Ka filluar me reagimin e zëdhënëses së Ministrisë së Jashtme të Rusisë, Maria Zaharova, vazhdoi me një deklaratë jashtëzakonisht të ashpër të Ambasadës ruse në Sarajevë, dhe deri tani ka rezultuar me konsultime të jashtëzakonshme në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara.
Të gjitha këto janë pjesë e një “ofensive” diplomatike ruse për ta mbrojtur pozitën e Millorad Dodikut, liderit prorus të partisë kryesore serbe në Bosnje e Hercegovinë, i dënuar me burgim dhe i ndaluar nga veprimtaria politike, të cilit i është hequr mandati si president i entitetit të Republikës Sërpska.
Më pak se 24 orë pas këtyre konsultimeve, të thirrura me kërkesë të Rusisë, Ministria e Jashtme e Bosnjës njoftoi se do t’u dërgojë letër vendeve të QUINT-it (SHBA, Britania e Madhe, Gjermania, Franca dhe Italia), për t’i paralajmëruar mbi “kërcënimet serioze ndaj stabilitetit dhe sovranitetit të Bosnjës” që, sipas saj, vijnë nga Rusia.
Letra lidhet me vendimin e fundit të Komisionit Qendror Zgjedhor të Bosnjës për t’ia hequr Dodikut mandatin, pas një vendimi të formës së prerë që e dënoi me një vit burgim dhe ndalim të funksioneve publike për gjashtë vjet, për moszbatimin e vendimeve të Përfaqësuesit të Lartë ndërkombëtar në Bosnje.
Ministri i Jashtëm, Elmedin Konakoviq, tha për Radion Evropa e Lirë se letrat do t’u dërgohen kryeqyteteve të QUINT-it më 8 gusht, ndërsa më 11 gusht do të zhvillojë takim me ambasadorët e këtyre vendeve në Sarajevë.
“Moska po e shfrytëzon vazhdimisht krizën politike në Bosnje e Hercegovinë si hapësirë për të zgjeruar ndikimin e saj, veçanërisht duke mbështetur udhëheqjen e Republikës Sërpska dhe liderë politikë si Dodiku. Nuk do të lejojmë që me mesazhe të tilla të inkurajohen ata që bëjnë thirrje për bllokimin e zgjedhjeve ose për referendum që vë në pikëpyetje rendin kushtetues. Këto nuk janë deklarata diplomatike, por kërcënime të hapura ndaj shtetit”, tha Konakoviq për Radion Evropa e Lirë.
Nga ambasadat e vendeve të QUINT-it në Bosnje e Hercegovinë nuk iu përgjigjën menjëherë pyetjeve të Radios Evropa e Lirë lidhur me pretendimet ruse dhe përpjekjet për shpëtimin e mandatit të Dodikut.
Konakoviq tha se institucionet e Bosnjës janë të gatshme t’u përgjigjen “kërcënimeve ruse”.
“E dimë që Rusia nuk vepron vetëm politikisht. Ata janë të gatshëm për aktivitete spiunazhi, sulme kibernetike dhe fushata dezinformuese. I kemi parë operacionet e tyre në Moldavi, Rumani dhe Gjeorgji. Bosnja nuk është përjashtim”, tha Konakoviq.
Ai shtoi se aktualisht nuk ka informacione për ardhjen e shtetasve rusë në Bosnje, por se është në dijeni “për disa aktivitete të tjera”, për të cilat nuk mund të flasë ende derisa të arrijnë “informacione dhe konfirmime shtesë”.
“Bëhet fjalë ekskluzivisht për njerëzit e tyre që janë këtu dhe që kanë, ose kanë pasur më herët, disa status diplomatik… Kur të kem informacion, edhe ne kemi interes që ju ta dini, dhe do ta bëjmë publik”, tha Konakoviq.
Ambasada e Federatës Ruse në Sarajevë nuk iu përgjigj menjëherë pyetjeve të REL-it në lidhje me pretendimet e Konakoviqit.
Konsultimet urgjente të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, të mbajtura me dyer të mbyllura më 7 gusht, shënuan herën e parë që Moska përdori drejtpërdrejt strukturat e OKB-së për të tentuar shpëtimin e një lideri pro-rus të partisë kryesore serbe në Bosnje e Hercegovinë.
Rusia, në të gjitha reagimet pas dënimit të formës së prerë ndaj Millorad Dodikut, ka bërë të qartë se vendimin nuk e sheh si “legjitim”, por si “përpjekje për të larguar një lider të padëshiruar”, siç tha zëdhënësja e Ministrisë së Jashtme ruse, Maria Zaharova.
