Ne kurrë nuk kishim dëgjuar për to deri para një viti. Një artikull në median italiane, thotë se shkencës i duhet kohë.
Çfarë nuk dimë për koronavirusin
Pse vendet aziatike po tejkalojnë botën perëndimore në kontrollimin e pandemisë Covid-19? Për të peshuar mund të jenë më shumë faktorë që fillojnë nga mosha mesatare e popullsisë, kultura dhe përvoja e kaluar me emergjencat e këtij lloji. Edhe pirja e duhanit dhe ADN-ja mund të luajnë një rol. Jo vetëm bllokimi, me pak fjalë. Megjithatë këto ndryshime nuk janë vetëm me gjigantin aziatik, por me disa vende të tjera në atë kontinent. Vendet ku njerëzit jetojnë në kontekste më të mbipopulluara se tonat dhe kanë standardet mjekësore më të ulëta se tonat. Pra, pse? Nga njëra anë ka një aspekt të tërë kulturor që është i dukshëm për të gjithë dhe duhet të hulumtohet për të kuptuar se si të përmirësojmë strategjitë tona.
Ndër sugjerimet e bëra nga studiuesit ekziston një që vë në pikëpyetje edhe gjenetikën, ose më saktë “modelet gjenetike protrombotike”, të cilat “janë më pak të zakonshme në Azi sesa në pjesën tjetër të botës. “Duke folur me ekspertët e mpiksjes ata thonë se ne jemi dy botë të ndryshme nga ky këndvështrim gjenetik. Ekzistojnë një seri e tërë “gjenesh protrombotike” që gjithmonë them se na kanë lejuar të mbijetojmë në kaq shumë luftëra, por ato na bëjnë të vdesim nga ‘MikroClots’ në lidhje me Covid-19 “, ajo sindromë inflamatore që synon kryesisht endotelin, murin e brendshëm të enëve, në nivelin pulmonar dhe si pasojë përfshin manifestime trombotike në një përqindje e konsiderueshme e rasteve”,- thotë profesori italian Giovanni Landoni, i cili koordinon aktivitetin kërkimor në anestezi dhe reanimacion.
A mjafton kjo për të shpjeguar ndryshimet në vdekshmëri me Azinë? Ndoshta jo, dhe pastaj duke parë vdekshmërinë sipas grupmoshës ka dallime, por jo të bujshme midis fushave të ndryshme. Prandaj, faktori i moshës mesatare të popullsisë sigurisht që mbizotëron, shumë më i lartë në Itali dhe në Evropë në përgjithësi. Numrat do të analizohen më vonë në kohë, me të gjitha informacionet e nevojshme në dorë. Në këtë fazë mbase duhet të mësojmë nga Lindja. Ka kuptim të shikosh Lindjen edhe nëse mendon se ka të bëjë me bllokimin, privatësinë dhe respektimin e rregullave, sepse atëherë ka diçka për të mësuar. Por edhe nëse besojmë se ka shpjegime alternative, qoftë ushqimi apo pirja e duhanit apo faktorë të tjerë që na shmangen. Sepse edhe në këtë rast duhet të kuptojmë. Dhe zbulimi dhe mësimi i asaj që ende na mungon është e rëndësishme. Duhet të jetojmë me këtë virus për një kohë të gjatë. Padyshim gjithë këtë dimër, i cili ende nuk ka marrë jetë.
Suksesi i Lindjes në luftën kundër koronavirusit
Strategjia e të jetuarit me virusin ishte një rrugë e përgjithshme në fillim në shumë vende. Në vend të kësaj, Kina, Vietnami, Tajvani menjëherë e kuptuan se nuk do të ishte e mundur të jetohej me virusin. Ata i kanë vendosur vetes qëllimin ambicioz për ta eleminuar atë plotësisht.
Ajo që ndodhi në Vietnam mbetet pothuajse e pashpjegueshme. Vendi ka shumë shkëmbime me epiqendrën e pandemisë, Kinën. Teknika e testimit të popullatës mund të ketë kontribuar në frenimin e infeksionit. Pas zbulimit të virusit, këtë verë 1.3 milion banorë, u bllokuan në shtëpitë e tyre dhe më pas u testuan. Vetëm 35 njerëz kanë vdekur në Vietnam që nga fillimi i pandemisë.
