Jean-Luc Nancy
Një mik indian më tha që në shtëpi flisnin për “komunovirus”. Si mund të mos e mendojmë tashmë këtë? Është e qartë! Dhe çfarë ambivalence e admirueshme dhe totale: virusi që vjen nga komunizmi, virusi që na bën të komunikojmë. Kjo është shumë më frymëzuese se kurora historike që ngjall monarki ose perandori të vjetra. Për më tepër, është për të përcaktuar, nëse kurora po vritet nga komuna.
Këtë e bën bën sipas kuptimit të saj të parë pasi virusi vjen nga vendi më i madh në botë, regjimi i të cilit është zyrtarisht komunist. Nuk është vetëm në një aftësi zyrtare: siç ka thënë Presidenti Xi Jinping, menaxhimi i epidemisë virale tregon epërsinë e “sistemit socialist me karakteristikat kineze”. Nëse komunizmi, në të vërtetë, konsiston në thelb në heqjen e pronës private, komunizmi kinez ka konsistuar – për dhjetëra vite – në një kombinim të kujdesshëm të pasurive kolektive (ose shtetërore) dhe pronës individuale (nga e cila, megjithatë, pronësia e tokës është e përjashtuar).
Ky kombinim ka mundësuar, siç e dimë, një rritje të jashtëzakonshme në kapacitetet ekonomike dhe teknike të Kinës, si dhe rolin e saj global. Është akoma shumë herët të dihet se si të përcaktohet shoqëria e prodhuar nga ky kombinim: në cilin kuptim është komuniste dhe në cilën kuptim ka futur në të virusin e konkurrencës individuale, madje edhe të përshkallëzimit ultra-liberal? Për momentin, virusi Covid-19 e ka lejuar atë të tregojë efektivitetin e aspektit kolektiv dhe shtetëror të sistemit kinez.
Ky efikasitet madje është afirmuar aq mirë sa Kina i vjen në ndihmë Italisë, e më pas Francës. Sigurisht, nuk ka asnjë mungesë epilogimi për ringjalljen e pushtetit autoritar, të cilin aktualisht po e shijon shteti kinez. Në fakt, gjithçka ndodh sikur virusi të kishte ardhur në kohën e duhur për të konsoliduar komunizmin zyrtar. Ajo që është e bezdisshme është se në këtë mënyrë përmbajtja e termit “komunizëm” vazhdon të mjegullohet – edhe pse tashmë është e pasigurt.
Marksi shkroi saktësisht se pas pronës private, prona kolektive duhet të zhdukej dhe se ajo që ai e quajti “pronësia individuale” duhej të kishte sukses. Me këtë ai nuk nënkuptonte mallrat që zotëronte individi (dmth pronën private), por mundësinë që individi të bëhet siç duhet vetë. Është si të thuash: të realizosh vetveten. Marksi nuk kishte kohë ose mjete për të shkuar më tej në këtë mendim. Të paktën mund të kuptojmë se vetëm ajo hap një perspektivë bindëse – edhe nëse është shumë e papërcaktuar – për një deklaratë “komuniste”. “Të realizosh veten” nuk është të fitosh të mira materiale ose simbolike: është të bëhesh real, efektiv, është të ekzistosh në mënyrë unike.
Në vijim ndjekim edhe kuptimin e dytë të komunovirusit. Në fakt, virusi na komunikon. Ai na vë në një pozitë të barabartë (na vendosi shpejt) dhe na bashkon në nevojën për të qëndruar së bashku. Duke kaluar në izolimin e të gjithëve kemi vetëm një mënyrë paradoksale për të na dhënë përvojën e komunitetit tonë. Ne mund të jemi vetëm unikë midis të gjithëve. Kjo është ajo që e bën komunitetin tonë më intim: sensin e përbashkët të unitetit tonë.
Sot, dhe në të gjitha mënyrat, na kujtohet nevoja për bashkëpjesëmarrje, ndërvarësi e solidaritet. Dëshmitë dhe iniciativat në këtë drejtim vijnë nga të gjitha anët. Duke u shtuar atyre uljen e ndotjes atmosferike për shkak të zvogëlimit të transportit dhe industrive, dikush madje shikon një magji duke parashikuar atë që disa tashmë besojnë se ka ardhur përmbysja e tekno-kapitalizmit. Le të mos mendojmë për këtë eufori të brishtë – por le ta pyesim veten se sa më mirë duhet ta kuptojmë natyrën e komunitetit tonë.
Ne bëjmë thirrje për solidaritet dhe aktivizim, por në përgjithësi është presioni shtetëror – ajo që Emmanuel Macron shfrytëzoi rastin për ta bërë – që mbizotëron në peizazhin e mediave. Në vend që të kufizohemi, ne së pari ndihemi nën kufizim të detyruar. Ne e ndiejmë izolimin si privim ndërsa është mbrojtje. Në një farë kuptimi, është një sesion i shkëlqyeshëm: është e vërtetë që ne nuk jemi kafshë të vetmuara.
Është e vërtetë që duhet të takohemi, të pimë birra apo kafe dhe të bëjmë vizita. Për më tepër, rritja e papritur e telefonatave, postave elektronike dhe mediave të tjera sociale tregon nevojën e ngutshme dhe një frikë për humbjen e kontakteve.
A jemi më të aftë të mendojmë për këtë komunitet? Kam frikë se virusi do të mbetet nxitësi kryesor. Është për t’u frikësuar se midis modelit të kujdesit dhe mbikëqyrjes, ne do të mbetemi të dorëzuar te virusi vetëm si një e mirë e zakonshme. Pra, ne nuk do të përparojmë në të kuptuarin se çfarë mund ta kapërcejë, pra të shkojë përtej pronës kolektive dhe asaj private. Kjo do të thotë kapërcimin e pronës në përgjithësi.
Karakteristikë e “individit” për të folur si Marksi është të jesh i pakrahasueshëm. Nuk ka të bëjë me zotërimin e “pronës”. Është pasja e një mundësie për një realizim unik, ekskluziv. Te jesh i vetëm në mes të të gjithëve – kundër të gjithëve dhe pavarësisht të gjithëve por gjithmonë në marrëdhënie dhe shkëmbim (komunikimi). Kjo është një “vlerë” që nuk ka ekuivalentin e përgjithshëm të (parave) dhe as ajo e një “emri të mirë”, por një vlerë e cila nuk matet me asnjë mënyrë.
A jemi ne të aftë të mendojmë në një mënyrë kaq të vështirë – dhe madje edhe vertikale? Është mirë që komunovirusi na detyroi të pyesim veten në këtë mënyrë. Sepse vetëm me këtë kusht ia vlen, në thelb, të punohet për ta hequr atë. Përndryshe do ta gjejmë veten në të njëjtën pikë. Do të lehtësohemi por mund të përgatitemi për pandemi të tjera. /Liberation
*Filozof francez
