Intervista/ Ish-ministrja: Nga Beogradi, Rama solli te Thaçi idenë për shkëmbim territoresh (Video)

KALLXO.com: Zonja Tahiri, që nga ardhja në krye të Qeverisë të zotit Haradinaj, dialogun me Serbinë po zhvillon Presidenti Thaçi. Si e vlerësoni ju, dialogu duhet të udhëhiqet nga ekzekutivi apo nga Presidenti?

Edita Tahiri: Unë mendoj që zoti Haradinaj ka gabuar dhe e ka shkelur ligjin kur ia ka lejuar Thaçit që ta udhëheqë dialogun, për shkak se Parlamenti ka autorizuar Qeverinë që të jetë bartëse e dialogut të Brukselit dhe ky kalim pa një bazë ligjore pra, pa një rezolutë në Parlament, për mendimin tim ka qenë një dështim. Mirëpo, ma merr mendja që në atë kohë z. Haradinaj as që e ka ditur se pse ka qenë kaq i interesuar z. Thaçi, por as ne të tjerët nuk e kemi ditë. Pastaj, kur doli ideja e ndryshimit të kufijve, të gjithë e pamë pra që paska diçka një skenar pas, një skenar i rrezikshëm, për të cilin unë jam kundër fuqishëm. Më vjen mirë që shumica në Kosovë janë kundër. Tani, z. Haradinaj po e mbron mirë Kushtetutën dhe kufijtë e Kosovës, kjo është e mirë për Kosovën, spektri politik është prononcuar kundër, por kemi dështime në Parlament. Parlamenti duhet të nxjerrë Platformën me të cilën i vendosë vijat e kuqe, kufijtë e Kosovës, territori, statusi, Pavarësia së bashku me integritetin territorial nuk janë tema që diskutohen në Bruksel. Kosova është shtet i pavarur dhe sovran jo vetëm se ne luftuam dhe sakrifikuam, por edhe pse Gjykata Ndërkombëtare për Drejtësi vërtetoi që Pavarësia e Kosovës është në pajtim me ligjet ndërkombëtare dhe praktikisht dhe ligjërisht, kufijtë e Kosovës janë të njohur ndërkombëtarisht.

KALLXO.com: Përkrahësit e idesë së Thaçit thonë se rruga e Kosovës nuk është e qartë, nuk ka pasur suksese në arenën ndërkombëtare, i kanë munguar njohjet që është pritur t’i ketë, nga kjo ka lindë ideja që një marrëveshje përfundimtare të përfshijë edhe korrigjimin e kufijve. Sipas jush, që keni qenë në procesin e dialogut për shtatë vite, në çfarë rruge ishte Kosova në dialogun me Serbinë dhe në arenën ndërkombëtare, ka qenë në rrugë të drejtë, ka mundur të vazhdojë kështu dhe të integrohet gradualisht apo është parë si momentum dhe është e drejtë ideja me arsyetimin se nuk kemi pasur suksese në arenën ndërkombëtare?

“Thaçi nuk ka përkrahës, i ka dy-tre këshilltarë”

Edita Tahiri: E para, unë nuk po shoh përkrahje për idenë e Thaçit. I ka nja dy- tre këshilltarë, por është e qartë që shumica shqiptare e kanë kundërshtuar rreptësisht. Natyrisht do të duhej edhe Parlamenti të flet, të kundërshtojë. Por, nëse dështon parlamenti, atëherë është populli, sepse populli jonë shpesh ka ditur me i marrë situatat në dorë kur e ka parë liderët që s’janë të zotët.

Zërat që mendojnë se jemi të bllokuar, unë vetëm desha disa fakte pse nuk jemi të bllokuar. E para ne jemi të njohur nga 115 shtete, që është më shumë se gjysma e shteteve të OKB-së, në planin evropian ne jemi njohur nga 23 shtete, vetëm 5 nuk na kanë njoftë, këta që e promovojnë idenë i shohin vetëm këto 5 shtete, i injorojnë këto 23 shtete, injorohet që ne jemi pjesë e organizatave më të rëndësishme botërore, siç është Banka Botërore, FMN, Banka Evropiane për Zhvillim  dhe Rindërtim, pastaj në planet tjera jemi integruar në nivelet rajonale si rezultat i dialogut të Brukselit. Ne kemi nënshkruar Marrëveshjen e Stabilizim-Asocimit me BE-në, që tregon se ne jemi në rrugën e integrimit evropian dhe nuk është se Serbia neve do të na zgjidhë çështjen e njohjeve nga këto 5 vende, për mua është një qasje inferiore, që dikush mundohet ta pasqyrojë Serbinë me një shkop magjik që neve do të na heqë barrierën nga këto pesë vende apo do të na bëjë anëtare të OKB-së. Punë që nuk ndodh, nuk është Serbia ndonjë fuqi e madhe që kontrollon këto vende që e kanë në dorë votën për neve. Po më duket shumë qasje manipulative, nuk janë këto arsyet pse kërkohet që t’i epët tokë Serbisë, fare nuk janë arsye.

