Nga Marc De Vos
Europa e nisi verën me kërcënimin e një divorci transatlantik që qëndronte pezull, ndërsa e ardhmja e Ukrainës, NATO-s dhe tregtisë mbetej e pasigurt. Me pushimet në plazh që afroheshin, liderët europianë tani mund të marrin frymë pak më lehtë. Presidenti amerikan që e quajti NATO-n të vjetruar, premtoi të përfundonte luftën në Ukrainë për 24 orë dhe e shpalli BE-në një armik, ka kaluar në anën e tyre, për momentin.
Por për të qetësuar instinktet e Donald Trump-it, Europa është detyruar të përkulet dhe të paguajë, jo një herë, por plot tri herë. Së pari për NATO-n, duke premtuar qindra miliardë në shpenzime shtesë për mbrojtje dhe siguri. Më pas për Ukrainën, duke pranuar të paguajë SHBA-në për armët që i nevojiten Kievit. Dhe këtë javë për tregtinë, duke i lejuar SHBA-ve të shumëfishojnë në mënyrë të njëanshme tarifat, edhe pse Europa premton mbi 1.3 trilion dollarë në blerje të energjisë dhe armëve amerikane, si dhe në investime në tokën amerikane.
Negociatorët europianë mund të theksojnë se tarifat amerikane për shumë vende të tjera janë ende më të larta, se standardet europiane të cilësisë dhe sigurisë mbeten të paprekura, se energjia amerikane është një alternativë e dëshirueshme ndaj asaj ruse, se blerjet e armëve janë të planifikuara në kuadër të NATO-s, se investimet europiane në ekonominë amerikane do të ndodhnin sidoqoftë, dhe se shifrat e mëdha të përmendura për blerje janë më shumë aspiruese se reale. Europa mund të jetë duke paguar një çmim të pranueshëm për stabilitet tregtar, me kusht që Trump të mos ndryshojë mendje dhe që fushat e mbetura, përfshirë çelikun dhe farmaceutikën, të mos goditen nga tarifa ndëshkuese.
Por Europa nuk mund të fshihet nga fakti se administrata Trump e ka detyruar me presion. Blloku më i madh multilateral i tregtisë së lirë në botë ka dështuar të ngrihet në mbrojtje të saj. Presidentja e Komisionit Europian, Ursula von der Leyen, u katandis deri në atë pikë sa ta paraqesë vetë Europën si fajtore, duke përsëritur narrativën e rreme të Trump-it për tregtinë si një lojë me fitues dhe humbës.
Shtetet europiane, së bashku, nuk kanë fuqinë ekonomike, forcën ushtarake dhe vizionin e përbashkët për të mbrojtur vlerat dhe interesat e përbashkëta. Europa nuk mund të bëjë një luftë tregtare me SHBA-të sepse është e përçarë. Nuk mund ta përballojë sepse është e dobët. Nuk mund të luajë lojën e marrëveshjeve sipas stilit Trump, ku përzihen gjeopolitika, fuqia e ashpër dhe egoja, me procesin teknokratik për të cilin BE-ja është krijuar. Amerika e dinte këtë. Tani e di edhe pjesa tjetër e botës. Lirimi i Europës është fryt i pafuqisë dhe i poshtërimit.
A do ta shtyjë kjo përulje e detyruar Europën ta marrë seriozisht veten si fuqi gjeopolitike, apo do të thellojë edhe më shumë përçarjen dhe varësinë e saj? Shenjat nuk janë shumë premtuese. Shtetet europiane janë zotuar të shpenzojnë më shumë për mbrojtje dhe siguri, por më e largëta që kanë arritur është bashkërendimi i blerjeve në nivel kombëtar. Ndërkohë, tre vjet e gjysmë në një luftë agresioni, Europa ende nuk është në gjendje të prodhojë armët kritike që i duhen Ukrainës.
Thellimi i tregut të brendshëm europian si një forcë gravitacionale gjeopolitike në energji, mbrojtje, komunikim dhe financë është rekomanduar fuqishëm në raporte me ndikim, por nuk po fiton terren politik. Përballja me rënien industriale po rikthen gjithnjë e më shumë mbështetjen e drejtpërdrejtë nga shtetet, duke anashkaluar integrimin e tregut të përbashkët. Mobilizimi i më shumë fondeve të përbashkëta europiane, ndoshta mënyra më e thjeshtë përpara, mbetet ende një tabu, siç treguan edhe diskutimet e fundit mbi buxhetin e ardhshëm të BE-së.
Zhvillimi më i madh europian i këtij viti është riaktivizimi i Gjermanisë si aktor ushtarak, me një plan pesëvjeçar për të shpenzuar mbi 600 miliardë euro në mbrojtje dhe siguri. Por, në mënyrë domethënëse, qeveria Merz përqafon një filozofi “E prodhuar për Gjermaninë” duke e humbur mundësinë për ta vendosur një Gjermani të re në qendër të një koalicioni që mund të formonte themelet e një unioni të ardhshëm të mbrojtjes europiane.
Në të njëjtën linjë, Marrëveshja e fundit e Lancaster House mes Britanisë dhe Francës është një “entente industrielle” bilaterale e stilit të vjetër, që u mundëson të dyja vendeve të pozicionohen në mënyrë të fortë kombëtare në një Europë të sigurisë dhe mbrojtjes, por jo si pjesë e një projekti më të madh europian.
Jean Monnet pati thënë se “Europa do të formohet përmes krizave dhe do të jetë shumatorja e zgjidhjeve të marra për ato kriza.” Por themeluesi tjetër i BE-së, Paul-Henri Spaak, kishte vërejtur se “në Europë ka vetëm dy lloje shtetesh: shtete të vogla, dhe shtete të vogla që ende nuk e kanë kuptuar se janë të vogla.” Nëse Europa do t’i japë fund poshtërimit të saj, kombet udhëheqëse duhet të kujtojnë Spaak-un, dhe të mësojnë sërish nga Monnet.
