Edhe pse vendet tani po shkojnë drejt lehtësimit të kufizimeve nga Izolimi, pandemia koronavirus tashmë ka goditur rëndë ekonominë globale.
Miliona njerëz janë pa punë, tregjet financiare janë tronditur dhe zinxhirët e furnizimit janë përballur me ndërprerje të mëdha ndërsa fabrikat në të gjithë botën janë mbyllur.
Bota është e shtrënguar për recesion edhe pasi qeveritë dhe bankat qendrore kanë pompuar triliona dollarë në ekonomitë e tyre dhe ulur normat e interesit.
“Sa e keqe do të jetë?” dhe “Sa shpejt do të shërohemi?” janë dy pyetje që do të dëgjojmë shumë gjatë javëve dhe muajve të ardhshëm.
Përgjigjet për të dyja këto pyetje zakonisht do të përfshijnë përdorimin e njërës nga katër shkronjat: V, U, W dhe L. Kjo sepse kjo është mënyra se si ekonomistët shpesh i etiketojnë recesionet.
Këto etiketa vijnë nga forma e grafikëve që zakonisht shihen gjatë këtyre periudhave që ndjekin aktivitetin ekonomik siç janë punësimi, prodhimi i brendshëm bruto (PBB) – ose rritja ekonomike – dhe prodhimi industrial.
Më poshtë do të shohim këto katër gërma që do të tregonin për shpresat për një rimëkëmbje ekonomike.
Forma-V
Kjo konsiderohet të jetë skenari i rastit më të mirë pasi kjo lloj rënieje fillon me një rënie të mprehtë, por më pas përfundon dhe rikuperimi ekonomik pason shpejt.
Do të thoshte se recesioni do të zgjaste vetëm disa tremujore para një rikthimi të shpejtë të rritjes, duke e çuar ekonominë përsëri në atë vend ku ishte para pandemisë së koronavirus.
Një shembull klasik i një recesioni në formë V ndodhi në Amerikë në 1953 kur ekonomia e lulëzuar pas Luftës së Dytë Botërore u rrit nga normat e larta të interesit. Pas një rënieje të madhe rritja u ngrit përsëri pak më shumë se një vit më vonë.
Forma-U
Kjo është e ngjashme me një recesion në formë V por zgjat më shumë. Në këtë skenar, PBB (Prodhimi i Përgjithshem Bruto) zakonisht zvogëlohet për disa tremujorë rresht, dhe vetëm me ritëm ngadalë kthehet në nivelin e rritjes të parë para rënies.
Amerika pati një recesion në formë U-je në fillim të mesit të viteve 1970-të. Në fillim të vitit 1973, ekonomia amerikane filloi të kontraktohej ashpër dhe vazhdoi të kishte rritje shumë të ulët për gati dy vjet. Ajo u kthye vetëm në shkallën e saj të mëparshme të zgjerimit në 1975.
Forma-W
Kjo formë është kur një recesion fillon duke parë sikur do të jetë një rënie në formë V-je, por më pas bie përsëri pas asaj që rezulton të jetë një shenjë e rremë e rimëkëmbjes. Njihet gjithashtu si një recesion i dyfishtë, sepse ekonomia bie dy herë para se të rimarrë ritmin e saj të mëparshëm të rritjes.
Recesioni amerikan i fillimit të viteve 1980 kishte në fuqi dy recesione me ekonominë duke u zvogëluar nga janari 1980 në korrik të këtij viti. Kjo u pasua nga një periudhë e zgjerimit të mprehtë para se ekonomia të binte përsëri në recesion një vit më vonë, duke u rimarrë vetëm në fund të vitit 1982.
Forma-L
Ky është skenari i rastit më të keq. Shkon edhe me një emër tjetër: “depresion”. Ndodh kur një ekonomi përjeton një recesion të thellë dhe nuk rikuperohet në nivelin e saj të mëparshëm të rritjes për disa vjet, ndoshta asnjëherë.
E ashtuquajtura “dekadë e humbur” e Japonisë e viteve 1990 është një shembull i një recesioni në formë L-je.
Vendi kishte parë rritje të qëndrueshme ekonomike nga vitet menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore deri në fund të viteve 1980. Kjo çoi në atë që doli të jetë një mbi-çmim masiv i pasurive ose “flluskë”.
Që kur ato flluska shpërthyen në fillim të viteve 1990, Japonia ka vazhduar të përjetojë një rritje të dobët dhe ende nuk është rikthyer në ritmin e zgjerimit të parë nga 1950 në 1990.
Se cilat nga këto recesione ne do të shohim në të vërtetë pas pandemisë së koronavirusit, është befasuese dhe objekt i një debati të ndezur.
Dhe, natyrisht, parashikimi i së ardhmes së ekonomive është, në rastin më të mirë, jo efektiv dhe çdo parashikim mund të merret me rezerva.
Sipas fjalëve të ekonomistit të ndjerë John Kenneth Galbraith: “Funksioni i vetëm i parashikimit ekonomik është që astrologjia të duket e respektueshme“./BBC/
/Përktheu: Mapo.al/
