Nga Boldnews.al
Kreu demokrat Lulzim Basha bëri të ditur vendimin për djegien e mandateve të deputetëve, një ditë pas protestës së opozitës, para Kryeministrisë.
Vendimi që me shumë gjasë do të miratohet nga grupi parlamentar demokrat dhe forumet e kësaj partie, përbën një risi për politikën shqiptare, pavarësisht pasojave që mund të vijnë.
Kjo është hera e parë që politika dhe institucionet përballen me një vendim për djegie mandatesh në grup nga një prej partive më të mëdha politike në vend dhe aktualisht më e madhja në opozitë.
Rreth dy vjet më parë ishte ish-Kryeministri Sali Berisha që artikuloi vendimin për djegie mandatesh të deputetëve, por në atë kohë u ndesh me kundërshtitë nga deputetë të partive të vogla, që kanë hyrë në Kuvend si pjesë e listës së PD-së, por edhe nga LSI.
Tashmë nuk dihet nëse do të ketë një vendim të unifikuar të opozitës së bashkuar për të djegur mandatet, rreth 18 muaj pas zgjedhjeve parlamentare të 25 qershorit 2017, por ajo që mund të thuhet është se opozita zyrtare do të jetë në rrugë, në protesta, në mbështetje të qytetarëve.
Në 28 vjet pluralizëm politik nuk ka ndodhur asnjëherë që një forcë politike të djegë mandatet e deputetëve, megjithëse Kodi Zgjedhor ka të përcaktuar edhe zgjidhjen e një ngërçi të tillë.
Por historia politike shqiptare ka treguar se ku njëra nga partitë kryesore ndërpret përfundimisht raportet me Parlamentin, atëherë vendi ka shkuar ose drejt zgjedhjeve të parakohshme, ose drejt përplasjeve dhe konflikteve të mëdha.
Kjo ka ndodhur në 1991, pas zgjedhjeve parlamentare të 31 marsit, të fituara në atë kohë nga PPSH, sot PS, kur opozita e atëhershme PD, u angazhua tërësisht në demostrata dhe protesta, duke çuar vendin në zgjedhje të parakohshme, më 22 mars 1992.
Në vitin 1996, socialistët u tërhoqën nga Komisionet e Votimit, në zgjedhjet e 26 majit, duke deligjitimuar proçesin, dhe pavarësisht faktit se PD kishte një shumicë absolute në Parlament dhe kontrollonte gjithçka, vendi shkoi pas 6 muajsh në një përplasje të fortë civile, që u pasuan me zgjedhjet e parakohshme të 23 qershorit 1997.
Po çfarë parashikon ligji në raste të djegies së mandateve të deputetëve?
Kodi Zgjedhor ka parashikuar dhe procedurat që do të ndiqen nga Kuvendi për të plotësuar vakancat në radhët e deputetëve.
Në nenin 164, ku përcaktohet ndërprerja e mandatit dhe zëvendësimi i vakancës, në pikën 1 të këtij neni, Kodi Zgjedhor thekson se mandati i deputetit, i fituar sipas neneve 162 dhe 163 të këtij Kodi, ndërpritet vetëm për shkaqet e parashikuara në nenin 71 të Kushtetutës, ku në rastin konkret është mungesa e paarsyetuar e deputetit për 6 muaj në Kuvend.
“Nuk përbëjnë shkak për ndërprerje të mandatit marrëveshjet apo deklaratat paraprake individuale apo kolektive për heqje dorë nga mandati”, thuhet më tej në pikën 1 të nenit 164 të Kodit.
Në këtë rast, Kuvendi, jo më vonë se 30 ditë, njofton KQZ-në për krijimin e vakancës dhe nisjen e procedurave për zëvendësimin e saj.
Ndërsa në pikat 2 dhe 3 të këtij neni, Kodi thekson se mandati i ndërprerë i kalon kandidatit vijues të listës së të njëjtës parti politike në zonën zgjedhore përkatëse.
Më pas, KQZ-ja merr vendim për dhënien e mandatit kandidatit të radhës në listën e kandidatëve të regjistruar sipas nenit 67 të këtij Kodi.
Në rast kur është shteruar lista e kandidatëve të partisë politike, anëtare e një koalicioni, mandati i kalon partisë së koalicionit me herësin më të lartë. Kur mandati i ndërprerë i përket një kandidati të propozuar nga zgjedhësit, mandati i kalon subjektit zgjedhor me herësin më të lartë.
Kur mandati i takon një koalicioni zgjedhor, ai i shpërndahet partisë pjesëtare të koalicionit me herësin më të lartë.