Propozimi për ndalimin e vizave Shengen për turistët rusë, ka fituar një mbështetje të madhe nga evropianët që e kundërshtojnë me vendosmëri luftën brutale të Rusisë ndaj Ukrainës.
Por ky propozim ka ndeshur dhe kritika, përfshirë edhe nga disa liberalë në Evropën Perëndimore.
Këta të fundit e shohin atë si një formë të pajustifikueshme të “ndëshkimi kolektiv”, gjë që do të binte ndesh me vlerat dhe interesat e BE-së. Shtetet e unionit duhet t’i injorojnë kritika të tilla, që janë të gabuara. Dhe ç’është më e rëndësishmja, që të dyja e humbin thelbin dhe e keqkuptojnë qëllimin e ndalimit të vizave për rusët.
Termi “ndëshkim kolektiv” është përdorur shpesh për të përshkruar veprime të tilla si masakra e ushtrisë naziste në fshatit çek Lidice, në shenjë hakmarrjeje ndaj vrasjes së bashkatdhetarit të tyre, zyrtarit të lartë të Rajhut, Reinhardt Heydrich, në vitin 1942.
Qartazi ky shembull, i cili përdoret për të diskredituar zbatimin sot nga shoqata disproporcionale, nuk bën pjesë në një diskutim për një tërheqje të privilegjeve turistike. Megjithatë, kritikët e ndalimit të vizave këmbëngulin se edhe kur nuk kuptohet si dënim, ai mbështetet tek koncepti i përgjegjësisë kolektive. Dhe fakti është kështu, dhe jo ashtu siç e kuptojnë ata.
Përgjegjësia e argumentit kolektive në përgjithësi, përdoret për të nënvizuar pabarazinë e supozuar të ndalimit të të gjithë rusëve që të udhëtojnë në BE, madje edhe të atyre që janë kundër apo që kanë shkuar aq larg sa të protestojnë ose t’i rezistojnë regjimit të Vladimir Putinit.
Kjo mund të jetë e padrejtë në disa raste të veçanta, por nuk ka të krahasuar me padrejtësitë që janë bërë, dhe që do të vazhdojnë të bëhen ndaj ukrainasve nga shteti rus derisa ky i fundit të mposhtet në fushën e betejës. Sigurisht, figurat e regjimit do të goditeshin nga masa e ndalimit të vizave, duke ua bërë atyre të pamundur mundësinë për të shfrytëzuar një përfitim shumë të çmuar.
Por mundësuesit e tyre të përditshëm – fillesat e supozuara “apolitike” të klasave të mesme dhe të larta urbane – do të prekeshin gjithashtu. Ky grup ka pranuar pazarin e Putinit, duke përmirësuar kushtet e tyre materiale, por duke mos përdorur kapitalin e tyre potencialisht të konsiderueshëm politik për të realizuar apo edhe për të kërkuar ndryshime progresive.
Kritikët e ndalimit të vizave për rusët pretendojnë – jo pa njëfarë të drejte – se është e paarsyeshme që njerëzit në Bashkimit Evropian, të cilët nuk jetojnë nën kërcënimin e dhunës shtetërore për shkak të mospajtimin me qeverinë, të kërkojnë rezistencë nga rusët që e bëjnë këtë.
Megjithatë, siç shprehej Vaclav Havel gjatë kohës së tij si disident që kundërshtonte regjimin post-totalitar në Çekosllovakinë e viteve 1970, ndërsa vendimet individuale për të mos rezistuar mund të jenë të kuptueshme, ato lejojnë në mënyrë kumulative që aparati shtypës shtetëror të ushtrojë pushtetin e tij dhe kështu të vazhdojë të qëndrojë në fuqi.
Kjo qasje ka prodhuar një Rusi që i sulmon fqinjët e saj, përpiqet në mënyrë aktive të destabilizojë shoqëritë e BE-së, dhe që është kërcënimi më i madh për sigurinë evropiane. Prandaj, ne mund të argumentojnë më së miri se ndërsa regjimi i Putinit dhe mbështetësit e tij janë përgjegjësit më të drejtpërdrejtë për krimet e Rusisë në Ukrainë, ekziston edhe një pjesë e përgjegjësisë kolektive shoqërore.
Kjo është pak e shumë e ngjashme me përgjegjësinë për krimet naziste, për të cilat mbajti një pjesë të përgjegjësisë dhe shoqëria gjermane e asaj kohe. Por në fakt nuk ka nevojë që të përdoret një argument i tillë për ndalimin e vizave për rusët, pasi kjo masë ka justifikime më bindëse të cilat mbështeten tek përgjegjësi kolektive të një lloji tjetër.
Para së gjithash, ndalimi i vizave për ta do të ishte një shfaqje e fuqishme e vendosmërisë së Evropës për ta mbështetur Ukrainën, dhe për t’i bërë ballë revanshizmit të egër të Rusisë. Ndalimi është diçka që liderët e Ukrainës kanë kërkuar dhe që është në fuqinë tonë ta zbatojmë.