Në vendet e Lindjes së Largët, mbyllja me kohë e kufijve dhe rregullimi i rreptë i udhëtimeve gjithashtu patën ndikim. Gjurmimi rigoroz i kontakteve nuk u anashkalua, dhe më pas u vu në shënjestër karantinat dhe përdorimi i gjerë i maskës, e cila në këtë rajon ka qenë një traditë për dekada, gjithashtu falë epidemive të mëparshme të tilla si Sars dhe Aviaria.
Diferenca në vdekshmërinë mesatare për milion është “e jashtëzakonshme midis vendeve aziatike dhe evropiane (2.7 kundrejt 197 vdekjeve për milion banorë). Ajo që është e sigurt është që sa më vonë një vend i veçantë të goditej nga epidemia, aq më i lehtë ishte ndikimi në vdekshmëri gjatë 50 ditëve të para, ato më të vështirat.
Atribuimi i ndryshimit në numrin e testeve të kryera “është joreale, pasi në shumicën e vendeve përqindja e popullsisë së testuar është e ngjashme (midis 10% dhe 25%)”. Kjo pandemi, vërejnë ekspertët, “ka prekur thellë shoqërinë moderne dhe ekonominë, pasi ka qenë e nevojshme të identifikohen mënyra alternative të punës, udhëtimit dhe komunikimit”. Dhe ka aspekte që duhen kuptuar më plotësisht, janë të bindur autorët e studimit.
Si përhapet virusi nëpër botë
Virusi u përhap shpejt nga bota lindore në Evropë dhe Amerikë. Pavarësisht nga miratimi i masave të ngjashme frenuese, asnjë vend aziatik nuk paraqitet në 20 vendet e para për sa i përket vdekshmërisë për milion banorë. Prandaj, sqarojnë studiuesit, u bë një përpjekje për të shqyrtuar “arsyet pse Azia ka performuar më mirë se pjesa tjetër e botës në menaxhimin e Covid-19”. Së pari, ata vërejnë, “popullsia aziatike është më e re se ajo evropiane dhe e Amerikës së Veriut. Mosha mesatare e popullsisë në Azi është 31, krahasuar me 42 në Evropë dhe 35 në Amerikën e Veriut.
Në Itali, veçanërisht e goditur herët dhe rëndë, ajo është 45.5 vjeç, një nga më të gjatat në botë”. Kjo mund të ofrojë pjesërisht një shpjegim të parë.
Një studim francez muaj më parë gjithashtu sugjeroi që duhanpirësit kishin më pak të ngjarë të zhvillonin një infeksion simptomatik ose të rëndë sesa popullata e përgjithshme. Sidoqoftë, nuk ka efekt mbrojtës të tymit të duhanit, i cili përmban shumë agjentë toksikë Vetëm nikotina ose moduluesit e tjerë të receptorit të nikotinës mund të kenë një efekt mbrojtës, i cili nuk provohet ndër më të lartit për momentin. Në fakt, pirja e duhanit është një faktor rëndues për sëmundjet kardiovaskulare, të frymëmarrjes dhe kancerit.
Si përfundim, pse njerëzit vdesin kaq shumë nga Covid në Itali
Pse është kaq i lartë vdekshmëria e koronavirusit në Itali? Sipas Graziano Onder, shefi i raportit mbi vdekshmërinë nga koronavirusi, në Itali njerëzit jetojnë për një kohë të gjatë, por shumë të moshuar kanë lloje të ndryshme të patologjive që përkeqësojnë prognozën në rast të infektimit nga virusi Sars-CoV-2.
“Në vendin tonë, megjithatë, 90% e vdekjeve janë për dhe jo me Covid. Të moshuarit dhe njerëzit me sëmundje të shumta të vrarë nga virusi gjithsesi. Ne duhet të jemi të vetëdijshëm për tragjedinë aktuale për të marrë përgjegjësi dhe për të respektuar rregullat”,- ka thënë ai.
Megjithatë, për shembull, mbetet e vështirë të kuptohet pse në Gjermani vdesin shumë më pak nga Covid sesa në Itali. Klasifikimi i ndryshëm (i hipotezuar) i vdekjeve nuk është i mjaftueshëm. Gjendja shëndetësore e popullatës dhe modeli shëndetësor nuk ndryshojnë aq shumë.
“Mosha mesatare e viktimave të Covid është mbi 80 vjet dhe është e vërtetë që në Itali njerëzit jetojnë më gjatë, por me më pak vite të kaluara në shëndet të mirë.”
