Koalicioni për Reforma, Integrim dhe Institucione të Konsoliduara (KRIIK Albania) e quan të jashtëligjshëm vendimmarrjen e KQZ-së, që me votat e socialistëve regjistroi Bindjen Demokratike të Astrit Patozit në zgjedhjet e 30 qershorit.
Në një deklaratë për mediat, KRIIK Albania nënvizon se, anëtarët e trupës së KQZ-së duhet të respektojnë vetëm ligjin dhe t’i përmbahen plotësisht betimit të bërë para përfaqësuesve të popullit shqiptar në momentin e marrjes së detyrës.
“Anëtarët e trupës së KQZ-së dhe administrata e saj duhet të përpiqen të shmangin çdo influencë apo presion politik dhe çdo referim në sjelljen apo praktikat e mëparshme, të vendimmarrjeve ekstraligjore, jo korrekte apo me standarde të dyfishta, pasi çdo qasje tjetër do të minonte besimin e qytetarëve dhe do të rëndonte akoma më shumë situatën e tensionuar në vend nga kriza aktuale politike”, thuhet gjithashtu në sqarim.
Reagimi i plotë i KRIK ALBANIA
Ruajtja e paanësisë dhe integritetit të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, rëndësi jetike për funksionimin e shtetit demokratik e ligjor
Shoqëritë me demokraci të qëndrueshme dhe të shëndetshme karakterizohen, ndër të tjera, nga një zbatim shumë i mirë i ligjit si dhe institucione të forta, të pavarura dhe llogaridhënëse. Në vendet me demokraci të brishtë dhe në tranzicion shtetformues si vendi ynë, ndërtimi dhe funksionimi në mënyrë të pavarur i institucioneve mbetet një sfidë e vështirë. Mirëfunksionimi i tyre mbi bazën e kushtetutës dhe ligjit është thelbësor për të frenuar ndikimin e vullneteve politike dhe për të siguruar besimin e qytetarëve në funksionimin e shtetit demokratik e ligjor.
Veçanërisht në kushtet e një krize politike, mirëfunksionimi i institucioneve dhe zbatimi pa ekuivok dhe i drejtë i ligjit është domosdoshmëri dhe garanci për ekzistencën e shtetit demokratik e ligjor.
Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) si një ndër institucionet e pavarura ka një rëndësi madhore në shëndoshjen e demokracisë pasi ai është organi i ngarkuar nga Kushtetuta dhe ligji për ruajtjen e integritetit të votës dhe të vullnetit të qytetarëve, i cili i shprehur nëpërmjet proceseve zgjedhore legjitimon pushtetin qeverisës dhe garanton fuqinë e votuesit.
KRIIK ka ndjekur në vazhdimësi funksionimin dhe vendimmarrjen e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve (KQZ) dhe sidomos veprimtarinë e tij në mbikqyrjen dhe përgatitjen e procesit zgjedhor të 30 qershorit 2019. Deri më tani, në tërësi, vlerësohet një performancë pozitive e KQZ-së në informimin dhe nxitjen e aktorëve për të respektuar zbatimin e kërkesave dhe procedurave të parashikuara për ndërtimin e procesit të ardhshëm zgjedhor.
KRIIK shpreh, gjithashtu, shqetësimin e tij për shkeljen në mënyrë flagrante të ligjit lidhur me vendimin e marrë nga KQZ-ja më datë 27.04.2019 për regjistrimin e subjektit zgjedhor “Partia Bindja Demokratike”[i].
Ky vendim jo vetëm që është në shkelje të afatit të përcaktuar nga Kodi Zgjedhor[ii], por gjatë marrjes së tij trupa e KQZ-së nuk mori parasysh as praktikën ligjore të ndjekur nga vetë ajo në Zgjedhjet Parlamentare 2013[iii] dhe në Zgjedhjet Vendore 2015[iv] dhe as vendimmarrjen e Kolegjit Zgjedhor të vitit 2013[v], për mosregjistrimin e subjekteve zgjedhore të cilat, në afatin e përcaktuar nga Kodi Zgjedhor, ishin subjekte zgjedhore për të cilat ishte marrë vendim nga Gjykata, por ky vendim nuk kishte marrë ende formë të prerë.
Për më tepër, në rastin e regjistrimit të subjektit “Partia Bindja Demokratike” vendimi i regjistrimit në Gjykatë[vi] është marrë dy ditë pas kalimit të afatit të regjistrimit të subjekteve zgjedhore, pra më datën 25 prill 2019.
Megjithëse Kryetari i KQZ-së z. Zguri solli në vëmendje të anëtarëve këtë shqetësim, katër anëtarët e tjerë të KQZ-së, jo vetëm nuk e morrën në konsideratë praktikën e vendosur, por në mënyrë të paprecedentë nuk zhvilluan asnjë diskutim[vii] apo parashtrim të qëndrimit të tyre dhe në bllok votuan pro regjistrimit të subjektit, përkundrejt votës kundër të Kryetarit të KQZ-së.
Ky qendrim është i kundërt edhe me qendrimin e vetë KQZ-së të shprehur në Deklaratën për Shtyp[viii] të datës 4 janar 2019, ku shprehet se për shkak edhe të kritikave nga misionet vëzhguese ndërkombëtare[ix], ajo është e vendosur këtë herë që të mos mirëkuptojë dhe as tolerojë vonesat në aplikimin për regjistrim të subjekteve zgjedhore.
