Rreth 100 kilometra në jug të Tiranës shtrihet Parku Kombëtar i Malit të Tomorrit me maja që arrijnë mbi 2,400 metra lartësi. Në mes të kësaj idile arrin falë një rruge të re të asfaltuar, e cila gjithsesi kërkon aftësi të mira për vozitje, tek Hotel– Restorant “Perla e Tomorrit” në zonën e Ujanikut. E vendosur në një fshat të vogël piktoresk në rreth 1,200 metra lartësi, e rrethuar nga malet, zona duket si një oaz mes natyrës së egër.
Sapo i afrohesh restorantit, të tërheq vëmendjen një statujë gati dy metra e lartë e një ariu të bardhë mbi bar-in dhe këndin e lojërave për fëmijë përballë. Vetëm vizitorët e vëmendshëm mund të vërejnë se përballë hotelit gjendet edhe një kafazi madh me sipërfaqe 8×10 metra, ku deri para disa muajsh mbaheshin dy arinj.
Kafazi tani është bosh. “Po, ne kishim dy arinj, por institucionet për mbrojtjen e kafshëve nuk na lejuan t’i mbanim,” tregon një nga punonjësit e restorantit. Ajo që më këto fjalë tingëllon kaq e thjeshtë, në realitet ishte një betejë e gjatë mes autoriteteve dhe pronares së restorantit, e cila është bashkëshortja e kryetarit të komunës së Poliçanit në Shqipëri.
Pyetja e se ku janë sot arinjtë, ka mbetur pa përgjigje nga autoritetet e Tiranës. Organizatat për mbrojtjen e kafshëve nuk hoqën dorë dhe i kërkuan institucioneve të vepronin sipas ligjit. Më në fund, u arrit një marrëveshje mes Ministrisë Shqiptare të Mjedisit dhe pronarëve, që arinjtë t’u dorëzoheshin autoriteteve. Kjo ndodhi para dy vitesh, dhe kur më në fund u arrit marrëveshja, pronarët duhej t’ia dorëzonin arinjtë e vegjël autoriteteve shqiptare.
Në muajin mars, ajo që mbeti ishte vetëm një dokument me shumë nënshkrime dhe vula. Detajet nuk u respektuan, arinjtë ishin zhdukur dhe dorëzimi nuk ndodhi.
“Ne i morëm arinjtë kur ishin ende të vegjël dhe i mbajtëm deri sa ishin rreth një vit”, shpjegon punonjësi i restorantit. Ai nuk dëshiroi të thotë nga ku i kishin marrë arinjtë. Në video dhe fotografi të vjetra, shihet se ishin vërtet arinj të rinj e të vegjël që deri së fundmi ishin mbajtur në të njëjtin kafaz.
Aleksander Trajce, Drejtor Ekzekutiv i organizatës për Mbrojtjen dhe Ruajtjen e Mjedisit Natyror në Shqipëri (PPNEA), i pyetur për fenomenin e arinjve në Shqipëri thotë: “Ata i vjedhin nga natyra dhe pastaj i tregtojnë arinjtë e vegjël” thotë ai.
“Sipas njohurive tona, çmimi për një ari të vogël gjatë dekadës së fundit ka qenë midis 300€ dhe 900€”, shton Trajçe.
Një ari i vogël mund të blihet për 300 – 900€
Edhe Sajmir Shehu, Koordinator i Projektit të Four Paës, shprehet i shqetësuar: “Kafshët e egra nuk i përkasin askujt, as individit dhe as komunitetit,” thotë ai. Shehu duket se i njeh mirë justifikimet dhe arsyetimet: “Ata thonë se i kanë gjetur arinjtë e vegjël dhe vetëm deshën t’i mbronin dhe ushqenin, pastaj nuk dinin se çfarë të bënin me ta.”
