Nga Eran Bendavid dhe Jay Bhattacharya
Nëse është e vërtetë që koronavirusi i ri do të vrasë miliona njerëz nëse nuk vendosen ndalimet dhe karantinat, atëherë masat e jashtëzakonshme që po merren në qytete dhe shtete kudo në botë janë pa dyshim të justifikuara. Por ka pak prova për të konfirmuar se premisa — dhe parashikimet — për numrin e vdekjeve mund të jenë të përmasave aq shumë të larta.
Frika nga Covid-19 bazohet në shkallën e lartë të vlerësuar për rastet e vdekjeve të saj. 2-4 për qind e personave të konfirmuar me Covid-19 kanë vdekur, sipas Organizatës Botërore të Shëndetit dhe të tjerëve. Pra, nëse 100 milion njerëz përfundimisht preken nga sëmundja, 2-4 milionë mund të vdesin. Ne besojmë se ky vlerësim është thellësisht i metë. Shkalla e vërtetë e vdekshmërisë është pjesa e të infektuarve që vdesin, jo vdekjet në raport me rastet pozitive të identifikuara.
Ajo shkallë është mashtruese për shkak se të dhënat në dispozicion janë të kufizuara. Ka një ndryshim të madh mes një një epidemie që vret 20 mijë njerëz dhe një epidemie që vret dy milion. Nëse numri i infeksioneve faktike është shumë më i madh se numri i rasteve të identifikuara edhe shkalla e vërtetë e vdekshmërisë është shumë më e ulët.
Kjo është jo vetëm e besueshme, por edhe plotësisht e mundur bazuar në ato që dimë deri më tani. Mostrat e popullsisë nga Kina, Italia, Islanda dhe SHBA japin provat përkatëse. Më ose rreth 31 janarit, vendet dërguan aeroplanët për të evakuuar qytetarët e tyre nga Wuhani në Kinë. Kur aeroplanët erdhën, pasagjerët u testuan për Covid-19 dhe u karantinuan. Pas 14 ditësh, përqindja që testoi pozitive ishte 0.9%. Nëse kjo ishte mbizotëruese në zonën e madhe të Wuhanit më 31 janar, atëherë, me një popullsi prej rreth 20 milionë banorë, Wuhani duhej të kishte 178 mijë persona të infektuar, rreth 30 herë më shumë se numri i rasteve të raportuara. Shkalla e vdekshmërisë, pra, do të ishte të paktën 10 herë më e ulët se sa vlerësimet që bazohen në rastet e raportuara.
Tjetri është qyteza verilindore italiane Vò, afër kryeqendrës krahinore Padova. Më 6 mars, u testuan të gjithë banorët e Vò: 3,300 njerëz, dhe nga ata 90 ishin pozitivë, pra me një përhapje prej 2.7%. Duke aplikuar këtë raport në të gjithë krahinën (me popullatë 955,000 banorë), duhej të kishim 26,000 infeksione në atë kohë. Zyrtarisht të raportuara ishin vetëm 198 raste. Pra raportimet zyrtare janë 130 herë më pak. Meqenëse niveli i vdekshmërisë në Itali, prej 8%, vlerësohet duke përdorur rastet e konfirmuara, bazuar në shifrën e mësipërme shkalla e vërtetë e vdekshmërisë duhej të ishte afër 0.06%!.
Në Islandë, Code Genetics po punon me qeverinë për të kryer testime në masë të gjerë. Në një kampion prej gati 2,000 personash plotësisht asimptomatikë, studiuesit vlerësuan prevalencën e sëmundjes pak më shumë se 1%. Rasti i parë në Islandë u raportua në 28 shkurt, një javë pas SHBA-së. Është e besueshme që përqindja e popullsisë amerikane që është infektuar është dyfish, trefish apo edhe 10 herë më e lartë se vlerësimet që vijnë nga Islanda. Kjo nënkupton një normë më të ulët në mënyrë dramatike të vdekjeve.