Gjithashtu, shqetësues mbetet fakti që edhe administrata e KQZ-së, konkretisht Drejtoria Juridike dhe Sekretari i Përgjithshëm, në relacionin e përgatitur[x] dhe atë të referuar[xi] përpara trupës së KQZ-së në seancën e datës 27 prill e konsiderojnë konform ligjit dhe brenda afatit të 23 prillit kërkesën e paraqitur. Madje ata specifikojnë se bashkëlidhur me këtë kërkesë është paraqitur edhe vërtetimi i regjistrimit të subjektit në gjykatë, vërtetim i cili është lëshuar nga Kancelari i Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Tiranë tre ditë më vonë, pra më datë 26 Prill 2019, një ditë përpara mbledhjes së KQZ-së.
Ende sot, në datën e publikimit të kësaj deklarate, ky vendim nuk është zbardhur dhe nuk është bërë publik[xii] në mënyrë që të gjykohet mbi arsyetimin e paraqitur rreth kësaj vendimmarrjeje. Nuk janë bërë publike as vendimet e tjera të marra në mbledhjen e asaj date, madje as ato të mbledhjes së mëparshme të datës 25 prill[xiii], në kundërshtim me detyrimin e përcaktuar në Kodin Zgjedhor për publikimin e vendimeve të KQZ-së brenda 24 orëve nga marrja e tyre[xiv].
Nga monitorimi i vazhdueshëm që i është bërë KQZ-së veçanërisht pas reformës zgjedhore të vitit 2012 e deri më sot, është evidentuar edhe herë të tjera sjellja e saj jo në përputhje me ligjin dhe me standarde të dyfishta. Madje në trajtimin e çështjeve me valencë politike dhe për të cilat ka patur qëndrime të kundërta të partive kryesore politike, trupa e KQZ-së ka operuar në vendimmarrjen e vet e ndarë më dysh duke reflektuar anshmëritë përkatëse politike.
Ndërkohë, në situatën e sotme, trupa e KQZ-së është e paplotë pas mospropozimit prej Partisë Demokratike të kandidaturave për dy vendet e mbetura bosh që në tetor të vitit 2018. Tre prej anëtarëve janë kandidatura të propozuara nga Partia Socialiste. Ndërkaq kandidati i propozuar nga Partia Republikane[xv] dhe ai i zgjedhur kryetar nga kandidatura të pavarura[xvi], pas marrëveshjes politike të 18 Majit 2017, arbitrarisht ndërruan vendet[xvii], duke zhbërë përfundimisht aspiratën e reformës zgjedhore të kryer në vitin 2012 për ndërtimin e një trupe të pavarur të KQZ-së.
Kuadri ligjor parashikon ankimimin e parregullsive të procesit në KQZ, në Kolegjin Zgjedhor të Gjykatës së Apelit në Tiranë dhe në Gjykatën Kushtetuese, pavarësisht se kjo e fundit e ka përjashtuar veten me vendim[xviii] për të shqyrtuar çështje zgjedhore.
Për shkak të procesit të reformës në drejtësi, aktualisht Gjykata Kushtetuese nuk është funksionale. Ndërkohë të tetë gjyqtarët e Apelit, anëtarë[xix] të Kolegjit Zgjedhor janë futur në proces rivlerësimi[xx] prej Komisionit të Pavarur të Kualifikimit. Nga tetë anëtarët e Kolegjit Zgjedhor njëri është konfirmuar në detyrë[xxi] dhe një tjetër është shkarkuar[xxii], ndërkohë që të dy vendimet janë apeluar në Kolegjin e Posaçëm të Apelimit. Gjashtë anëtarët e tjerë janë tashmë në proces rivlerësimi[xxiii].
Në këto rrethana dhe në kushtet kur opozita e dalë nga zgjedhjet e viti 2017 ka dorëzuar mandatet parlamentare dhe proteston në rrugë duke akuzuar mazhorancën se ka uzurpuar të gjitha pushtetet, sjellja dhe mirëfunksionimi i KQZ-së merr një rëndësi jetike. Rëndësi që lidhet jo thjesht me administrimin e një procesi zgjedhor, por me ruajtjen e besimit të publikut në rolin e institucionit të KQZ-së në mbikqyrjen, mirëorganizmin dhe administrimin e procesit zgjedhor, si dhe në gatishmërinë e saj për të marrë në konsideratë dhe shqyrtuar me objektivitet, vërtetësi e paanësi të gjitha pretendimet apo shkeljet ligjore që mund denoncohen apo që mund të vërehen drejtpërdrejtë nga vetë KQZ-ja.
Organi i Komisionit Qendror të Zgjedhjeve i mandatuar në frymë e gërmë nga vullneti popullor i shprehur nëpërmjet referendumit për miratimin e Kushtetutës në 22 nëntor 1998, e më pas i materializuar në ligj pas ndryshimeve kushtetuese të vitit 2008, si një organ i përhershëm që përgatit, mbikëqyr, drejton dhe verifikon të gjitha aspektet që kanë të bëjnë me zgjedhjet, duhet të marrë rol proaktiv në sigurimin e integritetit të të gjitha aspekteve të procesit zgjedhor.
Në këtë frymë, Anëtarët e trupës së KQZ-së duhet të respektojnë vetëm ligjin dhe t’i përmbahen plotësisht betimit[xxiv] të bërë para përfaqësuesve të popullit shqiptar në momentin e marrjes së detyrës.
Anëtarët e trupës së KQZ-së dhe administrata e saj duhet të përpiqen të shmangin çdo influencë apo presion politik dhe çdo referim në sjelljen apo praktikat e mëparshme, të vendimmarrjeve ekstraligjore, jo korrekte apo me standarde të dyfishta, pasi çdo qasje tjetër do të minonte besimin e qytetarëve dhe do të rëndonte akoma më shumë situatën e tensionuar në vend nga kriza aktuale politike.
