Nga Andy Kessler
Stoku i aksioneve 6.75 miliardë dollarë të United Airlines u zhyt në rënie të premten e 13 tetorit 1989. Rënia në bursë qe e menjëhershme 191 pikë ose pothuajse 7%, ekuivalent me një rënie prej 1.500 pikësh sot. E frikshme.
Rod Berens, në atë kohë drejtor i kërkimeve në Morgan Stanley, thirri një mbledhje të departamentit sapo u mbyll bursa. Pata frikë të shkoj. Unë mbaja listen e aksioneve të teknologjisë. Kur hyra, vura re disa gota të mbushura shampanje – një gjë e çuditshme “të festoje humbjen e pasurisë”. Po pse jo? Kapa një gotë. Shefi im u drejtua drejt meje. Oh oh, mendova, plasi tani. Në vend të kësaj, ai buzëqeshi, më dha një përplasje të dorës dhe tha, “Urime, tani është radha jote”, dhe trokiti gotën me mua. Po merrja një urim në një nga ditët më të këqija në jetën time profesionale.
Unë nuk e kuptoja ende, por gjërat po shkonin drejt vdekjes. Erërat ndryshuan, ndonjëherë edhe brenda natës. Gjatë dekadës së ardhshme, tregu i aksioneve u zhvendos nga blerjet e pasurive të patundshme tek kompanitë e teknologjisë me vlera të larta, për të përfunduar me krizën dot-com.
Trazira aktuale të tregut më tregojnë se epoka aktuale po rrënohet, kështu që vini në dyshim gjithçka. A do të rikthehen energjia, celularet dhe mediat sociale? Nëse jo, çfarë do të dominojë?
Shumica mendojnë se epidemia e SARS në 2003 në Kinë nxiti epokën e tregtisë elektronike në atë vend, që do të ndodhte gjithsesi – por kriza vetëm e përshpejtoi atë. Prandaj tregohuni të kujdesshëm kur flisni për përhapjen e robotëve dhe dronëve. Virusi po përhapet shuimë më shpejt dhe ekonomia ende duket shumë larg.
A do mbetet po aq e lirë energjia pas shkatërrimit të kësaj jave? Dyshoj për këtë. Ekonomia mund të përfitojë më në fund nga gazi i lirë natyror. Unë do të kushtoj të ashtuquajturën energji të pastër dhe të rinovueshme që u rikthye këtë dekadë duke konkuruar me çmime më të ulëta. Karburantet e lira fosile mund të tërheqin përsëri interes përballë energjisë bërthamore.
Më interesante është zbrazja e kampeve të panumërta të kolegjeve, dërgimi i studentëve në shtëpi. Mësimet do të bëhen në internet deri në njoftimin e mëtejshëm. Smart. Por në një moment prindërit me siguri do të pyesin: “Pse duhet të paguajmë universitetet çdo vit?” A është fundi i universiteteve shumë larg?
Në mënyrë të ngjashme, shumë ndërmarrje po u thonë punonjësve të punojnë nga shtëpia. A do të arrijë më në fund një epokë e telekomunikimit dhe pa trafik të ngarkuar në orët e pikut? Ndoshta jo. Kujtojmë Marissa Mayer Drejtore e Përgjithme e Yahoo, që dikur ua ndaloi personelit të punonin nga shtëpia sepse siç thoshte kishte aq shumë njerëz që u mbyllën brenda.
Fundi i mbizotërimit të Kinës me siguri po vjen. Askush nuk do ta përqendrojë më prodhimin vetëm në Kinë. Vietnami dhe të tjera vende me punë me kosto të ulët do të përfitojnë. Ndoshta ky është momenti i Afrikës. Dhe diçka tjetëtr të lidhur me këtë: Kundërshtimi ndaj globalizimit mund të jetë më i lartë, por ai nuk do të fitojë meqenëse konsumatorët duan mallra sa më të lirë.
Një tjetër vëzhgim: Normat e interesit dhe Rezerva Federale mund të bëhen edhge më të rëndësishme. Detyra e Fed do të mbetet sigurimi i disponueshmërisë për Thesarrrin. 500 miliardë dollarët e paralajmëruar të enjten janë inkurajues.
Po në lidhje me kompanitë celulare, ata të kompjuterave dhe cloud, si mund të shkojë vlera e aksioneve të tyre triliondollarëshe? Pyetja që ja vlen. Veçanërisht në kohën që kapitali i sipërmarrjes dhe kapitali privat po përfitojnë nga huaja e lirë për ti mbajtur kompanitë private më gjatë, ose përgjithmonë. Ka që mendojnë se vlera e aksioneve do ti kthehet shkëlqimit, por kjo zakonisht kërkon një periudhë inflacioni që unë sigurisht nuk e shoh duke ardhur. Përkundrazi.
Sigurisht që rritja do të sundojë akoma, por me një grup udhëheqësish të ndryshëm. “Bota bio”, kërkimet për sekuencat e ADN-së dhe redaktimet gjenetike kanë filluar të rriten. Kujdesi shëndetësor do të transformohet drejt shtigjeve të reja për të zbuluar dhe trajtuar kancerin dhe sëmundje të tjera për të kuruar sëmundjet e pashërueshme më parë si anemia e qelizave etj.
Në botën e teknologjisë së lartë, celulari duket i lodhur. Produkti më i avancuar i Apple është AirPods Pro, ca shkopinj të bardhë të frymëzuar nga Star Ëars që varen në veshët e të gjithëve. Ky është një aksesor, jo një risi. Po shpresohet për disa produkte të rinj celularësh. Duhet të dimë që ne jemi vetëm në rreth një të tretën e rrugës për të avancuar nga ndërmarrjet. Kemi filluar vetëm të zotërojmë mësimin e makinerive dhe inteligjencën artificiale, me aftësinë e tyre për të gjetur modele që njerëzit nuk mund t’i bëjnë. Unë mendoj se epoka tjetër e teknologjisë do të nxitet nga zbatimi i sistemeve të integruara të AI në çdo biznes.
Më në fund, e pyeta vetë njeriun, Rod Berens që me vite është në këtë treg. Ai thotë se bollëku i teknologjisë së 30 viteve të fundit do të thotë që miliardat e botës në zhvillim më në fund do të shohin përmirësime të produktivitetit dhe do të tërheqin një pjesë në rritje të investimeve. Kjo është ndoshta e drejtë.
E ardhjma është mjaft të vështira për t’u parashikuar. Prandaj, në vend që të përqendroheni se cilat qytete kanë hyrë në karantinë, filloni të mendoni se çfarë do të jetë e nesërmja. Shumë pak investitorë bëjnë këtë. /WSJ
