Shembja e Teatrit Kombëtar ka marrë vëmendjen e mediave ndërkombëtare të cilat kanë raportuar për protestat dhe përplasjen me policinë. Reuters dhe New York Times shkruajnë se autoritetet shqiptare nisën që në orët e para të mëngjesit shembjen e ndërtesës e Teatrit Kombëtar ndërsa një dyzinë aktorësh bërtisnin “turp” dhe “diktaturë”.
Agjencia e lajmeve kujton se për më shumë se 2 vjet aktivistë dhe shoqëria civile kundërshtojnë planin e kryeministrit Edi Rama duke këmbëngulur se ajo është pjesë e trashëgimisë kulturore dhe e kanë akuzuar atë për praktika korruptive.
“Kjo nuk ka të bëjë më me shembjen e Teatrit, por me rënien e demokracisë dhe lirisë. Ne jemi në diktaturë” – citon Reuters, Aleancën për Mbrojtjen e Teatrit. Reuters nënvizon se ka pasur përplasje me policinë dhe janë ndaluar 37 persona. Vetë Reuters thotë se ka parë se si policia godiste protestuesit dhe ndaloi një prej gazetarëve në protestë edhe pse vetë uniformat blu e kanë kundërshtuar se është ushtruar dhunë. Ndërsa “Neë York Times” raporton për përplasjet mes protestuesve dhe policisë pas shembjes së godinës së Teatrit Kombëtar.
SHKRIMI I PLOTË I REUTERS DHE NYT
Benet Koleka
Autoritetet shqiptare filluan rrënimin e ndërtesës së teatrit kombëtar herët të dielën, pasi larguan dhjetëra aktorë dhe aktivistë që mbrojnë sitin, duke tërhequr një turmë të madhe që brohorisnin “turp” dhe “diktaturë”.
Për më shumë se dy vjet aktorë, aktivistë dhe opozita kanë kontestuar planet e kryeministrit socialist Edi Rama për të ndërtuar një teatër të ri, duke thënë se ndërtesa ekzistuese ishte pjesë e trashëgimisë së vendit, dhe e akuzuan atë për praktika korruptive.
Një forcë e madhe policore u shfaq para agimit dhe largoi anëtarët e Aleancës për Mbrojtjen e Teatrit, duke përdorur sprai piper. Gërmuesit e mekanizuar më pas filluan rrënimin e kolonës së saj të përparme, ku shkruheshin fjalët “Teatri Kombëtar”.
Fati i ndërtesës, i ndërtuar në 1939 dhe i bërë në një teatër kombëtar në 1945, ka ndarë shoqërinë, me shumë të zemëruar që Rama kishte zgjedhur të veprojë gjatë mbylljes nga koronavirusi.
“Kjo nuk është më për prishjen e teatrit por për rrëzimin e demokracisë dhe lirisë. Ne jemi në diktaturë”, tha një anëtar i paidentifikuar i aleancës në një video në Facebook.
Rama, qeveria e të cilit thotë se teatri ishte i rrënuar dhe kishte nevojë për modernizim, i qëndroi mendimit të tij se po nxiste përparimin, pasi ndërtoi një stadium dhe të ri futbolli dhe treg.
“Këta janë të njëjtët njerëz që u ngritën kundër çdo projekti në Tiranë. Ata nuk duan zhvillim, por nuk mund ta ndalojnë Tiranën”, tha Rama në një postim në Facebook.
Protestuesit shtynë policinë duke bllokuar hyrjen në sit dhe brohoritën “poshtë diktatura”, duke çuar në 37 arrestime. Një polic u shtrua në spital pasi u godit nga protestuesit, ndërsa një dëshmitar i Reuters gjithashtu pa një protestues me lëndime në kokë.
Njëri nga të arrestuarit, analisti i mediave Alfred Lela, tha pas lirimit të tij se policia kishte përdorur dhunë të pajustifikuar dhe abuzim verbal. Policët shkelmuan protestuesit, të cilët hodhën shishe uji, sipas një dëshmitari të Reuters.
Policia tha se akuzat për dhunë ishin të pavërteta.
Kritikët e planit fillestar për një teatër të ri thanë se ndërtimi i ishte dhënë një prej partnerëve të preferuar të qeverisë pa qenë subjekt i tenderit, me ndërtimin e disa pronave të reja të larta, të përfshira në marrëveshje.
Qeveria Socialiste e tërhoqi atë plan në shkurt.
Protestuesit kanë pohuar se me ligj kërkohet një periudhë gjashtë mujore që të miratohet një projekt i ri dhe se qeveria nuk ka siguruar lejet e duhura për të realizuar prishjen.
Mariya Gabriel, Komisionere e Inovacionit, Kërkimit, Kulturës, Edukimit dhe Rinisë së Bashkimit Evropian, javën e kaluar nxiti diskutime të mëtejshme para se të merrej ndonjë vendim mbi teatrin.
Kreu i Partisë Demokratike të opozitës, Lulzim Basha tha se prishja ishte e paligjshme dhe se gjithashtu kishte “prishur themelet e shoqërisë”.
Presidenti Ilir Meta, i cili ka një rol kryesisht ceremonial, është ankuar në Gjykatën Kushtetuese për prishjen, të cilën ai e ka quajtur një “krim juridik, moral dhe kushtetues”. Gjykata duhet të vendosë ende.
