Imagjinoni një planet ku në vend të shiut të ujit bie hekur i shkrirë nga qielli. Tingëllon e çuditshme apo jo?! Kjo nuk është skenë nga një film fantastiko-shkencor, por një zbulim i fundit i shkencëtarëve në një sistem yjor të largët.
Nëse njerëzimi do të arrinte ndonjëherë të vizitonte këtë botë të çuditshme, një vështrim nga qielli do të mjaftonte për të kuptuar se moti atje është gjithçka përveçse i zakonshëm.
Astronomët kanë zbuluar re të dendur dhe të larta që mbulojnë atmosferën e planetit, jo prej avulli uji si në Tokë, por prej grimcash mineralesh, ku dyshohet se ndodhet edhe hekur. Dhe kur këto re çahen, hekurin nuk e ndalon askush të bjerë si shi në sipërfaqen e planetit.
Astronomët i zbuluan këto re të larta në atmosferë pasi drejtuan teleskopin hapësinor James Webb (JWST) drejt këtij sistemi yjor të ri, i cili ndodhet 307 vjet dritë larg në pjesën jugore të qiellit.
Ylli, i quajtur YSES-1, është shumë i ri në krahasim me Diellin tonë, vetëm një milion vjeçar në krahasim me 4.6 miliardë vjetët e Diellit. Ky yll rrethohet nga dy gjigantë gazi, të cilët janë ende në proces formimi dhe janë më të mëdhenj se Jupiteri, planeti më i madh në sistemin tonë diellor.
Shkencëtarët thonë se rinia e këtij sistemi e bën atë një objekt të shkëlqyer për të mësuar më shumë rreth zhvillimit të hershëm të planetëve rreth yjeve të largët.
“Janë vetëm disa pak sisteme me shumë planete që janë fotografuar drejtpërdrejt. Këto janë laboratorë unikë për të testuar teoritë e formimit të planetëve, pasi ata janë formuar në të njëjtin mjedis. Të dy planetët janë ende në proces formimi, prandaj janë ende mjaft të ndritshëm që t’i zbulojmë,” shtoi ajo. “Drita që po shohim vjen nga formimi i tyre, teksa fillojnë të tkurren dhe kondensohen.”
Gjatë vëzhgimeve, ekipi u habit, ku dy planetë u shfaqën në teleskop, duke hedhur dritë kështu për dy botë paralele. Planeti më i largët, YSES-1c, është më i vogli dhe ka masë rreth gjashtë herë më të madhe se Jupiteri.
Teleskopi zbuloi re të larta në atmosferën e këtij planeti, por në vend të avullit të ujit si në Tokë, reja përbëhej nga grimca pluhuri silikat magnezi dhe ndoshta pak hekur.
Astronomët përshkruan këto vëzhgime si zbulimin e parë të drejtpërdrejtë të këtij lloji në një planet që rrotullohet rreth një ylli si Dielli.
Të dhënat shtesë zbuluan një disk materiali, përbërë nga triliona ton pluhuri, rreth planetit më të madh të brendshëm, YSES-1b, që ka masën rreth 14 herë më të madhe se ajo e Jupiterit. Gjetjet u botuan në revistën shkencore Nature.
Ndërkohë që shkencëtarët thonë se disku rreth planetit të brendshëm paraqet një “enigmë për teoritë e formimit, pasi të dy planetët duhet të jenë formuar në të njëjtin mjedis.
Një tjetër mister është pse një planet 16 milion vjeçar ka ende një disk rrotullues rreth vetes, ndërkohë që teoritë e formimit të planetëve sugjerojnë se pluhuri rreth planetit duhet të jetë stabilizuar brenda 5 milion viteve të para.
