Nga Klodian Tomorri
Për herë të parë, emri i Pirro Vengut u bë i njohur për publikun, kur e thirrën ushtar në Greqi. Me nënshtesëi greke, në atë kohë Zoti Vengu mbante postin e shefit të kabinetit në Ministrine e Jashtëme të Shqipërisë. Lajmi bëri bujë, por pasi i shpëtoi shërbimit ushtarak në Greqi, karriera e Vengut do të lulëzonte edhe më shumë në Shqipëri.
Fillimisht, në vitin 2017, zoti Vengu u emërua drejtor i zyrës së antikorrupsionit në kryeministri. Më pas në tetor të vitit 2019, ai u emërua në krye të Autoritetit Portual në Durrës. Pasi mësoi zanatin e antikorrupsionit në kryeministri, tashmë djaloshi me nënshtetësi greke do të mësonte atë të tenderave pa garë.
Në fillim të shtatorit të vitit të kaluar, Autoriteti Portual i Durrësit hapi një tender 3.7 miliardë lekë ose 30 milionë euro për të transferuar ngarkim-shkarkimin e kontenierëve të mallrave në portin e Durrësit te privati për 5 vjet. Në fakt, ky është një koncesion i maskuar, që privatizon buxhetin e Autoritetit Portual të Durresit, ndërsa procedura e prokurimit një aferë kamikazësh.
Sipas ligjeve në fuqi, çdo proçedure prokurimi me vlerë mbi 1 miliardë lekë duhet të jetë e hapur dhe ndërkombëtare. Autoriteti Kontraktor është i detyruar që pasi të shpallë garën të bëjë njoftim në gazetat ndërkombëtare dhe të vendosë një afat të paktën 52 ditë për dorëzimin e ofertave, për t’u lënë kohë sa me shumë kompanive që të marrin pjesë në tender. Kjo rrit konkurrencen në tender dhe ul koston që paguajnë qytetarët.
Por në vend të tenderit të hapur ndërkombetar, Autori Portual i Durrësit zgjodhi një procedure të kufizuar, thuajse prokurim të drejteperdrejtë, me dy faza. Fillimisht Autoriteti Portual njoftoi kompanitë të shprehin interes, dhe më pas përzgjodhi fituese kompaninë malteze, Hili Company Limited.
Sipas dokumentave, kompania e përzgjedhur do të menaxhojë dhe operojë terminalin e kontenierëve për 5 vjet dhe për këtë shërbim do të paguhet 30 milionë euro nga Autoriteti Portual. Kompania private nuk bën asnjë investim dhe asnjë shpenzim mirëmbajtje të infrastrukturës së Portit.Thjesht ngarkon-shkarkon kontenierët dhe paguhet me shifren e majme nga Autoriteti Portual, ndërkohe që investimet dhe mirëmbajtjen do e kryejë vetë Autoriteti me para publike. Kjo e bën koncesionin praktikisht një instrument të transferimit të parave publike në llogari private.
Në vitin 2018, fitimi i terminalit të konteniereve ishte sipas të dhenave zyrtare 3.7 milionë euro. Përmes koncesionit, Autoriteti Portual i transferon privatit, 6 milionë euro në vit. Ky është një mekanizëm i paster i transferimit të parasë publike në llogari private. Shkurt përmes këtij koncesioni të maskuar, qeveria ka privatizuar buxhetin e Autoritetit Portual. Ky ishte koktejli 30 milionë euro i koncesionit të kontenierëve. Cështja është ku po shkojnë paratë?
Fituesja formale e kontratës, Hili Company Limited, zotërohet nga Marin Hili, një biznesmen me lidhje shumë të fuqishme në politikën e Maltës. Shpesh zoti Hili është akuzuar nga mediat malteze se ka qenë në qendër të disa pazareve më të mëdha korruptive, si privatizimi i bankës më të madhe malteze Mid-Med Bank apo për pazare the tjera gjatë kohës që drejtonte shoqërinë publike Malta Freeport në konflikt të plotë interesi. Por sado i fuqishëm në Maltë, rruga e Hilit në Tiranë është shtruar nga sekserët vendas.
Jo zyrtarisht, flitet se fijet e kontratës 30 milionë euro të Portit shkojnë shumë lart në grupin parlamentar të maxhorancës. Në tortë thuhet se ka pjesë gjithashtu kompania e një deputeti të Partisë Socialiste dhe një personazh hije pranë kryeministrit, që promovon Shqipërinë në tregun ndërkombëtar. Sigurisht, këto janë lidhje shumë të vështira për t’u provuar. Por, e sigurtë është se kontrata 30 milionë euro e portit është një aferë e paster në të gjitha drejtimet. Nga procedura e kufizuar, tek objekti dhe më pas tek shuma e majme 30 milionë euro.