KALLXO.com: Pse mund të kërkohet një qasje e tillë?

Edita Tahiri: Kur jam pyet për motivet, kam thënë nuk më interesojnë motivet e Thaçit, më intereson çka po ndodh me shtetin tim, prandaj asnjëherë nuk kam hyrë. E di që ka interpretime të ndryshme, unë nuk jam lëshuar në ato interpretime, dhe nuk do të lëshohem. Unë merrem me shtetin, me atë se për çka kemi luftuar gjithë ne shqiptarët dhe si duhet të ruhet shteti. Ne kemi obligim ta respektojmë Kushtetutën, ne e kemi obligim ta respektojmë vullnetin e popullit të Kosovës. Pavarësia është vullnet i popullit të Kosovës.

KALLXO.com: Në dhjetor të vitit të kaluar Partia Socialdemokrate vendosi të bëhet pjesë e delegacionit, siç e quajnë ata, shtetëror, në bisedimet me Serbinë. Së fundmi e kanë dorëzuar edhe një Platformë për dialogun, të premten e kaluar në Kuvend. Si është dukur kjo platformë për juve?

Edita Tahiri: Nuk e kam parë ende Platformën, sigurisht që do ta shoh këto ditë. Mirëpo mund të them që Kosova nuk mund të shkojë në dialog me pozicionin që ka sot, sot flasim me dy zëra. Në njërën anë Presidenti për ndryshim kufijsh në anën tjetër flitet për mbrojtje të kufijve. Në këtë situatë që jemi, po i japim mesazhe shumë të paqarta botës. Natyrisht bota dinë ta vlerësojnë cili është zëri më i fortë, nëse skena politike është prononcuar, nëse Parlamenti do ta bëjë vendimin në mbrojtje të kufijve, atëherë Thaçi nuk mund të jetë as palë në bisedime.  Deri atëherë, ka një paqartësi, dhe kjo paqartësi krijoi një delegacion gjysmak sepse për këto çështje kaq të mëdha, duhet të kemi një delegacion që përfaqëson unitetin e popullit, nëse nuk mundet 100 për qind, duhet të jetë një delegacion gjithëpërfshirës, ku janë edhe partitë e mëdha opozitare që përfaqësojnë shumicën e elektoratit, pra ky nuk është një dialog që ka të bëjë me gjëra të vogla dhe mund të improvizohen delegacione të vogla, siç janë improvizuar. Këtu nuk dihet kush është kush, në njërën anë është Thaçi që shkon vazhdimisht në bisedime, ky delegacion mund të jetë një mekanizëm shoqërues, apo nuk e kuptoj. Kur të dalë Platforma, nëse do të dalë ndonjëherë, atëherë do të shohim se ku jemi.

KALLXO.com: Në fakt, si e keni parë formimin e këtij delegacioni? Janë ofruar disa persona nga PSD të cilët kanë zënë vendet e partive opozitare. Si e keni parë profilin e këtyre njerëzve që e përbëjnë delegacionin?

“PSD është parti e paverifikuar, nuk ka legjitimitet”

Edita Tahiri: E para, vetë përbërja është shumë improvizuese dhe e çuditshme, sepse kjo parti opozitare, PSD, që është e vogël dhe që nuk është e verifikuar si parti sepse ka ardhur me partinë e Vetëvendosjes, nuk ka legjitimitet. E dyta, ajo ka tre përfaqësues, përderisa këto partitë tjera që janë në pushtet si PDK-ja që është më e madhja në koalicion e ka vetëm një përfaqësues, këta i kanë tre. Ky nuk është përfaqësim legjitim, një parti e vogël me vota të paverifikuara i ka tre vende apo tre anëtarë e një parti më e madhe në koalicion e ka vetëm një.

Sa i përket individëve nuk dua të shprehem, sepse nuk pres që as do të ulet ky delegacion në tavolinë, në qoftë se Kosova nuk e bën një Qeveri uniteti dhe një delegacion uniteti siç kemi qenë në Rambuje dhe në Vjenë. Nuk i kemi mirë punët plus Platforma me vija të kuqe.

KALLXO.com: Në Kosovë është në formim një opinion negativ ndaj BE-së dhe sidomos ndaj Përfaqësueses së lartë, Federica Mogherini. Kryeministri Haradinaj nuk kursen kritika kundër saj për mënyrën si e ka menaxhuar dialogun. A është bërë Mogherini palë me Serbinë në këtë dialog?

