Ekzekutimi mafioz i Ergys Dashit në Ekuador ka rikthyer në skenë edhe njëherë mafien shqiptare dhe linjat e trafikut të kokainës që i hëngrën kokën 34-vjeçarit nga Durrësi. Mediat ekuadoriane i kanë kushtuar një artikull funksionimit dhe rritjes së ndikimit të mafies shqiptare.
Që nga viti 2010, mafiet kanë vepruar në Ekuador; njëra prej tyre është shqiptare. Ndryshe nga kartelet meksikane, këto grupe kanë interesa të shumëfishta, si trafikimi i njerëzve, organeve, armëve etj.
Presidenti, Guillermo Lasso, theksoi drejtpërdrejt grupet kriminale të drogës si përgjegjëse për aktet e fundit të dhunës në vend, për shembull, masakrën e Guasmo Sur ose atentatet në Guayas, Los Ríos dhe Lago Agrio. Lasso thotë se ka reprezalje nga kartelet, sepse në vitin 2021 ka pasur një rekord historik prej 210 tonësh drogë të sekuestruar dhe se në javët e para të janarit 2022 ka tashmë 15 tonë kokainë.
Për ekspertët e sigurisë, të dhënat nga kartelet e drogës nuk janë të reja dhe paralajmërojnë se një politikë që nuk identifikon se çfarë lloj grupi kriminal mbërrin në vend, apo për çfarë arsyeje, lë “derën e hapur” që rrugët të jenë gjithnjë e më shumë më pak të sigurta. Kartelet, thotë Mario Pazmiño, ish-drejtor i Inteligjencës së Ushtrisë Ekuadoriane, nuk janë të vetmet që punojnë në Ekuador, ka mafia që janë “në një shkallë më të madhe”, thotë ai.
Fuqia e mafies
Në Ekuador është përcaktuar se kartelet drogës meksikane i Sinaloa dhe Jalisco reja gjeneruese (JnG) janë të pranishme dhe kanë rekrutuar grupe kombëtare si Los Choneros, Los Lagartos dhe katër grupe të tjera.
Por ndryshe nga kartelet, motori i të cilëve është trafiku i drogës, mafia nuk i është përkushtuar një lloji të vetëm të veprimtarisë kriminale. Ata, po, mund të kontrollojnë kalimin e substancave të paligjshme, por përfitojnë edhe nga trafiku i qenieve njerëzore, trafikimi i organeve, armëve dhe floririt, në varësi të llojit të organizatës. “Për shembull, mafia shqiptare ka karakteristikën e saj të veçantë: punon me dërgesa (droge) në Evropë dhe Lindjen e Mesme”, detajon Pazmiño. Dhe është pikërisht kjo mafie që tashmë është evidentuar në vend.
Aleanca të reja kriminale
Ka prani të grupeve kriminale ballkanike në vende të tilla si Kolumbia dhe Ekuadori thuhet në një raport të Kombeve të Bashkuara për Krimin e Organizuar (Unodc ). Aty detajohet se ata kërkojnë të kenë prezencë në qytete ku grupet e mëdha kriminale kanë kontrollin e burgjeve.
Jorge Machuca, një sociolog, thotë se të dish se nga punojnë grupet kriminale i lejon ata të kenë një kontakt të parë me furnitorët në Amerikën e Jugut dhe të krijojnë aleanca. “Një kartel nga Meksika apo Kolumbia nuk mund të shkojë në Evropë pa pëlqimin e këtyre mafiozëve”, shton ai.
Sociologu thotë se në vitin 2010 kanë mbërritur shqiptarët e parë në Ekuador. “Shteti nuk aktivizoi një sistem inteligjence që i monitoron ata për t’i parandaluar të krijojnë lidhje dhe të fitojnë hapësirë”. Kjo përkon me të dhënat e InSight Crime (një fondacion kushtuar studimit të kërcënimit kryesor për sigurinë kombëtare dhe qytetare në Amerikën Latine), i cili detajon se nga 160 shqiptarët që hynë në Ekuador në vitin 2018, “të paktën 20 mund të jenë trafikantë droge, sipas ndaj një agjenti kundër narkotikëve”.
Rasti i parë i njohur në vend ishte ai i shqiptarit Adriatik Tresa, i qëlluar nga shtatë burra të veshur si policë, në nëntor 2020, në Guayaquil. Viktima ishte pjesë e një hetimi të Njësisë Kundër Narkotikëve për trafik droge dhe u identifikua si një nga autorët e vrasjes së gazetarit Fausto Valdivieso.
Shqiptarët e parë të përfshirë në trafikun e drogës mbërritën për herë të parë në Kolumbi më shumë se dy dekada më parë.
Ç’pritet më tej?
Jorge Machuca thotë se me fitimin e territorit nga mafia mund të flasim për krime të reja . “Ashtu si kur njerëzit filluan të flasin për sicarito, i cili tani nuk është më i ri. Mund të hapen fusha për trafikun e organeve, turizmin seksual, i cili tashmë po përjetohet nga vendet fqinje”, shton ai.
Nga ana e tij, Pazmiño tregon se të kesh një grup tërheq të tjerët, si mafia siciliane, ruse (me bazë në Venezuelë) ose triada (mafia kineze). Kjo, shton Machuca, do të krijonte mosmarrëveshje për territore me dimension më të madh se ato të shkaktuara nga kartelet. Janë struktura, drejtuesit e të cilave kanë shumë fuqi ekonomike dhe kamuflojnë veprimet e tyre”.
Për shembull, shqiptari Arbër Çekaj krijoi një firmë eksporti bananesh në Ekuador, “të cilën e përdorte për të fshehur lëndë narkotike në anije mallrash”.
Fakti që këto mafie kanë qenë rreth një dekade, thotë Pazmiño, tregon se në Ekuador nuk është kryer asnjë proces hetimi të thelluar. Mafiet përfitojnë nga kjo dobësi dhe vazhdojnë të rrisin punën e tyre.
Në lidhje me veprimet e qeverisë, ekspertët tregojnë se reformimi i ligjeve është më tepër “populizëm kriminal”, thotë Machuca. Ndërkohë, Pazmiño pohon se është e nevojshme që të gjitha sistemet e sigurisë kombëtare t’i përgjigjen një komande të unifikuar dhe prej andej të punojnë për të larguar nga mafia dhe grupet kriminale transnacionale, te kriminelët e zakonshëm.
“Mafiet janë shtylla kryesore e shkallës kriminale. Ata nuk janë të përfshirë vetëm në një lloj veprimtarie kriminale, por disa” tha Mario Pazmiño, ish-drejtor i Inteligjencës së Ushtrisë Ekuadoriane.
