Nga Ilir Kalemaj
Diplomacia qysh në krye të herës është konceptuar si një mekanizëm për të arritur objektivat e politikës së jashtme pa pasur nevojë për përdorimin e forcës, propagandës apo mjeteve ligjore, sikundër e shkruan C.R. Berridge. Diplomacia sot, vençarisht ajo e shteteve të vogla, është kthyer gjithnjë e më tepër në “brandim”, në kultivim imazhi vencarisht për shtete të vogla të cilat i kanë të kufizuara birmet humane dhe materiale. Kjo natyrisht kërkon shumë kreativititet pavarësisht burimeve që një shtet i vogël por që mund të ketë burime jo të vogla në dispozicion mund t’i disponojë ose t’i gjejë dhe përdorë.
Fjala bie shtete të vogla ose relativisht të vogla në madhësi kanë arritur prej një kohe të gjatë të jenë modele suksesi në diplomaci. Për shembull Izraeli apo Finlanda. Si njëri dhe tjetri kanë arritur të ruajnë ekuilibra mjaft të brishtë diplomatikë si përgjatë luftës së ftohtë ashtu dhe më pas, duke i’a arritur njëkohësisht të kultivojnë imazhe të caktuara në marrëdhëniet ndërkombëtare por edhe ta kthejnë në përfitueshmëri politike dhe ekonomike.
Izraeli fjala bie, ka qenë në mënyrë konstante një nga dy shtetet kryesore përfituese të ndihmës ushtarake amerikanë për mbi 70 vjetë (tjetri ishte Egjipti). Arabia Saudite qenë një klient i hershëm i blerjes së armatimeve ushtarake kryesisht nga SHBA por edhe Rusia, ndërkohë që është munduar të korrektojë imazhin negativ të shtypjes së të drejtave të njeriut brenda vendit nëpërmjet kultivimit të kujdesshëm të marrëdhënieve me disa nga shtetet kryesore në botë si dhe të shfrytëzojë faktin që është vendi kyesor i prodhimit të naftës në botë dhe lider i OPEK-ut.
Po aq i suksesshëm ka qenë një vend tjetër i Gjirit Persik, sidomos në dekadadat e fundit, Katari i cili për të ardhurat për frymë, falë gazit natyror renditet i pari në botë. Por gjithashtu ka arritur të ketë një diplomaci aktive publike, falë edhe Al Jazeeras is cili i ka ndihmuar jo pak t’i bëj ballë dhe bllokadës së fuqishme të Arabisë Saudite dhe vendeve të tjera të Ligës Arabe. Singapori është një tjetër shtet i papërfillshëm si madhësi por mjaft i rëndësishëm si për tregtinë ndërkombëtare ashtud he për botën financiare ndërkohë që brenda pak dekadash është shndërruar në një nga vendet me të ardhurat për frymë dhe cilësi jetese ndër më të lartat e globit. Vende të tjera, nga Luksemburgu te Estonia kanë ndjekur të njëjtën rrugë.
Shqipëria është një vend i vogël, që historikisht ka shfrytëzuar faktin që ka qenë një udhë-kalimi e rëndëishme nga pikëpamja gjeo-strategjike, e vendosur në një rajon të përshkruar deri në mërzi si fuci baruti dhe fqinjë si me vende të BE-së ashtu dhe të Ballkanit Perëndimor. Është një vend që gjithashtu nuk i kanë munguar burimet natyrore dhe jo vetëm të një lloji të vecantë (si gazi natyror për Katarin, nafta për Arabinë Saudite apo dhe pa burime fare natyrore si Singapori apo me burime tërësisht të limituara si Japonia dhe Estonia por që ndryshe nga krejt këto vende jo vetëm ka ngelur në kufijtë minimalë të të ardhurave për frymë por ka pasur dhe një diplomaci anemike që i ka kontribuar pak apo aspak njohjes dhe vlerësimit adekuat në marrëdhëniet ndërkombëtare.
Shqipëria ka pasur fatin të bëhet lajm ndërkombëtar vetëm kur është përballur me sfida të brendshmë apo të jashtme të tilla si rënia e firmave piramidale dhe kaosin që pasoi në 97-ën, krizën humanitare të refugjatëve të luftë që erdhën nga Kosova apo krizën e stërgjatur politike në rastin e tanishëm. Pra në përgjithësi ka përftuar mbulim mediatik negativ në mediat ndërkombëtare, ka tërhequr vëmendjen e kancelarive perëndimor si një vendburimi periodik krizash apo vend problematik dhe nuk ka arritur të vejë në punë mekanizma që do ndihmonin sadopak përmisimin e imazhit të vendit në arenën ndërkombëtare.
Një shans mund të ishte për shembull edhe viti që vjen kur marrin kryesimin e radhës së presidencës së OSBE-së. Por në çdo rast, asetet më të mira që mund të ketë një vend i vogël si Shqipëria janë burimet njerëzore, teknike dhe profesionale që ne i kemi si ujët e pakët dhe qeveri të njëpasnjëshme nuk kanë ditur ose nuk kanë dashur t’i përdorin dhe t’i vënë në funksion të përmisimit të imazhit të vendit, të tërheqjes së investimeve të huaja, të rritjes së eksporteve shqiptare e kështu me radhë.