Nga Todd G. Buchholz
Shkencëtari politik i Harvardit, Robert Putnam, argumentonte në “Bowling Alone” (2000) se amerikanët po behëshin të vetmuar dhe po kalonin më pak kohë së bashku. Sot, amerikanët nuk janë më thjesht të vetëm – por ata nuk janë më as pjesë e jetës ekonomike. Sportet, teatrot dhe restorantet janë mbyllur dhe koronavirusi po frikëson gjithçka. Kjo ka bërë që politika e kujdesshme shëndetësore të sjellë një mjedis brutal për biznes.
Në vend që të kalojë në një ulje të padiskutueshme të tatimit të pagave, që nuk mjafton për rimëkëmbje në sektorët e dëmtuar, Kongresi dhe Shtëpia e Bardhë duhet të mbështesin pjesët më të rrezikuara të ekonomisë, të cilat shpesh punësojnë punëtorët më të cenueshëm – portierë, mbajtës të bagazheve, shoferë autobuzësh etj, etj. Propozimi që kam është që posta e qeverisë federale të nisë për secilën familje amerikane një kartë debiti të ngarkuar me 500 dollarë që mund të përdoret për shërbime në ekonominë e përvojës “jashtë shtëpisë”. Ta quajmë atë “Kuponi i Menyve dhe Destinacioneve “.
Karta do të duhet të ketë një datë fillimi: 1 korrik 2020, nëse autoritetet e shëndetit publik i kanë hequr masat e distancimit social deri atëherë, dhe skadon një vit më vonë. Një udhëtim shkollor në një ekspozitë të Picasos, një udhëtim me autobus në një turne të bolingut, ose shëtitja me slitë me qen dhe anije lundrimi në Alaska do të ishin aktivitete të përfshira në këtë shpenzim. Një pajtim Netflix sigurisht që jo. Çështja nuk është edukatove, synimi është nxitja e nervit për të dalë.
Çdo plan stimulimi ka dyshimet e tij. Ndërsa ky plan, i cili do të kushtonte 64 miliardë dollarë, nuk do të injektojë menjëherë para, ai siguron punëdhënësit dhe huazuesit e tyre që një rikthim është në rrugë e sipër, në mënyrë që pronarët e bizneseve të mund të marrin kredi afatshkurtra për të kaluar krizën. Industritë e synuara zakonisht dështojnë sepse lobistët që kanë kontributin më të fortë politik priren të përfitojnë shpërblime sa më të mëdha. Në këtë rast, është e qartë se cilat industri po përjetojnë më shumë dhimbje. Çmimi i aksioneve Invesco’s Dynamic Leisure and Entertainment (aktivitetet e kohës së lirë dhe argëtimit, ETF, që nga e mërkura kanë rënë me 56% krahasuar me 19 shkurtin, gati dy herë më shumë sesa rënia e 29% e S&P 500 për të njëjtën periudhë. Këto aktivitete të bllokuara nga zyrtarët shëndetësorë duhet të jenë përfitues të këtij kompensimi fiskal.
Ky program nuk do të ishte i vështirë për tu administruar dhe ka precedentë. Gjatë recesionit 2007-09, Tajvani dhe kuponë për qytetarët e tij, të cilat nxitën blerjen gjatë një kohe krize. Në SHBA, llogaritë e kursimeve shëndetësore shpesh lëshojnë kartela debiti për konsumatorët për të blerë ilaçe dhe trajtime. Programi i kuponave ushqimorë tani përdor gjithashtu një ekuivalent të kartës së debitit. Po sikur një person i zgjuar të fillonte të blinte “Kuponi i Menyve dhe Destinacioneve”? Kjo do të ishte diçka e mirë, pasi familjet që shesin kuponat e tyre do të zgjedhin t’i shpenzojnë ato para për përparësi të tjera që i konsiderojnë më urgjente.
Disa ekonomistë mund të paralajmërojnë se një program i tillë do të nxisë inflacion në vitin 2021. Paralajmërime të tilla ka patur që nga viti 2009, por për një fat të keq ata nuk kanë dalë. Aq më tepër që treguesit aktualë flasin kundër një rritje të inflacionit. Dhe industritë në ekonominë e stimuluar zgjerojnë kapacitetin gjatë rimëkëmbjes, me hotele të reja, futjen e anijeve shtesë në linjat e lundrimit duke akomoduar kërkesën. Është shumë e pamundur që ata të jenë më gjendje të çrregullonë çmimet, madje edhe me stimulin e kuponave.
Sot prioriteti i parë i qeverisë është testimi i qytetarëve për virusin, trajtimi dhe ndihma për spitalet dhe klinikat. Megjithatë, koronavirusi nuk kërcënon vetëm trupat tanë. Ky propozim do të ndihmonte ato pjesë të ekonomisë që e pëson më së shumti deri kur të ketë kaluar nevoja për distancim social. Make America Fun Again!
*Autori është ish-drejtor i politikave ekonomike në Shtëpinë e Bardhë, dhe autori i librit “Ide të gjalla nga Ekonomistë të vdekur. ”
