Samiti i Madridit, i destinuar për të shkruar Historinë e Re të NATO-s

Nga Gjeneral Piro Ahmetaj

Siç dihet, në 28-29 Qershor 2022, në Madrid, Spanjë do të mbahet Samiti i 36 i Aleancës së Atlantikut të Veriut (NATO). Po ç’far janë Samitet e NATO-s? Duhet thënë që në krye të herës se Samitet nuk janë takime-rutinë që Kryetarët e 30 Shteteve anëtare mblidhen në mënyrë periodike, por ngjarje madhore në udhëkryqet kritike për procesin e vendimmarrjes strategjike së Aleancës. Nga gjithësej 36 Samite, vetëm 11 janë zhvilluar gjatë “luftës së ftohtë”, pra mbas vitit 1949, ndërsa 24 të tjerët, përgjatë 1991 – 2022! Shifrat e numrit të Samiteve mbas 1991 (3 herë më shumë) flasin vetë dhe fortë për “këdo që ka vesh dhe sy”, kjo pasi kërcënimet, sfidat por dhe pritshmëritë ndaj NATO -s janë më të mëdha se kurrë më parë në historinë e saj 73 vjeçare.

Po pse, pikërisht në Samitin e 36 të Madridit, është e destinuar të nënshkruhet Historia e Re e NATOs/2050 ? Pasi, ky është Samiti dytë brenda vitit 2022 (!!), dhe për herë të parë mbas viteve 1990, prioriteti dhe fokusi strategjik mbetet rikthimi i Alenacës te zhvillimi i kapaciteteve konvencionale dhe bërthamore, të “frenimit/deterrances dhe të shpagimit masiv”, të “mbrojtjes së përparuar dhe të zhdërvjellët”, në vijim të  dislokimit në kufijt e NATOs, të më shumë së 40 mije trupa aktive, dyfishimin e kapaciteteve të luftimit dhe aktiviteteve të fuqisë Ajrore dhe Detare e Aleancës, për tu përballuar me kërcenimet e mjedisit të sigurisë dhe garantimin e mbrojtjes kolektive (artikulli 5).

Samiti Madridit do të bëjë Histori pasi mbahet 4 muaj mbas agresionit neoNazist të Rusisë, që siç është provuar, jo vetëm kundër sovranitetit teritorial të Ukrainës, por edhe si sprovë ndaj rendit Global, solidaritetit, kredibilitetin, status-quosë dhe interesave gjeopolitike të USA, NATO-s, BE, vendeve Balltike, të Detlit të Zi,  Europës Juglindore dhe jo vetëm. Prandaj në këtë Samit, NATO do të duhet të demostrojë mbështetje të gjithanshme, financiare dhe asistence ushtarake nga SHBA, UK, Poloni, vendet e tjera të NATO-s (përfshi RSh), Suedi, Finland, etj. Kështu, bashkë me humbjen e Luftës për pushtimin e tërësisë territoriale të një vendi sovran/Ukrainës, Rusia po/do të vijojë të diskreditohet në sytë e botës. Kështu bashkë me luftën të do te humbas rolin dhe peshën gjeopolitike në botë, fatmiresisht përfshi edhe në Ballkanin perendimor, Mesdhe, etj.

Samiti Madridit, do bëjë historoi, pasi do të miratojë Konceptin e Ri Strategjik të NATOs, që vjen si një domosdoshmelëri kritike: “për të adaptuar kursin, mekanizmat si dhe modernizuar kapacitetet e Aleancës në perballjen me kërcënimet e sigurisë (konvencionale, terrorizmi, rreziqet kibernetike, krizat e refugjatëve, ekstremizmi i dhunshëm; kohezionit brenda vendeve anëtare; destabilitetin politik si pasoje e demokracive të dështuara dhe shteteve të kapura nga korrupsioni dhe krimi organiozuar; materializimi mbi “ndarjen e barres dhe rritjen e 2 % shpenzimeve te mbrojtjes”; forcimin e marrëdhëniet transatlantike në mënyrë që NATO të jetë e aftë për tu përballur me çdo kërcenim, në çdo kohë dhe nga çdo drejtim që të vijnë”.

Samiti, do të konfirmojë më tej dhe me fortë politikën dhe mekanizmat e dyerve të hapura si dhe forcimin e partneritetit jo vetëm me BE, Finlandën, Suedinë, por edhe me Gjerogjinë, Australinë, Zelandën e Re, të cilat për herë të parë, janë ftuar për të marrë pjesë në këtë Samit.

Samiti, sigurisht do ketë mesazhe të forta edhe për rajonin tonë, mbi nevojnën e  zhvillimit të Masave të mirëbesimit reciprok (CSBM) dhe demilitarizimit si parakushte për paqen e qëndrueshme, por edhe për zhvillimin e projekteve dhe kapaciteteve të përbashkëta “smart”, për vëzhgimin e hapësirës ajrore, mbrojtjen kibernetike, luftën kundër terrorizmit, inteligjencës, emergjencat civile, etj.

