Kultura e saunës së Finlandës, e rrënjosur thellë në komunitet, luan një rol të rëndësishëm në statusin e vendit si më i lumturi në botë. Me rreth 60 sauna publike vetëm në Tampere, qyteti njihet si “kryeqyteti botëror i saunave”.
Saunat nuk janë thjesht një aktivitet luksoz, por një pjesë e përditshme e jetës finlandeze, ku shumë njerëz kanë sauna në shtëpitë e tyre. Tradita vlerësohet aq shumë sa u përfshi në listën e trashëgimisë kulturore jomateriale të UNESCO-s në vitin 2020.
Sauna Rajaportti në Tampere, e ndërtuar në vitin 1906, është një nga saunat më të vjetra publike të Finlandës. Ajo shërben për funksione të ndryshme përtej të qenit një vend për ngrohje dhe higjienë publike. Sauna vepron si një dhomë terapie, pijetore, strehë, shoqëri debatuese dhe çerdhe, duke nxitur lidhjet midis brezave. Të moshuarit e rregullt kontrollojnë njëri-tjetrin dhe fëmijët e vegjël luajnë në vaska në dysheme. Saunat konsiderohen si hapësira të shenjta ku njerëzit gjejnë komunitet dhe paqe.
Finlanda ka rreth 3.3 milionë sauna për një popullsi prej 5.6 milionë banorësh, duke i bërë ato një pjesë të zakonshme dhe integrale të jetës së përditshme. Rëndësia e saunave në shoqërinë finlandeze shkon përtej nevojave praktike, duke arritur në thelbin e asaj që do të thotë të jesh njeri. Koncepti i “löyly”, avulli ose nxehtësia e përjetuar në një sauna, konsiderohet një gjë shpirtërore, duke ofruar një përvojë intensive si përqafimi. Saunat kontribuojnë në relaksimin fizik dhe shëndetin mendor, ku shkuarja e rregullt krahasohet me terapinë.
Trashëgimia publike e saunave të Tamperes daton në fillim të shekullit të 19-të, pasi kanë nisur si vende komunale për t’u larë nga njerëzit e klasës punëtore. Tradita e saunës në Finlandë besohet se shtrihet në vendbanimet e para pas epokës së akullit. Saunat shërbenin për qëllime të ndryshme, duke përfshirë gatimin, krijimin e rrobave, socializimin, kujdesin dhe madje edhe lindjen. Ndërsa popullariteti i saunave pësoi një rënie në vitet ’70 dhe ’80, ka pasur një ringjallje në vitet e fundit, me sauna komunale që ndërtohen në banesa dhe sauna të reja publike.
Shoqëria Finlandeze e Saunave thekson aspektet kulturore dhe tradicionale të saunave, ruajtjen e zakoneve dhe eksplorimin e teknologjive të reja. Shkuarja në sauna përshkruhet si një përvojë intime ku individëve u hiqet pozita shoqërore, duke ofruar një mundësi për vetëreflektim. Saunat kontribuojnë në nivelet e lumturisë së Finlandës, duke nxitur një ndjenjë të komunitetit, barazisë dhe relaksimit. Kultura e saunës në Finlandë është gjithëpërfshirëse, duke mirëpritur gratë shtatzëna dhe fëmijët e vegjël.
Ndërsa ekzistojnë opsione të saunave të nivelit të lartë, si SkySauna dhe Allas Sea Pool në Helsinki, thelbi i kulturës finlandeze të saunës kapet në vende si Sompasauna, një sauna pa pagesë buzë detit në Helsinki. E hapur gjatë gjithë ditës dhe natës çdo ditë të vitit, ajo tërheq njerëz të të gjitha moshave dhe prejardhjeve, duke nxitur një ndjenjë uniteti dhe humanizëm të përbashkët. Në saunë, individët humbin rolet shoqërore, duke u bërë të barabartë në përvojën e tyre të përbashkët të saunës.
Në përgjithësi, kultura e saunës në Finlandë luan një rol jetik në kontributin në lumturinë dhe mirëqenien e vendit. Ajo shërben si një vend për relaksim, lidhje dhe reflektim, duke mishëruar thelbin e jetës dhe kulturës finlandeze./Theguardian.com