Zëvendësambasadori rus në OKB, Dmitry Polyanskiy, deklaroi pas konsultimeve se “ndjekja penale e Dodikut rrezikon stabilitetin e Bosnjës”, duke përsëritur narrativën e Moskës se përfaqësuesi i lartë, Christian Schmidt, nuk është legjitim sepse nuk është konfirmuar nga Këshilli i Sigurimit.
Përfaqësuesit rusë pretendojnë se vendimet gjyqësore janë politikisht të motivuara dhe produkt i presionit perëndimor, ndërsa Dodiku paraqitet si simbol i “rezistencës” ndaj një pushteti të “imponuar”.
Nga Ambasada ruse në Sarajevë mbërritën edhe deklarata që shkojnë përtej gjuhës tradicionale diplomatike: “Për Bosnjën ka ardhur momenti i së vërtetës”, thuhej në një reagim, ku shteti cilësohej se ndodhet “para pikës pa kthim”.
Ambasadori i Bosnjës në OKB, Zllatko Lagumxhija, shkroi në rrjetet sociale se përpjekja e Rusisë për ta vendosur çështjen e dënimit të Dodikut në tryezën e Këshillit të Sigurimit ishte e pasuksesshme.
“Rusët ishin të vetmit që mohuan vendimet gjyqësore. Të gjitha vendet e tjera riafirmuan integritetin territorial dhe sovranitetin e Bosnjës, si dhe mbështetën sundimin e ligjit dhe vendimet legjitime të institucioneve”, shkroi ai.
Megjithëse Rusia pretendon se Schmidt nuk është i ligjshëm sepse mandati i tij nuk është konfirmuar nga Këshilli i Sigurimit, shumica e bashkësisë ndërkombëtare – përfshirë SHBA-në dhe pjesën më të madhe të vendeve të BE-së – e konsideron atë të emëruar në përputhje me kompetencat e Këshillit për Zbatimin e Paqes në Bosnje. OKB-ja ka sqaruar më herët se Schmidt ka legjitimitet të plotë për të ushtruar detyrën, duke hedhur poshtë pretendimet ruse.
Pse Rusia qëndron pas Dodikut?
Sipas Aleksandar Trifunoviq, redaktor i revistës “Buka”, për Rusinë “nuk është aq i rëndësishëm Dodiku sa mundësia për të ndikuar në zhvillimet në Bosnje”, vend që është “më i afërti me BE-në nga lindja”.
“Republika Sërpska është pika më e afërt e lindjes me Kroacinë, që është anëtare e BE-së, dhe me Vjenën. Rusia e shfrytëzon këtë mundësi, ashtu siç shfrytëzon edhe Dodikun, i cili shkon te Putini”, tha ai, duke kujtuar se në fillim të pushtimit rus të Ukrainës, Ambasada e Rusisë në Sarajevë i kujtoi Dodikut marrëveshjet me Putinin.
Ai vlerëson se është e paqartë nëse reagimi aktual i Rusisë i përshtatet Dodikut, pasi si ai, ashtu edhe udhëheqja e Serbisë, po kërkojnë të afrohen me administratën amerikane.
“Mendoj se Dodiku nuk po insiston në këtë lloj mbështetjeje radikale, me tone që nuk i përshtaten diplomacisë, aq sa Rusia po e shfrytëzon rastin për të reaguar kështu”, tha Trifunoviq.
Për të ardhmen, ai parashikon se Moska do të vazhdojë të shfrytëzojë çdo mundësi për të demonstruar ndikimin e saj mbi Serbinë dhe Republikën Sërpska, madje edhe duke e shtyrë Dodikun drejt hapave që mund ta komplikojnë situatën.
Më 6 gusht, pas dënimit përfundimtar nga gjykata, Komisioni Qendror Zgjedhor i Bosnjës ia hoqi Dodikut mandatin, duke hapur rrugën për zgjedhje të parakohshme në Republikën Sërpska. Ai reagoi duke paralajmëruar referendum për mandatin e tij – një mekanizëm që nuk parashihet në Kushtetutën e Bosnjës – dhe tha se zgjedhjet nuk do të mbahen “sa të jetë ai president”.
Megjithë retorikën kërcënuese, institucionet e RS-së deri tani nuk kanë ndërmarrë asnjë hap ligjërisht të detyrueshëm për të kundërshtuar vendimin e Komisionit Zgjedhor ose për të bllokuar formalisht zgjedhjet./REL
