Nga Ilir Kalemaj
Tekstet mësimore, na thotë filozofi i shkencës Thomas Kuhn, te libri i tij i shumë cituar, “Struktura e Revolucioneve Shkencore”, duke qenë “bartës” pedagogjik të vazhdimësisë së shkencës normale, duhen rishkruar tërësisht apo pjesërisht sa herë që gjuha, struktura e problemeve apo standartet e shkencës normale ndryshojnë.
Fatkeqësisht një pjesë e mirë e teksteve mësimore si në arsimin parauniversitar, ashtu dhe në atë universitar në Shqipëri jo vetëm nuk janë rishikuar, por shpesh janë në rastin më të mirë të mbushur me gabime sintaksore ose përmbajtësore.
Duke i’u referuar specifikisht teksteve të historisë, nuk duket se gjejmë një nevojë të tillë ndryshueshmërie që të lindi nevoja e rishkrimit themeltar të historisë dhe për më tepër, edhe në se rishkruhet, ideja është të bëhet më shkencore dhe jo më partizane, infantile dhe e cekët, duke shënuar hapa mbrapsht në shkencë dhe mendim kritik.
Historia mund të shihet thjesht dhe vetëm nëpërmjet syve të së tashmes, duke qenë një “histori kontemporane” siç na thotë Benedict Kroce, apo histori që bashkon të kaluarën si fakt objektiv me interpretimin e historianit sikundër argumenton në mënyrë eklektike historiani dhe filozofi i madh anglez Collingwood, ose dhe mund të çojë në përjetimin e së kaluarës si të tashme, nëpërmjet proceseve të rimemorizimit, sikundër shprehet Pierre Nora, por asnjë herë nuk mund të krijohet apo rikrijohet histori nga hiçi. Historia gjithashtu nuk përsërit veten ndonëse përkon apo shpeshherë rimon, sikundër e ka përmendur dikur poetikisht shkrimtari amerikan Mark Twain.
Ashtu sikundër nuk mund as të sendërtohen memorie artificiale kolektive dhe t`i imponohen pjesës më të madhe të popullsisë, qoftë kur shërben për procese identitare dhe komb-formuese, qoftë për të justifikuar një rregjim të caktuar dhe hedhur baltë mbi të tjerët.
Që “historia mos të jetë veçse një makth prej të cilit tentoj të zgjohem” siç na tregon shkrimtari i famshëm irlandez, J. Joyce, duhet kuptuar drejt dhe konteksti në të cilën është shkruar.
Gjithashtu leximi i teksteve, vençarisht atyre historikë nuk është vetëm për të hedhur dritë mbi të shkuarën, në mënyrën më objektive dhe të ftohtë racionalisht të mundshme.
Por ashtu sikundër shkruan britaniku E. H. Carr “funksioni i historianit nuk është as të dashurojë të shkuarën, as të shkëputet nga e kaluara, por të kuptojë dhe kontrollojë atë për të kuptuar të sotmen”.
