Gruaja e parë muslimane e nderuar me çmimin Nobel për Paqe në vitin 2003, tregon përmes fuqisë dhelirisë së fjalës se nuk i trembet kërcënimeve me vdekje, përkundrazi ajo tregon se ata që ndërmarin një veprim të tillë janë më të frikësuar.
“Nuk kam frikë nga kërcënimet me vdekje. Janë ata që kanë frikë. Përndryshe ata nuk do të donin të vrisnin një grua të vogël si unë“, shprehet ajo.
Mes thirrjeve, “Grua, jetë dhe liri” mijëra vajza dhe djem kanë dalë në rrugë në çdo qytet të Iranit për më shumë se 160 ditë. Ishte 16 shtatori kur Mahsa Amini u arrestua dhe më pas u rrah për vdekje në Teheran për shkak të mosmbajtjes së duhur të hixhabit (shamisë që mbajnë rreth kokës). Që atëherë, së bashku me protestat, ka filluar edhe numërimi dhe shtimi i rastit të vrasjeve, në shumë raste kemi të bëjmë me gra shumë të reja, të torturuara dhe të dhunuara para se të vriteshin nga policia e moralit. Mes tyre Nika Shakarami (17 vjeç), Hadis Najafi (20 vjeç), Hannaneh Kia (23 vjeç), Ghazaleh Chalavi (32 vjeç), Mahsa Moguyi (18 vjeç), Aida Rostami (36 vjeç), mjekja që mjekoi të plagosurit. Sipas OJQ-ve të të drejtave të njeriut aktive në Iran, më shumë se 100 protestues janë në burg. Ditët e fundit janë raportuar edhe raste të helmimit të qëllimshëm të qindra vajzave në shkollat e Qomit. Dyshohet se kjo është një praktikë për të dekurajuar arsimimin e femrave.
525 të vdekur në 5 muaj
Të rinjtë iranianë po mbështesin luftën e tyre. Asnjë mëshirë nuk pati as për ta. Mehdi Zare Ashkzari, një ish-student i Universitetit të Bolonjës, ishte pak më shumë se të tridhjetat. Ai vdiq në paraburgim në Iran, ku ishte kthyer për t’u kujdesur për nënën e tij të sëmurë, pasi u arrestua në një demonstratë. Për më tepër, ankthi vazhdon për fatin e atyre që mes mijëra të rinjve të arrestuar rrezikojnë të përfundojnë në dënim me vdekje ose tashmë janë dënuar me vdekje. Sa i përket Mohammad Boroghani, i arrestuar në shtator me akuzën se ishte një nga drejtuesit e revoltës dhe më pas u gjykua për krimin e “luftës kundër Zotit”. Dënim i dyfishtë me vdekje për Mehdi Mohammadifard, një protestues 18-vjeçar që u arrestua gjatë protestave dhe që nuk iu dha mundësia të mbrohej nga avokati. Më 8 dhjetor, autoritetet varën protestuesin Mohsen Shekari pas një gjyqi të padrejtë me akuzën e “armiqësisë kundër Zotit”. Katër ditë më vonë të njëjtin fat pati edhe Majidreza Rahanvard, pas një gjyqi kundër tij. Mohammad Mehdi Karami dhe Seyed Mohammad Hosseini u ekzekutuan më 7 janar.
Të gjithëve iu mohua e drejta për t’u përfaqësuar nga një avokat i zgjedhur prej tyre, për t’u konsideruar të pafajshëm dhe për të pasur një gjykim të drejtë dhe publik. Shumë të pandehur u torturuan dhe rrëfimet e detyruara u përdorën si provë në gjyqe.
Televizioni shtetëror transmetoi rrëfimet e të paktën nëntë të pandehurve përpara se të zhvillohej gjyqi. Sipas Amnesty International, 525 protestues, duke përfshirë 71 fëmijë, janë vrarë dhe më shumë se 19,000 njerëz janë arrestuar që nga shtatori.
Lufta nuk ndalet
Pavarësisht represionit, pavarësisht se frekuenca e protestave është ulur, demonstratat vazhdojnë. Gratë luftojnë kundër një regjimi që ushtron shtypje të dyfishtë: politike dhe gjinore. Dhe ata e bëjnë këtë duke hequr hixhabit e tyre në funeralet e shokëve të tyre të vrarë, duke rrezikuar jetën e tyre, ose duke i prerë flokët një gjest i huazuar nga zakoni kurd, i cili i sheh gratë që privojnë veten nga feminiliteti i tyre si një shenjë zi. Të rinjtë nuk kanë frikë nga Ajatollah, dhe ka shumë të rinj në Iran: mosha mesatare është 27 vjeç .
