Agresioni rus kundër Ukrainës, i cili ka vazhduar për gati tre vjet të plota, ka rikthyer në politikën e përditshme botërore terma që mendohej se ishin bërë një gjë e dy dekadave të fundit.
“Sulmet bërthamore”, “armët kimike dhe biologjike”, “raketat sekrete, laboratorët dhe helmet” janë bërë temë e shpeshtë e njoftimeve si nga Kremlini ashtu edhe nga Uashingtoni e Brukseli.
Që nga fillimi i agresionit, vetë Putini ka deklaruar vazhdimisht si “fakt” se vendet perëndimore, kryesisht SHBA, kanë “laboratorë biologjikë sekretë brenda Ukrainës”.
Megjithëse përhapja dhe përdorimi – ose të paktën prodhimi i mëtejshëm i armëve biologjike dhe kimike – mendohej të ishte ndalur në vitin 1992 me nënshkrimin e marrëveshjes ndërkombëtare “UNOG-CPBT” në 1992, dhe u ratifikua në 2002 në rishikimin e saj të fundit, laboratorë të shumtë në mbarë botën vazhduan kërkimet për viruset dhe bakteret jashtëzakonisht të rrezikshme, si dhe sëmundjet e kafshëve që mund të transmetohen te njerëzit.
Se zhvillimi dhe përdorimi i armëve të shkatërrimit në masë nuk janë vetëm “të prirur” ndaj fuqive të mëdha, e tregoi edhe lufta në Siri, ku forcat e Bashar Al-Assadit përdorën armë të ndryshme kimike dhe agjentë nervorë në të paktën disa dhjetëra raste, si p.sh. sulmet ndaj civilëve në zonën Ghouta në gusht 2013.
Fabrikat ruse të terrorit dhe tmerrit
Baza më e famshme ku hulumtohen viruse, baktere dhe substanca të ndryshme kimike për qëllime ushtarake dhe mbrojtëse është padyshim “Fort Detrick”-u amerikan në qytetin Frederick në shtetin e Marylandit. Një pjesë e këtij institucioni është nën komandën e “Departamentit për Kërkim dhe Zhvillim Mjekësor”, dhe dihet se (të paktën deri në vitin 2010) aty janë hulumtuar viruset e Ebolës dhe Lisë.
Edhe pse në vitin 2019 u njoftua se të gjitha kërkimet biologjike po ndërpriteshin pas një serie të tërë incidentesh dhe dështimesh të sigurisë, është shumë e sigurt që disa prej tyre vazhduan, ose u transferuan në objekte të tjera të ngjashme ushtarake. “Fort Detrick” dhe vetë Pentagoni janë akuzuar në të kaluarën për kryerjen e testeve mbi njerëzit, madje edhe mbi popullatën e përgjithshme, pa dijeninë dhe pëlqimin e tyre. Për këtë qëllim përdoreshin edhe insekte të ndryshme, si mushkonjat.
Është gjithashtu interesante se pas epidemisë së fundit të madhe të Lisë në botë, e cila ndodhi në ish-Jugosllavi në vitin 1972, u vendos në nivel të Organizatës Botërore të Shëndetësisë dhe OKB-së që rezervat e mbetura të virusit për kërkime mund të ruhen vetëm në dy vende në botë – në Qendrën për Kontrollin e Sëmundjeve Infektive në Atlanta, SHBA dhe në BRSS, në “Qendrën për Kërkime Biologjike dhe Virologji” në qytetin e Koltsovo, në rajonin e Novosibirskut, Siberi.
Kjo qendër ekziston edhe sot, dhe është një nga vendet kryesore në të gjithë Federatën Ruse për studimin e viruseve dhe sëmundjeve infektive. Në mesin e dhjetorit 2019, në të ndodhi një shpërthim i madh dhe autoritetet ruse njoftuan se bëhej fjalë për një “bombol gazi nën presion dhe se nuk ekziston rreziku i përhapjes së mostrave të virusit”.
