Paqe mes Armenisë dhe Azerbajxhanit! I jepet fund luftimeve mbi rajonin e diskutueshëm Nagorno-Karabakh.
Në orët e para të së martës me kohën lokale, të dy palët njoftuan një marrëveshje që pa Armeninë të dorëzonte territorin dhe të bënte disa lëshime të tjera për Azerbajxhanin. Kryeministri armen Nikoll Pashinyan e përshkroi marrëveshjen, e cila shkaktoi protesta në shkallë të gjerë në kryeqytetin e vendit Jerevan, si “të dhimbshme”.
Sipas marrëveshjes, të nënshkruar nga Pashinyan dhe Presidenti i Azerbajxhanit Ilham Aliyev si dhe Presidenti rus Vladimir Putin, Azerbajxhani do të mbajë zonat e Nago-Karabakut që ka marrë që nga shpërthimi i luftimeve në shtator, përfshirë qytetin e dytë të enklavës, të njohur si Shusha tek azerbajxhanasit dhe Shushi tek armenët.
Armenia gjithashtu do të tërhiqet nga disa zona përreth. Trupat paqeruajtëse ruse do të patrullojnë vijën e kontaktit në Nago-Karabak dhe një korridor të hollë që lidh territorin e mbetur të kontrolluar nga armenët e enklavës me vetë Armeninë për të paktën pesë vjet. Marrëveshja përcakton vendosjen e 1,960 trupave.
Armëpushimi hyri në fuqi brenda natës dhe duket se po mbahej që nga mesdita e së martës.
“Operacionet aktive luftarake në të gjithë vijën e frontit janë pezulluar. Qetësia relative ruhet nga ora 06:00. Vendosja e kontigjentit paqeruajtës rus në Արցախ vazhdon”, tha zëdhënësi i ministrisë armene Shushan Stepanyan. (Armenët i referohen Nago-Karabakut si Արցախ.)
Konflikti i ashtuquajtur “i ngrirë” mbi Nago-Karabakun – një rajon i njohur ndërkombëtarisht si territor Azerbajxhan, por, deri vonë, i banuar dhe i kontrolluar kryesisht nga armenët etnikë – filloi në shtator. Më shumë se 1.000 njerëz, përfshirë dhjetëra civilë, kanë vdekur që nga ajo kohë; Rusia ka vendosur numrin e të vdekurve në pothuajse 5,000.
Të dy vendet kanë qenë zyrtarisht në luftë për rajonin që nga shpërbërja e Bashkimit Sovjetik dhe një armëpushim i vitit 1994 u shkel shumë herë para ndezjes së këtij viti. Përpjekjet e mëparshme për një fund të qëndrueshëm të luftimeve kanë dështuar.
Marrëveshja me ndërmjetësim rus duket se është hartuar si një zgjidhje afatgjatë, duke rimarrë në mënyrë efektive hartën e Kaukazit të Jugut.
Njoftimi shkaktoi trazira në Armeni, megjithatë, ku protestuesit sulmuan ndërtesat qeveritare në Jerevan. Pashiani të martën u përpoq të mbrojë vendimin, duke thënë se ai kishte rënë dakord për marrëveshjen pasi ushtria e Armenisë kishte “këmbëngulur” për të.
Në Azerbajxhan, ndërkohë, marrëveshja u festua si një “fitore e lavdishme” nga Aliyev. “Kjo deklaratë ka rëndësi historike. Kjo deklaratë nënkupton dorëzimin e Armenisë. Kjo deklaratë i jep fund okupimit që ka zgjatur për shumë vite”, shkroi ai në Twitter.
Aliyev tha se Turqia – mbështetësi kryesor i Azerbajxhanit – do të marrë pjesë gjithashtu në misionin paqeruajtës. Përfshirja turke, megjithatë, nuk përmendet në marrëveshjen trepalëshe.
Putini tha se personat e zhvendosur brenda vendit tani do të jenë në gjendje të kthehen në Nago-Karabak dhe rajonet fqinje.
“Ne vazhdojmë nga supozimi se marrëveshjet e arritura do të krijojnë kushtet e nevojshme për një zgjidhje të qëndrueshme dhe në shkallë të plotë të krizës mbi Nago-Karabakun mbi një bazë të drejtë dhe në interes të njerëzve të Armenisë dhe Azerbajxhanit”, shtoi ai.