“Bashkimi Evropian nuk është një. Janë dy”

Edita Tahiri: Para se të flas për Federica Mogherinin, dëshiroj t’ju them se tani nuk ka një Bashkim Evropian, janë dy. Një është Bashkimi Evropian i zonjës Mogherini dhe një është i fuqive të mëdha evropiane që marrin vendime për gjëra gjeopolitike. Ka dy Bashkime Evropiane sepse zyra e Mogherinit dhe vetë ajo nuk e respekton parimet evropiane, përkundrazi i ka shkelur. Me parimet evropiane, gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor, përfshirë edhe Kosovën, janë në rrugën e integrimit evropian që u vërtetua edhe në samitin e Sofjes. Sot kemi një deklaratë shumë të fuqishme të Presidentit të Komisionit Evropian, (Jean-Claude) Juncker, i cili po tregon që madje edhe vet zyrtarët e Bashkimit Evropian, edhe ata të nivelit të lartë, siç është vetë ai, kanë filluar të vetëdijesohen. Në qoftë se nuk ka integrim të gjashtë vendeve të Ballkanit, do të ketë luftë dhe mesazhi i tij më së shumti i shkon zonjës Mogherini.

Unë vetë i kam thënë (Mogherinit), kjo është kur filluan këto lojërat në tetor të vitit 2016 dhe në dhjetor u vendos ai muri (në Mitrovicë të Veriut), unë ende kam qenë kryenegociatore kur filluan këto lojëra në forma sekrete. Kam biseduar me të dhe i kam thënë: kujdes se po dëgjoj, sepse nuk kam fakte, prekja e kufijve çon në luftë. Në qoftë se do të vazhdoni me parimet evropiane për fqinjësi të mirë, që të kemi rezultatin ashtu siç e thotë edhe Gjermania, njohje reciproke në kufijtë ekzistues pa ndryshim kufijve, jemi në rregull, nëse ti lejon hapësira për ndryshim kufijsh, ti do të jesh bërësja e luftës së re në Ballkan.

Kur filloi tundimi i saj, unë i kam bërë një letër në qershor të 2017-tës, unë ende isha në Qeveri, dhe në atë letër ia bëra me dije që Ballkanit po i kërcënohet një situatë që ka prapavijë gjeopolitike e që vjen nga Rusia dhe Serbia dhe që synon ndarjen e Kosovës përmes shkëmbimit të territoreve.

Muri ishte i çuditshëm sepse nuk ka pasur kurrfarë marrëveshje në Bruksel për një gjë të tillë, dhe unë ua kam thënë disa herë se do të rrënohet. Kjo ishte tregues që të hulumtoj se çfarë po ndodhë prapa skenës e unë nuk po e di.

KALLXO.com: Çfarë zbuluat?

Edita Tahiri: Zbulova pikërisht se z. Rama kur ka qenë në Serbi në tetor 2016 në një vizitë dy ditëshe, i është thanë ideja e shkëmbimit të territoreve, dhe ai në vend se ta prejë këtë rrugë dhe dhe ta kundërshtojë Serbinë, e ka sjellë në Prishtinë te z. Thaçi. Kur e kam kuptuar këtë, i kam kuptuar edhe shumë të tjera që lidhen me takimet që janë mbajtur e të tjera. Ajo që di unë nga angazhimet diplomatike, deri në maj të vitit 2018, as ShBA-ja as BE-ja nuk kanë lejuar këto biseda të ndodhin. Pastaj, se çfarë ndodhi, pse Mogherini këtë anë antievropiane, tregoi gatishmëri të shkelë parimet evropiane, këtë nuk e di dhe nuk mund ta them.

Në anën tjetër, ka manipulime me qëndrimet amerikane. Amerika nuk ka thënë që është pro ndryshimit të kufijve, ndërsa në letrën e Trumpit, nuk thuhet ndryshimi i kufijve, ajo letër flet se duhet të ketë dialog të ketë marrëveshje përfundimtare. Manipulimet se gjoja brenda mbështetjes për dialogun është edhe mbështetja për ndryshim kufijsh u konvenon vetëm atyre që janë duke u marrë me këtë punë.

Në fillim kur ka dalë ShBA përmes (John) Boltonit se pajtohemi me një marrëveshje nëse pajtohen palët, ka qenë e rrezikshme. Por, pastaj kemi pasur reagimin e Kosovës, një reagim i ashpër, pati një intervenim të Departamentit të Shtetit te Shtëpia e Bardhë me një dokument argumentues se çfarëdo ideje nuk mund të kalojë sepse mund të jetë destabilizuese. Pastaj, doli z. Boltoni me një qëndrim më të favorshëm. Ai tha se nëse marrëveshja pranohet nga palët, e shtoi “pranohet nga popujt e dy vendeve” dhe e shtoi “nëse është stabilizuese”. Kjo shënon një situatë më të qartë, më të mirë.