Dëshmia më e mirë (megjithëse mjaft e dobët) në SHBA vjen nga Shoqata Kombëtare e Basketbollit. Midis 11 dhe 19 mars, një numër i konsiderueshëm lojtarësh dhe skuadrash të NBA u testuan. Deri më 19 Mars, 10 nga 450 lojtarët e testuar ishin pozitivë. Meqenëse jo të gjithë u testuan, kjo paraqet një kufi më të ulët mbizotërimi me rreth 2.2%. NBA nuk është një popullatë përfaqësuese dhe kontakti mes lojtarëve mund të ketë lehtësuar transmetimin. Por nëse e shtrijmë atë supozim të kufirit më të ulët në qytete me ekipe të NBA (popullsi 45 milion), ne të paktën marrim 990,000 infeksione në SHBA. Këta numra nënkuptojnë një shkallë fataliteti nga Covid-19 shumë më të vogël se sa duket.
Si mund t’i pajtojmë këto vlerësime me modelet epidemiologjike? Së pari, testi i përdorur për të identifikuar rastet nuk kap personat që ishin infektuar dhe janë shëruar. Së dyti, nivelet e testimit janë shumë të ulëta për një kohë të gjatë dhe zakonisht rezervohen vetëm për të sëmurët rëndë. Së bashku, këto fakte nënkuptojnë se rastet e konfirmuara janë me gjasë më të vogël se numri i vërtetë I të infektuarve. Modeluesit epidemiologjikë nuk i kanë përshtatur në mënyrë të duhur vlerësimet e tyre për tu dhënë përgjigje edhe këtyre faktorëve.
Epidemia filloi në Kinë diku në nëntor ose dhjetor. Rasti i parë i konfirmuar në SHBA është një person që udhëtoi nga Wuhani më 15 janar, por ka të ngjarë që virusi të ketë hyrë më përpara: Dhjetëra mijëra njerëz udhëtuan nga Wuhani në SHBA në dhjetor. Provat ekzistuese sugjerojnë që virusi është shumë i transmetueshëm dhe se numri i infeksioneve dyfishohet afërsisht çdo tre ditë. Mbi këtë përllogaritje epidemie nga 1 janari deri më 9 mars, në SHBA nënkuptohen rreth gjashtë milion njerëz të infektuar. Që nga 23 Marsi, sipas Qendrave për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve, në SHBA ka pasur 499 vdekje nga Covid-19. Nëse sugjerimi ynë prej gjashtë milion rastesh të infektuar është i saktë, kjo do të thotë një normë vdekshmërie prej 0.01%, duke supozuar një vonesë dy javore midis infeksionit dhe vdekjes. Kjo është një e dhjeta e shkallës së vdekshmërisë së gripit prej 0,1%. Një shkallë e tillë e ulët e vdekjes do të ishte shkak për optimizëm.
Kjo nuk e bën Covid-19 aspak diçka që duhet marrë me lehtësi. Raportet ditore nga Italia dhe anembanë SHBA tregojnë luftërat e vërteta dhe sisteme të mbingarkuara shëndetësore. Por një epidemi me 20- 40 mijë vdekje është një problem shumë më pak i rëndë se ajo që vret dy milion. Duke pasur parasyshë pasojat e mëdha të vendimeve në përgjigje të Covid-19, të dhënat sa më të sakta për të marrë vendimet tani është thelbësore. Ne nuk e dimë shkallën e vërtetë të infeksionit në SHBA. Testimi në SHBA për të matur prevalencën e sëmundjes (përfshirë edhe shërimin) është thelbësor. Pothuajse çdo ditë një laborator i ri merr miratimin për testim me anë të antitrupave, kështu që testimi i popullatës duke përdorur këtë teknologji tani është plotësisht i mundshëm.
Nëse kemi të drejtë në lidhje me shkallën e kufizuar të epidemisë, kjo nuk do të thotë aspak se masat e përqendruara për popullsinë dhe spitalet të mos jenë të larta. Burimet spitalore do të duhet të rialokohen për t’u kujdesur për pacientët në gjendje kritike. Politikëbërësit do të duhet të përqëndrohen në uljen e rreziqeve për të moshuarit dhe njerëzit me mundësi të kufizuara. Por karantina universale mund të mos ia vlejë kostove që i imponohen ekonomisë, komuniteteve dhe shëndeti mendor e fizik individual. Duhen ndërmarrë hapa të menjëhershëm për të vlerësuar bazën empirike të ndalimeve dhe karantinave aktuale. /WSJ
Dr. Bendavid dhe Dr. Bhattacharya janë profesorë të mjekësisë në Stanford.
/Përgatiti:Mapo.al/
