Shkatërrimi i “Nymphaeum”, kolonës së Nimfeut (burimit monumental) të Apolonisë antike pranë Fierit ka shkaktuar zemërim në komunitetin grek të Epirit të Veriut, në jug të Shqipërisë.
Mediat greke kanë pasqyruar dëmin e fundit në Apoloni duke ngritur një shqetësim më të madh se në Shqipëri, me pretendimin se është shkatërruar jo thjesht kultura e tyre e lashtë, por kultura e tyre në një territor që pretendohet se ka qenë dikur grek.
Në fakt është si të pretendosh se nisur nga fakti që tuneli i aksit “Elbasan-Tiranë”, i ndërtuar nga një kompani greke, pas 2 mijë vjetësh të pretendohet se kjo vepër tregon se edhe Tirana edhe Elbasani janë dëshmi të ekzistencës së qytetërimit helen në territoret tona.
Vandalët kanë shkaktuar dëme të pariparueshme në një nga qytetet më të rëndësishëm në historinë e rajonit, i cili është një sit i trashëgimisë botërore, i përfshirë në listën e UNESCO-s.
Mediat helene i janë referuar sajtit “Himara.gr”, ku pretendohet si më poshtë:
Drejtori i parkut arkeologjik komentoi në lidhje me incidentin, ndërsa e gjithë çështja u raportua në zyrën e prokurorit.
Duke iu referuar vandalizmit, drejtori tha se dëmi ishte i pariparueshëm, sepse përfshin thyerjen e kolonave deri në pikën që monumenti ishte shkatërruar plotësisht.
Sa për kur ndodhi incidenti, ai vuri në dukje se gjithçka ishte bërë gjatë bllokimit të imponuar për shkak të virusit COVID-19.
Miratimi është bërë nga Ministria Shqiptare e Kulturës për të provuar restaurimin e monumentit antik Grek.
Arkeologu shqiptar Neritan Ceka ka dënuar publikisht aktin, duke fajësuar për vandalizmin Ministren e Kulturës të Shqipërisë, Elva Margariti.
Qyteti i Apolonisë në Epirin e Veriut u themelua nga kolonizatorët Corinthian dhe Corfiot rreth 2,600 vjet më parë dhe i ishte kushtuar perëndisë Apollo.
Për mijëra vjet Grekët kanë jetuar në rajonin e Epirit dhe kanë ndërtuar shumë qytete antike, disa që janë të banuara edhe sot e kësaj dite, e disa të tjera janë bërë gërmadha antike, siç është Apolonia.
Sidoqoftë, revizionizmi historik është i fortë në Shqipëri pasi shqiptarët përpiqen të lidhen veten me ilirët e lashtë me teori që kryesisht refuzohen nga bota akademike dhe historike.
Si pjesë e këtij revizionizmi historik, historianët shqiptarë përpiqen të pretendojnë se shumë prej vendbanimeve Greke antike në Vorio-Epir ishin në të vërtetë ilire dhe për këtë arsye edhe shqiptare. Kjo është përkundër faktit se dihet se shumë prej këtyre vendbanimeve ishin grekë dhe nuk ka asnjë provë të fortë që shqiptarët e sotëm janë të lidhur me Ilirët e lashtë.
Vittorio Sgarbi, një Anëtar Italian i Dhomës së Deputetëve, komentues kulturor dhe historian me mbi 70 botime, është i fundit nga shumë personalitete të njohura, i cili konfirmoi helenizmin e disa prej këtyre rrënojave antike në Epirin e Veriut, siç raportohet nga ” Greek City Times”.
“Në të kaluarën kur kam ardhur në Shqipëri, kam parë vende të mahnitshme. Por unë kurrë nuk kam qenë në Byllis, një qytet Grek me një teatër të madh nga i cili mund të shohim Vlorën,’ – tha ai duke ndezur shumë debate.