Në ShBA kemi edhe një element të ri në skenën politike. Dhoma e Përfaqësuesve tani në dorë të shumicës së demokratëve. Dhe fryma e dhomës së përfaqësuesve është e qartë kundër ndryshimit të kufijve. Zëri kryesor është Eliot Engel që është edhe në linjën gjermane, një linjë euroatlantike, i cili edhe e citoi edhe ambasadorin gjerman, i cili në Këshillin e Sigurimit pati thënë se Serbia do ta njohë Kosovën patjetër dhe nuk ka ndryshim kufijsh sepse është destabilizuese.

Po shohim që blloku euroatlantik nuk është më si më parë, si para Trumpit, qëndrimet e tij nuk janë vetëm me Kosovën por me vetë Evropën, NATO-n, Lindjen e Mesme, Moskën.

Duke ia dhënë veriun Serbisë, duke ia dhënë fitoren Millosheviqit dhe Putinit, kjo do të ishte tragjike dhe një gabim historik. Askush nuk guxon ta bëjë dhe nuk do të bëhet. Kufijtë e Kosovës janë larë me gjakun e shqiptarëve, dhe jo vetëm këta të fundit por për gjatë 100 vjetëve.  Unë vetë kam babain tim që ka luftuar për bashkimin kombëtar në mes Kosovës dhe Shqipërisë, nuk është vrarë por ka qenë si i vramë kur ka dalë nga torturat e burgut në kohën e Rankoviqit, i sëmurë psikikisht për gati 10 vjet. Kemi plot familje, Jashari, e të tjera, u shuan shumë familje dhe duhet të jemi tepër të vendosur që kjo mos të mos ndodhë.

KALLXO.com: Kemi një situatë re pas shfaqjes së idesë së Thaçit për korrigjim kufijsh. Z. Haradinaj vendosi një taksë 100% ndaj produkteve serbe dhe të Bosnjës. A duhet të pezullohet, të hiqet krejt apo duhet të qëndrojë kjo taksë?

Edita Tahiri: Taksa është masa e vetme që pati Haradinaj në dorë për t’ia ndalë rrugën ndryshimit të kufijve. E di që interpretohet si taksë kundër Serbisë, jo, jo, kjo është taksë për ta bllokuar dialogun për ta bllokuar këtë ide të rrezikshme për Kosovën dhe për rajonin.

Kritikat i kam dëgjuar nga faktori ndërkombëtar, mirëpo faktori ndërkombëtar duhet të jetë më i balancuar, Kosova nuk ka bërë taksë si një veprim i parë, Kosova i është përgjigjur Serbisë për gjithë destruksionin që i ka bërë ajo ndaj Kosovës dhe i ka bërë. Kjo ka qenë përgjigje ndaj saj dhe mendoj që faktori ndërkombëtar duhet të bëjë presion edhe te Serbia sepse këtë nuk e kam parë. Te kisha parë që ka një presin edhe ndaj Kosovës edhe ndaj Serbisë, ndoshta do të kisha një mendim tjetër, por nuk e kam parë.

KALLXO.com: A pritni që këtë vit të arrihet një marrëveshje përfundimtare me Serbinë?

Edita Tahiri: Unë them se nëse është fjala për shkëmbim kufijsh e për të dhënë pjesën më të pasur të Kosovës, nuk duhet të ketë marrëveshje. E di që këtu kemi të bëjmë me Luginën e Preshevës, por ne Luginën e Preshevës e kemi çështje tonën kombëtare, por nuk është vetëm ajo jashtë Kosovës apo jashtë Shqipërisë, janë edhe shqiptarët e Maqedonisë që janë 1 milion, edhe ata në Mal të Zi, sepse kur hynim në projektin e pavarësisë, bashkë me ta e kemi bërë pajtimin, ata janë pajtuar se ne do të jemi shtet i pavarur e ata do të kenë status shtetformues. Shqiptarët në Luginë janë të shtypur, në Mal të zi është pak më mirë. Ne si shqiptarë nuk mund të ndajmë kombin, të zgjidhim problemin e Luginës së Preshevës e këtyre tjerëve po ua kthejmë shpinën. Kjo do të ishte një rindarje në mesin tonë do të ishte një tradhti e brendshme. Këtë duhet të shohim në planin kombëtar. Nëse do të vinim te tema e gjithë kufijve atëherë do të mund të diskutohej.