Nëse e hedhim këtë hap, do të tregonim përkushtimin tonë ndaj kauzës së tyre, pikërisht në një kohë kur ukrainasit mund të ndihen nervoz për fuqinë e qëndrueshme të evropianëve. Zbehja e interesit dhe angazhimit perëndimor ndaj Ukrainës, është pikërisht ajo që shpreson Kremlini, dhe ky është një front i luftës në të cilin evropianët mund të luajnë realisht rolin e tyre në fitoren e Ukrainës.
Së dyti, ndalimi i vizave për qytetarët rusë do të ishte një investim mbi sigurinë dhe qëndrueshmërinë e demokracive tona. Ai do të bllokonte drejtpërdrejt një kanal përmes të cilit mund të lëvizin në shoqëritë tona agjentët e ndikimit rus. Ne duhet ta shfrytëzojmë këtë shans.
Madje akoma më mirë: kjo lëvizje do t’i pengonte turistët “apolitikë” si dhe ata që e mbështesin haptazi Kremlinin, që të marrin më të mirën e të dy botëve: pra të shijojnë përfitimet e shoqërive tona të lira, dhe nga ana tjetër të mos përballen me asnjë nga kostot e mbështetjes së tyre ndaj Putinit.
Është detyra jonë që të parandalojmë që ky abuzim me sistemin tonë nga ana e rusëve të shkaktojë pakënaqësi tek qytetarët e Bashkimit Evropian, të cilët paguajnë për detyrimet morale dhe materiale të demokracisë. Një vendim zyrtar për ndalimin e rusëve, do të pengonte ardhjen e “turistëve të lirë” dhe do t’i pengonte ata të minonin angazhimin e evropianëve për të ruajtur shoqëritë liberale.
Por nga ana tjetër, ne duhet të mbështesim edhe një pjesë tjetër të rusëve, duke ua bërë më të lehtë atyre që kundërshtojnë regjimin e Putinit që të emigrojnë apo kërkojnë mbrojtje humanitare në shtetet e BE-së. Kjo duhet të përfshijë ringjalljen e propozimit të vizave Shengen për qëllime humanitare.
Për arsye sigurie, këto kanale duhet të monitorohen me shumë kujdes. Por është në interesin tonë që të inkurajojmë largimin nga Rusia të njerëzve më të arsimuar, dhe të nxisim aktivizimin e diasporave të opozitës ruse, që janë realisht liberale.
Së treti, miratimi i ndalimit të vizave turistike për rusët, do të përbënte një hap drejt çlirimit të fuqisë së fshehur të shteteve të BE-së dhe përdorimit të saj për një qëllim të mirë. Për një kohë të gjatë ne jemi përpjekur vetëm me gjysmë zemre që t’i rezistojmë Rusisë.
Madje shpeshherë e kemi bërë këtë duke e mbajtur njërën dorë pas shpine. Kritikët që nxituan menjëherë dhe në mënyrë të dyshimtë të tregonin se një masë e tillë do të binte ndesh me ligjet e BE-së, janë treguesit i kësaj tendence, e cila nxitet nga fiksimi për respektimin e rregullave dhe procedurave liberale, në vend se të përpiqemi që ato të prodhojnë rezultate liberale.
Po ashtu ai kompleksohet jo pak nga dështimi i shumë evropianëve për ta parë Rusinë si një armik të rrezikshëm që duhet trajtuar si i tillë, por edhe një armik që ne mund dhe duhet ta mposhtim. Për më tepër, siç e ka theksuar me të drejtë Sergey Radchenko, evropianët kanë një pjesë të fajit për forcimin e Putinit.
Kjo sepse prej kohësh e kanë financuar dhe miratuar autoritarizmin e tij kleptokratik në mënyra të ndryshme. Ukrainasit kanë përballuar koston më të madhe të kësaj qasjeje të gabuar. Por ka ardhur koha që evropianët të shlyejnë gabimet e së kaluarës, dhe të bëjnë seriozisht pjesën që u përket në mposhtjen e Rusisë së Putinit.
Heqja e privilegjeve të vizave për qytetarët rusë, është një levë potencialisht e fuqishme që kemi në dispozicion. Ajo do të tregonte që ne jemi të gatshëm të ndërmarrim disa nga vendimet dhe masat e ashpra, që janë të nevojshme, në mënyrë që Ukraina ta fitojë këtë luftë.
Fuqia gjeneron një fuqi akoma më të fortë, dhe kjo është ajo që i duhet BE-së: të përmbushë përgjegjësinë e saj kolektive për t’u ngritur mbi interesat tona vetjake, dhe në mbrojtje të vlerave dhe interesat që i ndajmë së bashku me Ukrainën.