Por më pas rezultoi se zjarri kishte përfshirë një pjesë të mirë të katit të pestë të pallatit gjashtëkatësh (mbi tokë). Konkretisht, hulumtimi kryesor është kryer në një kompleks nëntokësor të quajtur “Vektor”, në të cilin zbatohen masat e sigurisë më të lartë, të nivelit të katërt (Biolevel-4). Punonjësit veshin kostume të veçanta hapësinore, të ngjashme me ato që përdorin kozmonautët, me të ashtuquajturat “presioni pozitiv” – presioni është më i lartë brenda kostumit sesa jashtë, kështu që në rast incidenti, patogjenët, të cilët transmetohen lehtësisht përmes ajrit, mund të shmangen që të hyjnë në kostum dhe të infektojnë studiuesit.
Dihet me siguri se në këtë Qendër po hulumtohen viruset e Lisë, Antraksit dhe Ebolës. Sipas organizatave ndërkombëtare, “Vector”, së bashku me CDC-në amerikane, ruan ende sasi të mëdha të mostrave të Lisë, megjithëse vetë sëmundja konsiderohet e zhdukur përmes programeve të vaksinimit.
“Vektor” sot konsiderohet një institucion civil, ndërsa një qendër e ngjashme ekziston edhe pranë Moskës. “Posad-6” (dikur “Zagorsk-6”) është një lloj legjende edhe brenda vetë Rusisë. Që nga vitet 1960 ka pasur thashetheme të ndryshme për këtë institucion, i cili i përshtatej KGB-së së atëhershme si mjet për përhapjen e dezinformatave drejt Perëndimit.
Në këtë Qendër gjatë Luftës së Ftohtë janë hulumtuar zoonozat, më konkretisht ato sëmundje të kafshëve që mund të transmetohen te njeriu, natyrisht, me qëllim të përdorimit të tyre potencial për qëllime ushtarake. Edhe pse BRSS-ja e atëhershme ishte nënshkruese e konventës së parë për mospërhapjen e armëve të shkatërrimit në masë nga viti 1972, kërkimet vazhduan në “Zagorsk-6”.
Në mesin e vitit 1992, presidenti i atëhershëm i Rusisë, Boris Yeltsin, zyrtarisht pranoi se një hulumtim i tillë ishte ende duke u kryer, pas së cilës emri i institucionit u ndryshua në “Posad-6” (Oblast-6).
Departamenti Amerikan i Shtetit dhe Pentagoni, si dhe komuniteti i inteligjencës, janë ende të mendimit se “Rusia nuk e ka ndalur kurrë zhvillimin e armëve biologjike dhe kimike deri më sot” dhe se “përshpejtoi kërkimin pas fillimit të agresionit kundër Ukrainës”. Për shkak të kësaj, SHBA-ja vendosi disa raunde sanksionesh së bashku me BE-në dhe partnerët e saj në botë.
Në vitin 2022, pas fillimit të agresionit rus, shërbimet e sigurisë ukrainase deklaruan se “‘Posad-6 sot ka programe të avancuara për kërkimin gjenetik të viruseve, si dhe biologjinë sintetike”. Kjo, në praktikë, do të thotë se Rusia, të paktën pjesërisht, është në gjendje të modifikojë viruset ekzistuese dhe t’i përhapë ato në aspektin e veprimeve të armatosura.
Megjithëse kërkime të ngjashme ekzistojnë në disa vende të tjera në botë, përvojat me pandeminë globale të koronavirusit duhet të jenë një paralajmërim i qartë se si mund të kërcënojë gjithë njerëzimin. Pak muaj më parë, Kongresi Amerikan publikoi një dokument përfundimtar mbi origjinën e vetë virusit Corona, në të cilin thuhet se shërbimet e inteligjencës amerikane mbështesin idenë se virusi ka origjinën në një laborator në Wuhan të Kinës, me shumë gjasa për shkak të mospërputhjes me procedurat e biosigurisë.
