Italia është prej ditës së sotme pa qeveri dhe kryeministër. Kreu i ekzekutivit, Matteo Renzi njoftoi doreheqjen, vetëm pak orë pasi exit¬poll dhanë një rezultat të qarte se ai kishte humbur në referedum.
Në konferencën e fundit per shtyp si kryeminister i Italisë, Renzi tha se ai merrte vete të gjitha përgjegjesitë e humbjes, ndërkohë që i bëri thirrje fituesve, partive populiste, që të paraqesnin alternativa konkrete pas perfundimit të numërimit të votave.
“Unë doja të lehtësoja peshën që kolltuqet e shumta të politikës kanë mbi xhepat e qytetarëve, por kjo bëri që të humb karrigen time”, tha Renzi.
***
Menjehere pas mbylljes se te gjitha qendrave te votimit, kane dale edhe exit¬poll e para ne Itali. Sipas La Repubblica pro Matteo Renzit kane votuar 39¬43%, ndersa kunder 57¬61%. Një sondazh i Institutit Piepoli/DPI dhënë për televizionin shtetëror RAI, i ka vlerësuar ata qe kanë votuar me ‘Po’ për të mbështetur reformën në 42¬46 për qind, krahasuar me 54¬58 për qind qe duket se kanë thënë ‘Jo’. Menjehere pas ketyre exit¬poll te para ka reaguar edhe ish kryeministri i Italise, Silvio Berluskoni. “Renzi duhet të japë dorëheqjen”.
Çfarë dëshironte Renzi të bënte: Të reduktojë pushtetin e Senatit, që aktualisht ka pushtet të barabartë me Dhomën e Deputetëve Të reduktojë numrin e senatorëve nga 315 në 100 dhe t’i heqë Senatit të drejtën për të mbajtur votat e mosbesimit në Qeveri T’i japë fund zgjedhjeve të Senatit dhe ta plotësojë atë me 21 kryetarët e bashkive të rajonit, 74 krerët e këshillit rajonal dhe pesë anëtarë të tjerë të zgjedhur nga Presidenti Reformistët thonë se kjo do të ulë koston e politikës me 500 milionë euro në vit dhe do të përshpejtojë ligjbërjen duke i dhënë fund dekadave të ping pong¬ut parlamentar.
***
Tregjet financiare ishin nervoze dje (e diele) para referendumit në Itali, sepse në rrezik është edhe eurozona.
Sipas te gjitha gjasave humbja e djeshme e Renzit do te thote se ky mund të jetë fillimi i fundit të eurozonës. Shumica e anketimeve flasin për një Jo, pra për refuzimin e reformës kushtetuese, e cila do ta pakësonte pushtetin dhe madhësinë e Senatit, dhomës së dytë të parlamentit. Bashkë me ndryshimin e ligjit zgjedhor të miratuar këtë verë, kjo do të lehtësojë punën e qeverisë, sepse partia që do të fitojë në të ardhmen 40% të votave, do të ketë në parlament shumicën absolute. Në këtë mënyrë ajo mund të realizojë reformat urgjentisht të domosdoshme.
Dobësia e reformave
Politika italiane ka vuajtur gjithmonë prej dobësisë, dhe në 70 vitet e fundit ka pasur 63 qeveri. Christian Dunstmann, profesor për ekonominë në University College në Londër, thotë për Dˬnë se “qeveritë italiane kanë dështuar pikërisht, kur janë përpjekur të ndërmarrin reforma.”
Tregjet financiare janë nervoze tani para referendumit. Përqindjet e interesit për bonot e thesarit italian të shtetit janë dyfishuar me më tepër se 2% – një tregues që investitorët llogarisin se do të shtohet pasiguria. Sipas tyre një Jo në referendum do të thotë fitore e populistëve dhe kundërshtarëve të euros.
Papunësi e lartë
Renzi erdhi në pushtet para tre vitesh si reformator.
Dunstmann¬i thotë se ai ka bërë disa gjëra në drejtimin e duhur, si p.sh. reformimin e ligjit të punës, e cila ua bën më të lehtë sipërmarrjeve pushimin e personelit. Po ashtu ai ka arritur edhe lehtësime fiskale për sipërmarrjet e mesme dhe të vogla. Reforma kushtetuese është nëna e të gjitha reformave, thotë Jërg Buck, drejtor ekzekutiv i Dhomës së Tregtisë Gjermano¬Italiane në Milano, i cili thotë se qeveria i ka bërë detyrat e saj të shtëpisë. Por gjendja e vështirë ekonomike e dobëson pozitën e Renzit.
Po ashtu rreth 12% e italianëve janë të papunë, kurse në radhët e të rinjve papunësia është rreth 40%. Ekonomia është sot më e dobët se para dhjetë vjetësh, dhe borxhi i shtetit është mbi 130% e PBB¬së.
Italia renditet kështu direkt pas Greqisë.
Problemi qëndron tek euroja
“Rreziku më i madh për Italinë nuk është referendumi, por stanjacioni ekonomik”, mendojnë analistët. “Problemi është se me anëtarët e sotëm të eurozonës, euroja nuk funksionon dhe është po ashtu tejet josociale.” – thotë Charles Dumas nga LSR.
Gjermanët kanë nevojë për një politikë krejt të ndryshme monetare nga italianët dhe kjo u jep populistëve një bazë solide. Pas referendumit në Itali ata kanë disa mundësi të tjera për të tronditur Evropën. Zgjedhjet në mars 2017 në Holandë, në prill ato në Francë dhe në vjeshtë në Gjermani. Në këto vende ka parti të forta populiste të djathta që e refuzojnë euron dhe BE¬në. Në Itali zgjedhjete rregullta zhvillohen në pranverën e vitit 2018, kuptohet në rast se Renzi vazhdon ta mbajë pushtetin. DW