Arinjtë e murrmë janë grabitqarët më të mëdhenj që jetojnë në Evropë, ata mund të arrijnë deri në 250 kg peshë. Në rast i has në natyrë, të vraposh nuk është një opsion, pasi arinjtë mund të vrapojnë me shpejtësi deri në 50 km/h, kështu që ekspertët këshillojnë të shtiresh sikur të je i vdekur ose të tërhiqesh ngadalë. Ata janë gjithçka-ngrënës, dhe blegtorët e dinë se ata nuk hezitojnë as para kafshëve të mëdha si delet dhe gjedhet.
Dokumentar: Kriza e arinjve në Europë
Vjedhja e arinjve të vegjël është vetëm dëmi më i vogël, më dramatike është kur kupton se si arrihet tek arinjtë e vegjël: “Zakonisht duhet të qëllojnë nënën e arinjve, kjo është e vetmja mënyrë për të arritur tek të vegjlit”, shpjegon Aleksandër Trajçe i cili shton se ndikimi është shumë më i madh sesa vetëm marrja e një ose dy arinjve, “Mundësia e ruajtjes së specieve dëmtohet në mënyrë të qëndrueshme,” shton ai.
Sot tek “Perla e Tomorrit” nuk ka arinj. “Ne i kemi lëshuar,” thotë punonjësi i restorantit, “për njerëzit nuk janë problem, sepse janë mësuar me ta dhe gjenet e arinjve do të kujdesen që të mbijetojnë në natyrë.”
Aleksander Trajçe mendon se kjo nuk është një ide e mirë: “Nëse janë kapur që të vegjël, lirimi i thjeshtë nuk është një mundësi. Sepse nuk kanë pasur shans të zhvillojnë instinktet e mbijetesës.” Për këtë qëllim ekzistojnë qendra të veçanta që sigurojnë kushtet për t’i lëshuar në natyrë.
Ku janë arinjtë tani?
Rruga e kalimit nuk të ccon tej restorantit “Perla eTomorrit”. Më tej ka vetëm shtigje për ecje dhe eventualisht rrugë për karrocat për punëtorët e pyjeve dhe turistët. Por, transporti nuk është problem për punonjësit e restorantit dhe miqtë e tyre, pasi disponojnë ‘quads’, motorra të vegjël e të fuqishëm me katër rrota që mund të lëvizin edhe nëpër terrene të vështira.
Kjo hap mundësinë për të lëvizur thellë në natyrën e egër. Ata e dinë se ku duhet të kërkojnë për arinjtë. “Po, i kemi parë,” thotë punonjësi i restorantit, “ata ushqehen në natyrë.” Ai nuk u përgjigj për pyetjen nëse i ushqejnë ende herë pas here.
Arinjtë mund të vrasin një njeri me një goditje ose kafshim
Arinjtë ndonjëherë krijojnë depozita ushqimi në tokë kur gjahu nuk është i bollshëm. Gjatë ruajtjes së këtyre rezervave, ata reagojnë jashtëzakonisht agresivisht dhe sulmojnë çdokënd që afrohet, përfshirë njerëzit. Nuk dihet nëse kjo ishte arsyeja për vdekjen e turistes 19-vjeçare në Karpatet e Rumanisë javën e kaluar. Por sulmet ndodhin herë pas here, siç ndodhi më 8 prill të vitit të kaluar në rajonin malor të Trentino-s në Itali, kur një 26-vjeçar që po bënte vrap në zonën “Val di Sole” dhe u bë viktimë e një sulmi nga ariu. Fuqia e arinjve është e mjaftueshme për të vrarë një njeri me një kafshim ose goditje të vetme.
Edhe pse ariu i butë prej pellushi është i dashur për çdo fëmijë dhe ndonjëherë edhe për të rriturit, kafsha që jeton në natyrë nuk ka asgjë të përbashkët me lodrën e dashur, përveç formës. Arinjtë sipas aktivistëve të mjedisit duhen të mbeten në natyrë dhe të lirë.
Më shumë informacion rreth arinjve që mbahen në kafazë këtu.
/Citizens
