Enti Rregullator i Ujit dorëzoi raportin e vet vjetor në Kuvendin e Shqipërisë këtë javë, ku bëhet e ditur se performanca e sektorit të ujësjellës-kanalizimeve ka pësuar një përkeqësim të fortë gjatë vitit të kaluar, ndërsa reduktimi i humbjeve apo norma e arkëtimit kanë mbetur të pandryshuara. Sipas entit, treguesi i mbulimit të kostove operative dhe të mirëmbajtjes, një tregues kyç për të matur se sa me eficencë shpenzohen të ardhurat e sektorit, ra nga 119% në vitin 2018 në 108% më 2019.
“…vërehet se gjendja në sektor në krahasim me vitin 2018 paraqet një përkeqësim në drejtim të mbulimit të kostove direkte të O&M. Ndërkohë që treguesit e Ujit Pa të Ardhura dhe të Normës së Arkëtimit Korrente mbesin në nivele të pandryshuara,” shkruan ERU në raportin e vet të publikuar në faqen e internetit të Kuvendit të Shqipërisë.
ERU është një institucion që mbikëqyr sektorin e ujësjellësave dhe kanalizimeve që drejtohet nga një komision, anëtarët e të cilit emërohen nga Këshilli i Ministrave.
Enti ka shkaktuar kontroversialitet në aktivitetin publik gjatë viteve të fundit, për shkak të pranimit me argumente të dobëta ekonomike, të rritjes së ndjeshme të tarifave të furnizimit me ujë pa u kushtëzuar kjo me ndonjë kërkesë specifike në drejtim të rritjes së cilësisë së furnizimit.
Të dhënat e raportit, sipas Entit reflektojnë gjendjen e muajit shtator 2019 ndërsa janë ekstrapoluar për të vlerësuar gjendjen e tyre të pritshme deri në fund të vitit që lamë pas.
Sipas analizës së entit, shpenzimet e sektorit janë rritur me afro 18% dhe arritën në 12.7 miliardë lekë ose afro 100 milionë euro gjatë vitit të kaluar, ndërkohë që të ardhurat u rritën me 6% në 10.4 miliardë lekë, afro 86 milionë euro.
Paga shtesë dhe zinxhir borxhesh
Të gjitha zërat e shpenzimeve të sektorit pësuan rritje të fortë gjatë vitit të kaluar, por rritja më e madhe u vërejt te kostot e punës dhe te fatura e energjisë elektrike. Kështu, ujësjellësat shpenzuan 4.2 miliardë lekë për paga ose 14% më shumë, ndërsa fatura e energjisë elektrike i kushtoi 2.6 miliardë lekë ose 12% më shumë.
Ujësjellësit njihen tashmë si ndërmarrje publike që kanë sakaq staf me tepri, por kjo nuk i pengoi këto kompani të shtonin edhe 245 persona të tjerë gjatë vitit të kaluar, sipas të dhënave të ERRU.
Rritja e kostos së energjisë elektrike duket se është shoqëruar edhe me mospagesa ndaj Operatorit të Sistemit të Shpërndarjes së Energjisë Elektrike. Sipas OSHEE, “sektori jobuxhetor” ku përfshihen ujësjellësit, kanë akumuluar gjatë viteve të fundit miliarda lekë borxhe ndaj kësaj kompanie.
Rritja e kostos së punës me 14% gjatë vitit të kaluar nuk reflekton rritjen e përgjithshme të pagave në vend dhe as nuk korrespondon me ndonjë rritje të ndjeshme të cilësisë së furnizimit. Sipas ERRU, afro 22% e popullsisë vijon të mbetet jashtë rrjetit të ujësjellësave ndërsa gati gjysma e familjeve nuk kanë akses te rrjeti i kanalizimeve të ujërave të përdorura, gjë që do të thotë se i bëjnë derdhjet ku të munden.
Rritja e ndjeshme e shpenzimeve operative të sektorit vjen në një kohë kur çmimi i furnizimit me ujë në Tiranë, u rrit me 44% duke filluar nga 1 janari i vitit 2018, ndërsa në Durrës u rrit me 15%. Këto janë edhe dy ujësjellësit kryesorë ne vend.
Treguesit kryesorë të ujësjellës-kanalizimeve
2018 2019 Ndryshimi në %
Kosto e punës 3,760,301 4,276,771 14
Kosto e materialeve 216,069 559,361 159
Kosto e energjisë së konsumuar 2,365,574 2,652,819 12
Kosto e riparim/mirëmbajtjes 545,576 557,494 2
Kosto e shërbimeve të kontraktuara 779,886 831,759 7
Kosto të tjera operacionale 559,484 708,094 27
Kostot Operim &Mirëmbajtjes 8,226,890 9,586,298 17
Kostot e amortizimit 1,897,345 2,472,716 30
Kostot financiare taksa tatime 556,886 610,561 10
Kostot Totale 10,680,121 12,669,574 19
Të Ardhurat Totale 9,799,217 10,383,241 6
Burimi: ERRU /BIRN/
