Katër ndër dhjetë prej nesh i kalojmë pushimet me kapsllëk dhe fryrje. Pse po ndodh kjo dhe a ia vlen kështu të bëjmë pushime?
Kapsllëku për shkak të udhëtimit është një sindromë e vërtetuar shkencërisht. Studimi i parë u botua në Schweizerische Medizinische Wochenschrift, dhe tregoi se rreth 14% e turistëve zviceranë vuanin nga kapsllëku gjatë pushimeve të tyre.
Studimi i fundit – dhe më i plotë – i botuar në American Journal of Gastroenterology, zbuloi se 40% e njerëzve kishin kapsllëk gjatë pushimeve të tyre. Kapsllëku ishte më i theksuar në fillim të udhëtimit dhe shoqërohej me ndryshime në dietë dhe aktivitet fizik.
Forca e zakonit
“Sapo të dilni nga mjedisi juaj i përditshëm, mikrobioma juaj e zorrëve është plotësisht jashtë rregullit,” thotë prof. Dimitris Kalliafas, një biolog në Laboratorët Farmaceutikë të Athinës, i specializuar në ilaçet gastrointestinale.
“Ndonjëherë fillon para se të arrini në destinacionin tuaj: lëvizja vetëm ndihmon në funksionimin e zorrëve, kështu që nëse duhet të jeni në makinë ose aeroplan për orë të tëra, zorra humbet ritmin e saj.
Zorrët dhe triliona bakteret e saj, e duan lëvizjen dhe rutinën. Nëse ka dalë nga rutina, zorra jonë mund të mos jetë bashkëpunuese edhe kur – më në fund – arrijmë të ulemi në tualet. Aty nis “hakmarrja” e saj, zor se hap rrugën që të dilni jashtë.
Stresi
Kapsllëku mund të jetë psikologjik. “Ai gjithashtu shkaktohet nga stresi,” thotë një farmaciste.
Ndaj dhe pushimet bëhen plot kompleksitet dhe si të tilla, nuk janë as argëtuese dhe as komode.
Studiuesit ndonjëherë e quajnë zorrën “truri i dytë”, për shkak të neuroneve të shumta që ka dhe ndërveprimit të tyre me mikrobiomën e zorrëve, bakteret e panumërta që shkatërrojnë ushqimin dhe i japin atij energjinë e tij.
Marrëdhënia neurologjike e zorrëve me trurin është e dyanshme: ashtu si mosfunksionimet e zorrëve shkaktojnë humor të keq, ashtu edhe emocionet e forta mund të shkaktojnë çrregullime të zorrëve: p.sh. obsesioni për të përdorur vetëm tualetin tonë, i cili është thjesht psikologjik, por shkakton kapsllëk gjatë pushimeve,
Çrregullimet e vogla përkeqësohen shpejt
Çrregullimet e vogla në koordinimin e mikrobiomës ose në “mungesën e komunikimit” të trurit me muskujt e zorrëve, mund të çojnë në kapsllëk gradualisht: në fillim tretja dhe transporti i ushqimit funksionojnë normalisht, por përmbajtja e zorrës së trashë ruhet pak më shumë seç duhet. Sa më gjatë të mbetet përmbajtja në zorrë, aq më e dehidratuar bëhet dhe aq më e vështirë dhe e dhimbshme bëhet zbrazja në fund. Kjo është arsyeja pse është e rëndësishme që zorra të mbetet aktive në intervale të rregullta, madje edhe gjatë pushimeve.
Çfarë mund të bëjmë?
Varet, thonë shkencëtarët. “Mikrobioma e zorrëve është unike për secilin person, si një gjurmë gishtash,” thotë prof. Dr. Kalliafas, “kështu që trajtimi më i mirë për kapsllëkun nuk është i njëjtë për të gjithë.”
Sidoqoftë, disa veprime ndihmojnë gjithmonë, edhe nëse i neglizhojmë gjatë pushimeve. “Ushqimet e fermentuara, p.sh. “kosi dhe turshitë në përgjithësi ndihmojnë, ashtu si edhe fibrat e patretshme në ujë, siç janë lëkurat e shumë frutave, edhe pse këto shpesh shkaktojnë dhimbje barku.”
Fibra stimulon shtresën e mukusit në muret tona të zorrëve, e cila ndihmon në zbrazjen. Hidratimi i shpeshtë është gjithashtu shumë i rëndësishëm sepse ndihmon në daljen e jashtëqitjes.
Si një masë paraprake, shumë njerëz marrin shtesa dietike të pasura me fibra edhe para se të fillojnë udhëtimin e tyre, në mënyrë që të shmangin shfaqjen e kapsllëkut.
Nëse, megjithatë, shfaqet një problem, atëherë preferohet një “zgjidhje zjarri” me efekt të menjëhershëm, në mënyrë që zorra të kthehet në funksionin e saj normal, kur duam dhe jemi mësuar, p.sh. me një mikroenemë të glicerinës.
Në fund të fundit, ne nuk duhet të lejojmë që kapsllëku të na prishë pushimet!
