Një grup i gatshëm për dhunë, gjoja “forca sigurie”, u përpoqën pikërisht ditën e së Premtes së Madhe në Gjermani të ushtronin presion ndaj shoferëve me porosi të një firme spedicioni nga Polonia. Shoferët vinin nga Gjeorgjia dhe Uzbekistani dhe kishin bllokuar në një pikë qëndrimi në autostradë në Hessen maunet e firmës për të detyruar pronarin t’u paguante rrogat e prapambetura. Policia gjermane mundi ta ndalë “komandon polake” në minutën e fundit. Greva e shoferëve kishte zgjatur ndërkohë 5 javë deri sa u përmbushën kërkesat e tyree. Si u tha pronari polak ishte detyruar të vepronte nga presioni i koncerneve, me të cilat bashkëpunonte. Shoferët që me javë udhëtonin nëpër rrugët e Europës jetonin në kohën e grevës në maune.
Më shumë kontrolle kundër kushteve të këqija të punës
Lufta për kushtet e punës e këtyre shoferëve e vuri në qendër të mediave një temë të harruar – transportin ndërkombëtar. “Më së shumti më zemëron që këta kolegë janë me muaj në rrugë, megjithëse sipas të drejtës europiane kjo nuk është e lejueshme”, thotë Reinhard Assmann, ekspert ligjor i sindikatës së shoferëve, Transport dhe Logjistikë, GTL në bisedë me DW. Ka shumë pak kontrolle.
Me shumë se 70% e mallrave në Gjermani transportohen përmes trafikut rrugor, që do të thotë se maunet e kamionët janë mjetët më të përdorura të transportit në vend. Si në shumë degë të tjera ekonomike edhe në degën e transportit mungojnë forca punëtore, madje në mënyrë akute rreth 80.000 shofere e shoferë. Në kuadër të “marrëveshjes së lëvizjes së fuqisë punëtore brenda BE” gjithnjë e më shumë forca pune nga vendet lindore kanë nënshkruar marrëveshje pune në Gjermani. Në vitin 2020 madje çdo i katërti shofer mallrash me sigurime shoqërore vinte nga Europa Lindore. “Shoferi gjerman kushton më shumë se ai çek, ai çek kushton më shumë se ai hungarez apo rumun dhe shoferi rumun kushton më shumë se ai ukrainas, kurse ukrainasi kushton më shumë se filipinasi. e kështu kjo vazhdon gjithnjë e më tutje drejt lindjes”, e përmbledh një nëpunës i policisë gjermane të autostradës për një reportazh të Bayerisher Rundfunk.
Modele biznesi të padepërtueshme
Në transportin ndërkombëtar rrugor të gjitha porositë si rregull jepen tek një rrjet i gjerë nënsipërmarrjesh, që shpesh i kanë qendrat e tyre jashtë vendit të tyre, por brenda BE. Sipas vlerësimeve të fundit në rrugët e BE udhëtojnë deri në 3,8 milionë shoferë maunesh.Sipërmarrjet e BE i kryejnë transportet e tyre ndërkombëtare shpesh përmes filialeve të tyre europianolindore. Detajet e këtij biznesi mjaft të vështirë për t’u depërtuar si model gjenden në një dosje të rrjetit konsultues “Faire Mobilität”. Në Gjermani ka 13 qendra konsultimi të financuara nga Ministria Federale e Punës. Aty shoferët e mauneve mund të konsultohen në gjuhën amtare për çështjet ligjore. Shpesh ata nuk janë të informuar për të drejtat e tyre.
“Sipas pikëpamjes sonë problemi më i madh është ndërthurja e paqartë e dhënies së porosive dhe vazhdimit të dhënieve të porosive të transportit në nënsipërmarrje të tjera”, thotë Dominique John, drejtuesi i rrjetit Faire Mobilität për DW. “Dhe se tek këto nënsipërmarrje fitohet shumë para, sepse shoferët e mauneve që punojnë për ta shfrytëzohen pa masë me kushtet e kontratave të ndryshme që kanë.” Sipas John në këtë fushë sundon mentaliteti “wildwest”.
Cila është paga minimale në fuqi?
Si në Gjermani të punësuarit e kompanive të transportit nga BE do të duhet të paguhen sipas tarifave të pagës minimale në vendin punojnë. Sidomos në Europën Lindore paga minimale është më e ulët. Kuotat për ushqimin dhe fjetjen trajtohen nga punëdhënësit në këto vende si pjesë përbërëse të rrogës, megjithëse duhet të jenë të korresponduara, që të kompensohen kostot e akomodimit e ushqimit. Për këtë arsye shoferët europianolindorë flenë në maune dhe i përgatisin vaktet në furnela me gaz që të kursejnë. Kur transportet kryhen në Gjermani atëherë në shumë raste shoferëve u përket paga minimale gjermane, që është më e lartë. Hollësitë janë të shpjeguara në rregulloret e BE për transportin, por ato as juristët nuk i kuptojnë dot shpejt.
“Fragmentarizim i autoriteteve të kontrollit”
Po si do të kontrollohet kjo në Gjermani, kur sipas eksperttit të GTL-së, Assmann ka një “fragmentarizim të autoriteteve të kontrollit. “Policia është përgjegjëse për kontrollet e trafikut rrugor, pra shkeljet në trafik, ndoshta edhe për respektimin e orarit të pushimit të shoferëve; Zyra Federale për Logjistikën dhe Mobilitetin, BALM për dokumentet e transportit; dogana për pagën minimale dhe orarin e punës, dhe koha e punës kontrollohet nga Zyra për Mbrojtjen e Punëtorit.”
Kontrollet efektive në këtë situatë janë praktikisht të pamundura, sipas Assmann. Përveç kësaj në lande ka po ashtu kompetenca të ndryshme. Dominique John kërkon më shumë transparencë për kontratat e punëtorëve nga shtete të treta. Duhet futur sa më shpejt kontrolli elektronik i dokumenteve. Me këtë mund të verifikohet më shpejt zinxhiri i nënsipërmarrjeve dhe të kuptohet porositësi kryesor. “Situata e punës dhe kushtet e jetesës së shoferëve të mauneve duhet të përmirësohen”, kërkon eksperti.
Në Gjermani problem tjetër është edhe situata e vështirë e parkimit. Ka pak parkime të sigurta, ku shoferët mund të çlodhen natën të sigurtë për mallin që transportojnë. Edhe qasja tek uji duhet të jetë më e lehtë. Shoferët europianolindorë thonë, se kur kalojnë nëpër Gjermani e marrin me vete ujin, sepse nuk gjejnë dot ujë pa pagesë në pikat e qëndrimit në autostrada. “Po të mendosh, se këta burra, ka edhe gra, që e bëjnë këtë punë jetojnë me javë në maunen e tyre, kjo është një situatë që as nuk mund të përfytyrohet”, thotë Dominique John./DW
