Parlamenti Evropian, me 461 vota pro, 121 kundër dhe 107 abstenime ka miratuar sot Raportin e Progresit për Maqedoninë e Veriut për vitet 2023 dhe 2024.
Pas një amendamenti të paraqitur nga tre grupet më të mëdha politike në Parlamentin Evropian – Partia Popullore Evropiane, Aleanca e Socialistëve dhe Demokratëve dhe Renew Europe – të gjitha referencat për “identitetin kombëtar maqedonas” dhe “gjuhën maqedonase” u hoqën nga Raporti i Progresit.
Këto referenca u përfshinë në draft-raportin, i cili u miratua më 24 qershor nga Komiteti i Punëve të Jashtme i Parlamentit Evropian, pavarësisht kundërshtimit të fortë nga eurodeputetët bullgarë, të cilët argumentuan se çështjet e identitetit kombëtar dhe gjuhës nuk kanë vend në një raport mbi progresin e një vendi kandidat, pasi ato janë përçarëse.
Kryeministri i Maqedonisë së Veriut, Hristian Mickoski, e përshkroi amendamentin që heq referencat për “identitetin dhe gjuhën kombëtare maqedonase” nga raporti si “të turpshëm” dhe akuzoi Bullgarinë për minimin e perspektivës evropiane të vendit të tij.
“Sot, Bullgaria ka punuar kundër nesh […] Bullgaria ka penguar rrugën evropiane të Maqedonisë, jo që tani e tutje, por që nga viti 1990. Bullgaria ka një axhendë dhe plan të qartë; ajo udhëhiqet nga mendimi i shkatërrimit të kombit maqedonas dhe identitetit të tij”, tha Mickoski, pas votimit të sotëm në seancën plenare të Parlamentit Evropian mbi Raportin e Progresit për Maqedoninë e Veriut.
Raportuesi në Parlamentin Evropian për Maqedoninë e Veriut, eurodeputeti austriak Thomas Weitz (Të Gjelbrit/Aleanca e Lirë Evropiane), tha në një deklaratë me shkrim pas votimit se “disa eurodeputetë bullgarë e keqpërdorën raportin për qëllime politike të brendshme”.
Eurodeputetët bullgarë e kishin akuzuar eurodeputetin austriak për “paragjykim” në favor të Shkupit. Sofja pohon se gjuha dhe identiteti i Shkupit kanë rrënjë bullgare dhe nuk ekzistonin para vitit 1945, kur rajoni u inkorporua në Jugosllavi. Nga ana tjetër, qeveria e Shkupit këmbëngul se identiteti dhe gjuha e saj janë të dallueshme dhe kanë ekzistuar prej shekujsh.
Dallimet Shkup-Sofje
Maqedonia e Veriut dhe Bullgaria kanë dallime historike, etnike dhe gjuhësore me dekada të tëra. Bullgaria ka bllokuar fillimin e negociatave të pranimit të Maqedonisë së Veriut me BE-në. Në verën e vitit 2022, qeveritë e atëhershme të të dy vendeve, pas ndërmjetësimit të BE-së, kishin arritur një propozim kompromisi, i cili parashikonte që Bullgaria të hiqte veton e saj për fillimin e negociatave të pranimit të Maqedonisë së Veriut me BE-në, me kusht që Shkupi të ndryshonte Kushtetutën e saj për të përfshirë pakicën bullgare që jeton në vend.
Propozimi u pranua nga qeveria e mëparshme e qendrës së majtë e Maqedonisë së Veriut, por nuk arriti të siguronte një shumicë prej 2/3 në Parlament për të ndryshuar Kushtetutën, për shkak të kundërshtimit të partisë së krahut të djathtë dhe aktuale në pushtet të vendit, VMRO-DPMNE të kryeministrit Hristijan Mickoski. Ky i fundit deklaron se qeveria e tij nuk e pranon propozimin dhe nuk do të japë pëlqimin për një ndryshim të tillë në Kushtetutën e vendit.
Si Brukseli ashtu edhe Sofja i kanë thënë vazhdimisht Maqedonisë së Veriut se do të jetë në gjendje të hapë kapitujt e negociatave të pranimit me BE-në , pasi të ketë ndryshuar më parë Kushtetutën e saj.
Sipas regjistrimit të fundit të popullsisë të kryer në Maqedoninë e Veriut në vitin 2021, bullgarët përbëjnë vetëm 0.2% të popullsisë së vendit (gjithsej 3,500 persona), një shifër që Sofja zyrtare e kundërshton dhe beson se përqindja e bullgarëve në Maqedoninë e Veriut është shumë më e lartë. Sofja beson se regjistrimi është kryer duke përdorur metoda që nuk siguruan pjesëmarrjen e të gjithë qytetarëve bullgarë në vend dhe akuzon Shkupin për heshtjen e pranisë historike bullgare.
Marrëdhëniet problematike të Maqedonisë së Veriut me Bullgarinë janë përkeqësuar veçanërisht që kur VMRO-DPMNE mori pushtetin në Shkup një vit më parë.