Hixhabi dhe regjimet teokratike
Detyrimi për të veshur hixhabi është kthyer në një simbol të represionit femëror. Në realitet është vetëm një nga çështjet që lind në shumicën e vendeve ku feja përdoret nga regjimet teokratike për të kontrolluar popullsinë, veçanërisht atë femërore. Në rastin e Islamit, sheriati është gurthemeli mbi të cilin bazohet diskriminimi. Një instrument i kontrollit të drejtpërdrejtë është policia morale. Ajo iraniane ka fituar famë ndërkombëtare, por nuk është e vetmja polici fetare islame në botë e akuzuar për keqtrajtim të qytetarëve. Vende të tjera në Afrikë, Lindjen e Mesme dhe Azinë Juglindore kanë policë të përkushtuar që monitorojnë të ashtuquajturat aktivitete joislame. Në Indonezi, për shembull,ëilayatul Hisbah ka juridiksion mbi muslimanët vetëm në provincën gjysmë autonome të Aceh që nga viti 2001. Këtu, ashtu si në Iran, gratë duhet të veshin rroba të gjera dhe shami. Dhe ndërsa shkeljet e veshjes mund të mos çojnë në paraburgim siç ndodh në Iran, shkelje të tjera të ligjit islam, duke filluar me tradhtinë bashkëshortore, çojnë rregullisht në burgim ose fshikullim publik.
Nuset dhe nënat egjiptiane
Në Egjipt ka shumë vajza të arrestuara dhe/ose të dënuara me gjoba për publikimin e imazheve të konsideruara të papërshtatshme në rrjetet sociale. Ndërsa, nga njëra anë, lëvizja feministe egjiptiane duket se po bën përparime të mëdha, me gratë e reja që shpikin forma të reja aktivizmi për të tërhequr vëmendjen ndaj dhunës seksuale endemike që i mundon ato si në shtëpitë e tyre ashtu edhe në rrugë, në vitin 2021 kabineti i Egjiptit miratoi një projekt-ligj për statusin personal që do t’u kërkonte grave të merrnin pëlqimin e një kujdestari mashkull për t’u martuar, regjistruar lindjen e një fëmije ose për të udhëtuar jashtë vendit. Një projektligj që gjithashtu u jep përparësi baballarëve në çështjet e kujdestarisë së fëmijëve (aktualisht përparësi u jepet nënave).
Talibanët kanë frikë nga gratë e arsimuara
Nëse e zgjerojmë horizontin e vëzhgimit në parametra të tjerë, përfshirë arsimin dhe drejtësinë, sipas Indeksit të Paqes dhe Sigurisë së Grave (ëPS Index), vendi më i keq në botë për të lindur grua është Afganistani.
Një vend ku gratë, pavarësisht se rrezikojnë zhgënjimin, goditjen me gurë, arrestimin dhe torturën, kanë protestuar që nga 15 gushti 2021, datë e kthimit të talebanëve në pushtet pas marrëveshjeve të Dohas të nënshkruara nga administrata amerikane e Donald Trump . Ndërmjet viteve 2001 dhe 2018 , gjatë periudhës së pushtimit nga forcat ndërkombëtare, numri i grave me arsim të lartë ishte rritur gati 20-fish , dhe një në tre të reja ishte regjistruar në universitet. Epo, nga shtatori 2021 , kthimi në shkollë për të gjithë adoleshentët dhe vajzat afganembi moshën 12 vjeç është shtyrë për një kohë të pacaktuar , duke lënë 1.1 milion gra të reja pa akses në arsimin formal. Aktualisht, sipas UNESCO-s, 80% e vajzave dhe grave të reja afgane nuk shkojnë në shkollë. Gati 30% e vajzave në Afganistan nuk kanë ndjekur kurrë arsimin fillor.
Universiteti i ndaluar
Pavarësisht kësaj, mijëra njerëz morën kankor, provimin pranues në universitet, në nëntor. Por më 20 dhjetor, talebanët duke shpërfillur premtimet e bëra në Doha ndaluan regjistrimin e grave në universitete dhe privuan më shumë se 100,000 studente femra nga mundësia për të përfunduar studimet e tyre.
Është e lehtë të kuptosh pse që kur talebanët u kthyen në pushtet, përqindja e grave mbi 15 vjeç që ndihen të sigurta në komunitetin e tyre është rritur nga 35.5 përqind në 9.8 përqind. Por ata nuk u mbyllën në shtëpi: pas 20 dhjetorit, dhjetëra vajza u kthyen në sheshet e Kabulit dhe Nangaharit, për të demonstruar përbuzjen e tyre dhe për të kërkuar të drejtën e tyre për të jetuar. Ky 8 Mars i kushtohet grave iraniane dhe afgane dhe vajzave të minoritetit kurd Yazidi, të përdhunuara dhe vrarë nga kasapët e ISIS.
Përshtatur nga Corriere Della Sera
