Nga Ilir Kalemaj
Ky gusht i përzitshëm, me ulje-ngritjet e tij të (pa)zakonshme, risolli dhe njëherë në fokus disa problematika të cilat si shtet, shoqëri apo edhe individ e kemi të pamundur në mos t’i kapërcejmë, së pari t’i adresojmë. Duke nisur së pari me përgatitjet nga pushteti qëndror dhe vencarisht ai lokal për këtë sezon turistik të cilin e favorizoi moti i mirë për të nisur qysh herët por nisi vonë, keq dhe mbrapsht. Fluksi i pushuesve vendas natyrisht do të ishte në ulje pas dy viteve të pazakonta për shkak të pandemisë dhe rihapjes së fluturimeve dhe shtimit të ofertave nga jashtë. Por çfarë bëmë si shtet, shoqëri dhe individë dhe ç’mund të ishte bërë më mirë. Se po nuk nxorrëm leksione, ngelet vec t’i përsërisim. Helbete, si çdo vit!
Si shtet apo më saktë pushtet, duket që mes koncesioneve dhe ppp-ve kombëtare dhe ndërkombëtare, nga çmontimi i portit të Durrësit te dhënia e shtetësisë pirat-plackitësve, pak vëmendje ka pasur për gjëra minore, si fjala bie tenderi i mushkonjave që dështoi për këtë vit duke na lënë zbuluar përballë virusit të etheve të Nilit që ka trokitur sakaq në shtetet fqinjë. Apo për të marrë masa në kohë që të evitoheshin tragjedi të paralajmëruara si ngjarja e shëmtuar në Himarë dhe ku pastaj me urdhër të peshkut kalohet në ekstremin tjetër dhe bllokohet çdo gjë. Ndërkohë që nga Vlora në Velipojë nuk të sheh syri një krocierë të vetme për be, as ndonjë jaht dhe kurrgjë tjetër që do të gjeneronte të ardhura për turizmin vendor në pikun e tij. Por nuk harrohet të zaptohet cdo pëllëmbë me cadra dhe shezlongje private ndërkohë që dhe ato pak plazhe publike që ekzistojnë janë lënë makar pa një kosh të vetëm mbeturinash, duke bërë që këto të fundit bashkë me grenxat në restorante dhe mizat dhe mushkonjat në bar-kafe të jenë shoqërueset besnike të klientit kudo shkon.
Si shoqëri vijojmë të kemi psikozat e mbartura. Nga bllokimi i rrugëve kur një martohet e njëqind harbojnë duke bllokuar dhe rrugët nacionale te fishkezjarret e ditëlindjeve mundësisht pas orës 12 të natës. Nga ndjekja masive nga ata pak të rinj që ende kanë ngelur rrugëve të mëmëdheut të pseudo-ikonave të shoë bizz-it duke thelluar krizën e analfabetizmit funksional te emigrantët që kur vijnë këtejpari nuk zbatojnë as rregullat më elementare të cilave i’u rrinë gatitu në vendet nga vijnë. Nga policët e shtuar në cdo segment rrugor, mundësisht të gatshëm për të të ngritur grackë për një km shpejtësi të tejkaluar te zhdukja në drejtim të paditur të atyre që kryejnë krime dritën për diell. Ndërkohë që në shumicën e Evropës ku duam të integrohemi ndodh bash e kundërta. Nuk të zë syri këmbë polici përvecse në kufi dhe ndërkohë ka rend dhe siguri.
Si individë kemi gjithashtu kusuret tona. Fjala bie, fajin pse kemi male plehrash që hidhen rëndom nga makinat, në rrugë dhe plazhe, përveç përgjegjësisë së pushtetit lokal për mosvendosjen e koshave nuk na e ka njeri, përpos kulturës tonë të mangët. Fakti që ulemi pa kërkuar menu dhe pastaj nxitojmë të hedhim faturat e kripura në instagram gjithashtu është përgjegjësi individuale. Le të nxëmë ndopak nga ata turistë që shohim rëndom që nuk ulen askund po nuk panë çmimet e afishuara jashtë te dera. Rrimë dhe nuk bëzajmë kur shërbimi çalon në vend që të ngremë zërin aty ku duhet dhe jo te kafja e facebook-ut. Format e turizmit me çantë shpine i shohim ende si shfaqje të huaja dhe përçmojmë madje dhe ata të huaj që vijnë duke thënë që nuk kemi nevojë për turistë të tillë pabuksa, a thua kemi zhvilluar infrastrukturë që të vijnë vetëm sheikë arabë, biznesmenë kinezë apo sipërmarrës perëndimorë të gatshëm të shpenzojnë dhjetra mijëra euro për të zbuluar perlën e fundit të Mesdheut.
Në fakt duhet të jemi më shumë mirënjohës faktit që falë rrjeteve sociale si instagram dhe tik tok, Shqipëria me asetet që ofron po gjen reklamë dhe në faqet e disa prestigjiozeve europiane së fundmi duke tërhequr cilëndo kategori turistësh. Natyrisht ngjashëm me vendet fqinjë, shumica do të jenë backpackers që duan të eksplorojnë më shumë se një vend në këtë mëhallën tonë ballkanike. Me fjalë të tjera, duhet të jemi më me këmbë në tokë, më të përgjegjshëm me shanset që na jepen dhe të dimë t’i shfrytëzojmë në kohë. Natyrisht që pushteti ka barrën kryesore të planifikimit të një sezoni të mbarë dhe fitimprurës, vençarisht për ato biznese familjare që rrojnë kryesisht me të ardhura nga turizimi apo të punësuarit sezonalë. Por edhe si shoqëri dhe individë kemi përgjegjësitë tona. E mira do të ishte të pushonim më shumë shqip, të ishim më tërheqës për turistë të huaj, përfshirë sidomos ata elitarë por pa neglizhuar çdolloj turisti, të kemi infrstrukturë të sigurtë dhe komode, shërbime të shpejta dhe cilësi të produkteve që konsumojmë. Por për këtë duhet mjaft punë…, nga të gjithë.