Janë tre definicione brilante, nga tre personalitete të mirënjohura si dhe me kontribute historike për “rendin global të sigurisë”, që veçmas, por sidomos së bashku, i kam përzgjedhur si mesazhe përmbyllëse të këtij Samiti historik:  “NATO është aq e fortë sa hallka më e dobët e zinxhirit të saj”; “paqe në shtëpi/vend – paqe në botë”; si dhe ajo e Ish-Presidenti i SHBA John Kennedy në hapjen së Konferencës se Munihut, 59 vjet me pare,: “Ti hedhim sytë përtej rreziqeve të së sotmes, te shpresat e së nesërmes”!

Prandaj, që ky Sami që po zhvillohet në Madrid, qytetin e “destinuar të shkruajë Historinë e Erës së Re të NATOs/2050”, pasi, besoj edhe më fortë se në do të ri-konfirmohet Leadership, vizion, përgjegjshmëri e lartë, vullnet, solidaritet si dhe projektet, programet, mbështetja e nevojshme financiare për modernizimin kapaciteteve të afta të përballjen me rreziqet konvencionale, kërcënimet dhe sfidat e sigurisë, paqes, lirisë, prosperitetit dhe stabilitetit demokratik në hapësirën Euroatlantike.

Kush mundet te jenë disa nga qëndrimet dhe angazhimet strategjike të RSh në këtë Samit ?

1. Sh mbetet e vendosur me kohezion dhe konsensus të pakushtëzuar në krah të ShBA dhe NATO-s për të gjitha projektet, angazhimet, projektet dhe operacionet e Aleancës në interes të mbrojtjes dhe sigurisë kolektive (artikulli 5); në mbeshtetje të Ukrainës, por edhe si vend lider me kontibute të spikatura në mbrojtje të sovranitetit, stabilitetit demokratik, interesave gjeopolitike dhe vlerave demokratike në Rajon më gjerë.  Po ashtu, mbështet qëndrimet e Aleancës për një qasje dhe projekte të përbashketa ndaj të kërcënimeve asimetrike të sigurisë: “terrorizmi, rreziqet kibernetike, konfliktet civile, pasojat e shtetve të e dështuara, ekstremizmi i dhunshëm, krimi i organizuar, trafiqet e paligjshme, siguria e mjedisit, emergjencat civile, përballimin e krizës së refugjatëve, etj”, jo vetem ne Rajon.
2. Të rikonfirmojë ngazhimin për të arritur  në 2 % GDP-së, me synimin e zhvillimit të kapaciteteve të afta për përballimin e sfidave të sigurisë së qytetarëve dhe shoqërisë, si dhe përmbushjes së detyrimeve në kuadër të NATO-s.
3. Mbështetjen e axhendës Euroatlantike të Rajonit si dhe promovimin e përpjekjeve të dy vëndeve të tjera, Kosoves dhe Bosnje-Hercegovinës, për anëtarësim në NATO, duke konfirmuar se kjo qasje zgjeron hartën e paqes së qëndrueshme, si dhe të mbështesë udhëtimin e këtyre vendeve në rrugën drejt anëtarësimit, projekteve dhe kapaciteteve të përbashkëta.
4. Të përmbush të gjitha përgjegjësitë dhe detyrimet që i përkasin vendit pritës (Host Nation), p.sh në Kuçove, etj, që burojnë nga marrëveshja mbi statusin e forcave (SOFA), protokolli i Parisit, etj të nënshkruara nga vendi ynë, në mënyrë që sa më shpejt më mirë ky projekt e te tjera të ngjashme, të behem realitet.

E fundit, por mbi të gjitha, në këtë Samit R.Sh, do duhet të konfirmojë angazhimin për transformimin e Sistemit të Sigurisë Kombëtare, në përputhje me atë të mbrojtjes kolektive, duke përditësuar koncepetin, strukturat, mirë-harmonizuar balancat, rritur shpenzimet si dhe modernizuar kapacitetet dhe kulturën Euroatlantike të bashkëpunimit.

Në këtë përpjekje me interesa të larta kombëtare, nuk vlejnë as protagonizmi, as privatizimi i axhendës Euroatlantike dhe dashurisë për mëmedhenë, as gajasja cinike me “kundërshtarët dhe oponentët e pushtetit”, as shpërdorimi i Institucioneve Kushtetuese si ilaçe (pa) shërimi nga sëmundja ballkanike e mbiPushtetit edhe nga mungesa dëshpëruese e opozitës zyrtare, por vetëm dashuria, nderimi dhe përulësia për vendin, vizion afatgjatë dhe përkushtimi në ushtrimin e detyrave shtetërore, përgjegjësia e lartë ndaj interesave mbarë-kombëtare, besimi në vlerat demoratike dhe “bekimi” nga/ndaj partneritetit strategjik me SHBA, NATO-s.

***

Gjeneral Piro AHMETAJ,

Ekpërt për Sigurinë Kombëtare & NATOs,

Zv/President i Këshillit të Atlantikut, si & Ish: 

Këshilltar Ushtarak i Presidentit të RSh;

Zv/ShShPFA & Përfaqësues i RSh në NATO.