Kuvendi miratoi sot marrëveshjen e arritur në 5 qershor në Këshillin Politik me ndërmjetësimin e disa diplomatëve të akredituar në Tiranë.
Miratimi i marrëveshjes u përshëndet nga Ambasadorët e vendeve të BE, SHBA, OSBE, por edhe nga Brukseli, që u kërkuan palëve të angazhohen në diskutimet mbi ndryshimet e tjera të propozuara.
Për herë të parë, bazuar në marrëveshjen e miratuar, në zgjedhjet parlamentare do të aplikohet identifikimi biometrik i zgjedhësve, ndërsa do të ndryshojë edhe KQZ, e cila do të ketë një format të ri.
Paralelisht me këtë marrëveshje në diskutim janë disa ndryshime Kushtetuese lidhur me hapjen e listave, por edhe një formësim të koalicioneve dhe pragu elektoral.
Po çfarë parashikon marrëveshja e 5 qershorit, e kthyer tashmë në një ligj?
Identifikimi Elektronik: ODIHR rekomandoi implementim gradual dhe i ka sugjeruar në komente Këshillit që çdo kalim në identifikim elektronik, votim ose numërim duhet të fillojë me një program pilot, që përfshin jo më shumë se 20 për qind të votuesve që Këshilli sugjeroi. Sidoqoftë, partitë angazhohen të mbështesin zbatimin e identifikimit elektronik, që përfshin 100 për qind të votuesve në zgjedhjet e ardhshme, në masën që është teknikisht i zbatueshëm. Qëndrueshmëria do të përcaktohet nga KQZ-ja, e mbështetur nga ekspertiza ndërkombëtare. Qeveria e Shqipërisë garanton fonde në kohë për zbatimin, për aq sa është e zbatueshme teknikisht.
KQZ: KQZ-ja do të ketë një zëvendëskomisioner, i cili do të jetë përgjegjës për përcaktimin e qëndrueshmërisë dhe zbatimit të identifikimit biometrik të votuesve. Zëvendësi ka përgjegjësi të përbashkët dhe të barabartë me kryetarin për zgjedhjen, monitorimin dhe zbatimin e identifikimit biometrik të votuesve. Zëvendësi monitoron dhe ushtron mbikëqyrje mbi skemën e rekrutimit dhe trajnimit për komisionerët e ndihmuar nga një ekspert ndërkombëtar. Një ekspert tjetër ndërkombëtar do të mbështesë KQZ-në dhe zëvendëskomisionerin në trajnimin për zbatimin e identifikimit biometrik të zgjedhësve.
KQZ: Struktura e KQZ-së përfshin rregullatorët (pesë anëtarë); apelimin (pesë anëtarë); një drejtues ekzekutiv dhe zëvendëszyrtar ekzekutiv. Anëtarët do të bien dakord në proporcion shumicë-pakicë në organet rregullatore dhe të apelit. Komisioneri shtetëror do të zgjidhet përmes konsultimit.
Ekipet e numërimit: Dy zyrtarë jopolitikë, njëri prej të cilëve numëron, ndërsa tjetri ndihmon, duke ndërruar rolet me secilën kuti votimi. Anëtarët e mbetur do të jenë ose dy monitorues nga secila palë, nga qeveria dhe opozita; ose tre vëzhgues nga secila palë, prej qeverisë dhe opozitës; ose një vëzhgues nga secila palë nga katër partitë kryesore parlamentare, që rezultuan nga zgjedhjet e vitit 2017.
Qendra e Votimit: Dy anëtarë të komisionit, të drejtat dhe përgjegjësitë e të cilëve janë të kufizuara në të drejtat e vëzhgimit dhe të kontestimit (titulli i saktë që do të përcaktohet) nga secila prej shumicës dhe pakicës dhe tre të emëruar përmes lotarisë nga KQZ-ja, nga të cilët vetëm një do të veprojë si anëtar dhe do të marrë vendime. Dy të tjerët do të shërbejnë si asistentë, pa të drejtë vote.
KZAZ: Do të jetë me të njëjtën strukturë me Qendrën e Votimit. Procesi i ankesave: Procesi i apelit të Kolegjit Zgjedhor mbetet i pandryshuar (d.m.th., ankesat dëgjimore nuk do të fillojnë në Gjykatën Kushtetuese.) Depolitizimi: Nuk do të bëhen ndryshime në administratën zgjedhore për zgjedhjet e ardhshme (parlamentare dhe lokale). Punonjësit e sektorit publik do të kenë të drejtë të jenë pjesë e administratës zgjedhore në zgjedhjet (parlamentare dhe lokale) pas zgjedhjeve të ardhshme. Reforma e vazhdueshme në administratën publike në Shqipëri do ta forcojë më tej fokusin e saj në depolitizimin e shërbimit civil. Pranimi: Të gjitha propozimet e dakorduara do të hartohen në ndryshime ligjore që do të rishikohen dhe kontrollohen nga Këshilli Politik për të pasqyruar siç duhet marrëveshjen PARA KALIMIT të Parlamentit, PA ASNJË ndryshim ose amendim tjetër. Në eventualitetin e çdo korrigjimi teknik të propozuar këtyre ndryshimeve nga organet parlamentare, këto DUHET të aprovohen nga Këshilli Politik PARA të votohen.
Masat shtesë: Këshilli Politik do të vazhdojë të diskutojë me mirëbesim dhe të përpiqet të arrijë zgjidhje të pranueshme reciprokisht kur dhe ku është e mundur për të adresuar rekomandimet kryesore të ODIHR në lidhje me: (1) blerjen e votave; (2) presion ndaj votuesve dhe administratës publike; (3) keqpërdorimi dhe abuzimi i burimeve të administratës, shtetit e financave; (4) përfshirjen e grupeve kriminale; (5) liria e votës dhe fshehtësia; dhe (6) manipulimi e falsifikimi i rezultateve zgjedhore. Mungesa eventuale e progresit në këto propozime NUK do të parandalojë ose vonojë marrëveshjen dhe miratimin e saj në Parlament të masave siç është rënë dakord në pikat 1-9.
