së qelizave imunitare
Por, përgjigjet e imunitetit të qelizave janë afatgjata. Jennifer Gommerman, imunologe në Universitetin e Torontos në Kanada, shpjegon: “Imuniteti qelizor do t’ju mbrojë nga sëmundjet”.
Qelizat B të kujtesës, të cilat mund të aplikojnë shpejt më shumë antitrupa në rast të ekspozimit të përsëritur ndaj virusit, kanë tendencë të mbahen, përfshirë qelizat T, të cilat mund të sulmojnë qelizat tashmë të infektuara. Qelizat B dhe T sigurojnë një masë shtesë të mbrojtjes, nëse SARS-CoV-2 kalon përmes vijës së parë të mbrojtjes së trupit, shpjegon revista Nature.
Kur kërcënimi i infeksionit në trup kalon, përgjigja imune zvogëlohet – qelizat B dhe T nuk duhet të jenë më në gjendje gatishmërie dhe ato fillojnë të vdesin. Niveli i antitrupave, i cili është më së lehti për t’u matur, bie gjatë disa muajve derisa të rrafshohet.
Këto procese që ndodhin në trup janë normale, ka thënë për gazetën The Atlantic, Deepta Bhattacharya, një imunologe nga Universiteti i Arizonës.
“Në fillim keni një ngritje të madhe dhe më pas një rënie”, ka thënë Bhattacharya.
Arsyeja për këtë është se nëse organizmi nuk e zvogëlon përgjigjen imune ndaj ndonjë patogjeni që has dhe vazhdon të grumbullojë antitrupa, ai do të kishte shpërthyer prej kohësh.
Gjithashtu, përpjekja për të mbajtur një rezervuar kaq të madh të imunitetit do të “kërkonte shumë energji – madje as që di se ku t’i mbanit të gjitha ato qeliza”, thotë Marion Pepper, një imunologe në Universitetin e Uashingtonit.
Nivelet e antitrupave do të bien në muajt pas vaksinimit ose infeksionit, por kjo nuk do të thotë se ato do të bien në zero, tha Bhattacharya. Edhe pse shumica e qelizave B vdesin, disa mbeten në palcën e eshtrave dhe lëshojnë molekula që luftojnë në nivele më modeste viruset, por ende në nivele që mund të shënohen.
Memoria e qelizave imune
Edhe pse jeta e qelizave B me jetë të gjatë mund të ndryshojë, disa studime kanë sugjeruar se këto qeliza janë të afta të mbijetojnë për dekada si fabrika antitrupash. Qelizat e tjera imune, qelizat B të kujtesës, qarkullojnë në të gjithë trupin si agjentë të fjetur që janë gati të vazhdojnë të prodhojnë antitrupa sa herë që të jetë e nevojshme.
Të gjitha këto qeliza B mund të vazhdojnë të zgjerohen dhe të rrisin aftësinë e tyre për të shkatërruar virusin, me muaj pasi vaksina ose patogjeni largohet nga trupi, në një formë të përshpejtuar të zhvillimit të antitrupave.
“Cilësia e antitrupave në trup përmirësohet me kalimin e kohës”, ka theksuar Bhattacharya për gazetën The Atlantic. “Duhen shumë më pak prej tyre për t’ju mbrojtur”, ka theksuar ai.
Në një prej studimeve afatgjata, e cila ka shqyrtuar njëkohësisht tri shtylla të sistemit të imunitetit – antitrupat, qelizat B dhe qelizat T – studiuesit zbuluan se vaksinimi stimulon imunitetin qelizor të qëndrueshëm.
Numri i qelizave B të kujtesës vazhdon të rritet për të paktën gjashtë muaj dhe me kalimin e kohës ato bëhen më të mira në luftën kundër virusit. Numri i qelizave T mbetet relativisht i qëndrueshëm.
“Pra, ju keni këtë rezervë”, thotë John Wherry, një imunolog në Fakultetin e Mjekësisë të Universitetit të Pensilvanisë Perelman në Filadelfia, i cili drejtoi studimin.
“Antitrupat qarkullues mund të jenë në rënie, por sistemi juaj i imunitetit është i aftë të bëhet gati për veprim përsëri shpejt”, ka thënë Wherry./REL
