Shtetet e Bashkuara kanë regjistruar vdekjen e parë të këtij viti nga një virus i rrallë që transmetohet nga mushkonjat.
Zyrtarët në New Hampshire njoftuan vdekjen e pacientit të martën, duke shënuar rastin e parë njerëzor të shtetit në një dekadë dhe rastin e pestë në SHBA të virusit këtë vit, shkruajnë mediat e huaja.
Mushkonjat në disa zona brenda shtetit besohet se janë të infektuara me virusin ndërsa zonat përreth janë në gatishmëri të lartë, veçanërisht në shtetin fqinj të Massachusetts.Çfarë është virusi që transmetohet nga mushkonjat dhe sa larg mund të përhapet?
Çfarë është virusi?
Virusi quhet zyrtarisht “virusi i encefalitit të kuajve lindor” (EEEV), i njohur gjithashtu si “Triple E”. I rrallë, por i vështirë, ai u identifikua për herë të parë te kuajt në Massachusetts në 1938.
Që atëherë, ka pasur 118 raste njerëzore dhe 64 vdekje nga virusi në shtet, bazuar në të dhënat nga Departamenti i Shëndetit Publik në Massachusetts.
Tek njerëzit, virusi sulmon sistemin nervor qendror dhe mund të shkaktojë inflamacion ose ënjtje të trurit.
Ku gjendet virusi?
Virusi gjendet në Amerikën e Veriut dhe Karaibe, ndërsa rastet njerëzore ndodhin kryesisht në shtetet lindore dhe të Bregut të Gjirit të SHBA-së, përcjell Telegrafi.
Kjo mund t’i atribuohet një “ekologjie komplekse të disa llojeve të ndryshme të shpendëve dhe mushkonjave, të cilat varen nga kënetat për mbarështim”, tha Verity Hill, shkencëtare në Shkollën e Shëndetit Publik të Universitetit Yale.
Për më tepër, “mushkonja me bisht të zi” – bartësi kryesor i virusit – gjendet kryesisht në SHBA lindore, Meksikë dhe Karaibe.
Si përhapet virusi?
Virusi zakonisht qarkullon në zogjtë e vendosur në disa këneta.
Llojet e mushkonjave që ushqehen si me njerëzit ashtu edhe me gjitarët përhapin virusin kur kafshojnë një zog të infektuar dhe më pas një gjitar dhe injektojnë virusin në qarkullimin e tij të gjakut.
Ndryshe nga zogjtë, njerëzit dhe kuajt e infektuar janë “strehë pa rrugëdalje”, që do të thotë se ata nuk kanë mjaft virus në gjakun e tyre për të transmetuar EEEV te një mushkonjë që mund t’i kafshojë ata, tha Hill për Al Jazeera.
Kjo do të thotë se ata nuk mund ta kalojnë virusin te kafshët ose njerëzit e tjerë.
Infeksionet priren të jenë asimptomatike te zogjtë, por vdekjeprurëse te kuajt.
Bartësi më i zakonshëm i EEE është mushkonja me bisht të zi (Culiseta melanura), ndërsa të tjerat përfshijnë Aedes, e cila transmeton virusin e dengut, dhe Coquillettidia.
Vera dhe vjeshta është sezoni i mushkonjave në SHBA, duke e bërë atë një kohë veçanërisht të rrezikshme për viruse të tilla.
Cilat janë simptomat?
Simptomat tek njerëzit zakonisht shfaqen katër deri në 10 ditë pas infektimit. Këto përfshijnë:
Fillimi i papritur i etheve dhe të dridhurave
Dhimbje koke
Të vjella dhe diarre
Konvulsione dhe ndryshime në sjellje
Përgjumje dhe çorientim
Në raste të rënda, ënjtje e trurit (encefalit)
EEE diagnostikohet duke vëzhguar simptomat dhe duke testuar lëngun kurrizor ose gjakun, i cili mund të tregojë nëse virusi ose antitrupat viralë janë të pranishëm.
Sa raste ka me virusin e encefalitit këtë vit?
Ka pasur pesë raste të konfirmuara njerëzore të EEEV në Shtetet e Bashkuara në vitin 2024 – nga një në Massachusetts, New Jersey, Vermont, Wisconsin dhe New Hampshire.
Në Oxford, Massachusetts, një burrë 80-vjeçar u infektua në mes të gushtit, duke u bërë rasti i parë njerëzor në shtet që nga viti 2020.
E vetmja vdekje e raportuar deri më tani ka qenë ajo në New Hampshire.
Sa i zakonshëm dhe i rrezikshëm është virusi?
EEE është i rrallë tek njerëzit. Nga viti 2003 deri në vitin 2023, ka pasur 196 raste në të gjithë SHBA-në, sipas të dhënave të mbledhura nga Qendrat për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC).
Vendi raporton mesatarisht 11 raste në vit. Përhapja më e madhe ndodhi në vitin 2019 me 38 raste dhe 12 vdekje në mbarë vendin.
Autoritetet e shëndetit publik e konsiderojnë atë një sëmundje serioze për shkak të ndikimit të saj në tru dhe shkallës së vdekshmërisë prej 30 për qind.
Edhe në rast të mbijetesës, shumë nga ata që janë infektuar vazhdojnë të përjetojnë probleme neurologjike afatgjata.
Si mund të kontrollohet apo trajtohet virusi?
Autoritetet e shëndetit publik kanë thënë se parandalimi është thelbësor sepse nuk ka trajtim apo vaksinë specifike për njerëzit.
Masat e kontrollit përfshijnë:
Aplikimi i ilaçeve kundër insekteve – të miratuara nga qeveria
Kryerja e programeve të kontrollit të mushkonjave, duke përfshirë spërkatjen
Veshja me mëngë të gjata dhe pantallona gjatë orëve të pikut të mushkonjave (muzg deri në agim)
Instalimi i ekraneve kundër mushkonjave në dritare dhe dyer
Kullimi i ujit “të qëndruar” nëpër shtëpi
Shmangia e aktiviteteve në natyrë gjatë kohës së pikut të mushkonjave.
