SHBA dhe pjesa tjetër e botës janë në zi për masakrën në El Paso në Teksas , ku një person i armatosur hapi zjarr dhe vrau të paktën 20 njerëz. Autori i krimit është 21 vjeçari Patrick Crusius, dhe ka të ngjarë të përballet jo vetëm me vrasjet që bëri, por edhe me krim të urrejtjes.
Sipas policisë, ai dyshohet se ka shkruar një “manifest të urrejtjes” me katër faqe me përmbajtje raciste dhe nacionaliste.
Aty, autori i fajit fajëson qytetarët e brezit të parë hispanik dhe amerikan – d.m.th ata që kanë lindur në Shtetet e Bashkuara nga prindër emigrantë – për “vjedhjen” e punës së popullsisë së bardhë dhe ndryshimin e kulturës së vendit.
Disa orë më vonë pas mizorisë në El Paso të Teksasit, një i panjohur hapi zjarr në Dejton, Ohio, duke lënë dhjetëra të vdekur dhe të plagosur.
Ndërsa lista e sulmeve famëkeqe të viteve të fundit po zgjerohet vazhdimisht, debati i pafund për posedimin e armëve të lira nga ana tjetër e Atlantikut vijon.
Sidoqoftë, pronësia e armëve ka kaluar – do të thoshte dikush – në ADN-në e amerikanëve, pasi gjithçka filloi me themelimin e 13 shteteve të para.
Në veçanti, ndryshimi i dytë në Kushtetutën e këtij vendi njeh të drejtën e qytetarëve për të zotëruar dhe mbajtur armë.
Kështu, gjysma e kolonistëve kishin armët e tyre deri në 1775. Shumë herë britanikët kishin provuar të çarmatosnin kolonitë, pasi okupimi shërbeu si një mjet mbrojtjeje kundër regjimeve tiranike.
Por kjo situatë nuk ka ndryshuar kurrë. SHBA kanë sulmet më masive me armë – krahasuar me çdo vend tjetër të planetit. Shumica e autorëve janë njerëz të bardhë që veprojnë vetëm dhe në fund të sulmeve ose vetëvriten, ose arrestohen apo vriten nga autoritetet policore.
Në një hark kohor prej 20 vitesh, SHBA numërojnë plot 326 të vdekur nga sulmet me armë.
Që nga viti 2011 ky fenomen është trefishuar. Midis 1982 dhe 2011 një sulm masiv u zhvillua afërsisht çdo dyqind ditë.
Sidoqoftë, midis 2011 dhe 2014 frekuenca filloi në një sulm masiv çdo tre ditë. Përkundër faktit se vitet e fundit ka pasur një rënie prej 50% të vrasjeve me armë zjarri krahasuar me 1993, sulmet masive vazhdojnë të rriten në mënyrë alarmante.
Sipas LA Times, shkaqet kryesore të sulmeve janë:
1.Akses i shtuar në mbajtjen e armëve, pasi numërohen 120.5 armë në çdo 100 qytetarë amerikanë.
2.Çrregullimet mendore dhe trajtimi me ilaçe psikiatrike. Kjo kauzë është e diskutueshme, pasi numri i rasteve me çrregullime mendore nuk është rritur proporcionalisht me sulmet masive.
3.Dëshira për hakmarrje pas shumë vitesh ngacmimi.
4.Hendeku kronik midis pritjeve dhe arritjeve të njerëzve dhe kulturës individualiste.
5.Dëshira për lavdi dhe reputacion të keq.
6.Fenomeni i kopjacit (kur një krim frymëzohet nga një i mëparshëm).
7.Pamundësia e qeverisë për të pasur nën monitorim të gjithë poseduesit e armëve.
Presidentë amerikanë , por edhe politikanë të tjerë janë përpjekur për të kufizuar përvetësimin dhe përdorimin e armëve, por të gjithë dështuan. Administrata e Obamës u përpoq të kalonte një dispozitë që parashikon ekzaminimin e historisë së dikujt përpara se të merrte një leje arme por u refuzua nga Senati.
Presidenti Donald Trump, edhe pse më parë në favor të disa kufizimeve, tani mbron linjën republikane, duke u mburrur me përdorimin e armëve dhe duke siguruar mbrojtje për hollin e industrialistëve që shesin armë, por edhe për ata që duan të shohin armë.
Në fakt, ai beson se zgjidhja për sulmet e ardhshme terroriste është që qytetarët të mbajnë armë me vete, dhe ka sugjeruar që mësuesit të jenë të armatosur.
Në fund të fundit, regjimi amerikan i tregtisë së armëve, me pasojat e tij vdekjeprurëse, për fat të keq do të vazhdojë të përjetësohet, pasi tregtia e armëve është një industri shumë miliardë dollarëshe.
Në të njëjtën kohë, ka kaq shumë persona në anën tjetër të Atlantikut që për arsyet e tyre “të sëmura” duan të tërheqin këmbëzën. Kjo do të thotë se nuk do të ndalemi së pari incidente të ngjashme masive në SHBA, me shumë viktima.
Kultura e armëve, në grafikë
BBC ka pesë grafikët e kulturës së armëve në SHBA, e cila dominon ekonominë më të madhe në botë.
Cili është qëndrimi i qytetarëve?
Të rinjtë midis moshës 18 dhe 29 vjeç kanë më shumë të ngjarë të mbështesin kontrollin e armëve, duke besuar se është në të drejtën e pronësisë së armëve. Kështu tregoi një hetim i Pew i kryer në 2016 pas një sulmi në një klub në Orlando. Sidoqoftë, në popullatën e përgjithshme kemi një rënie të vogël të mbështetjes për kufizimet në pronësinë e armëve që nga viti 2000.
Sa armë posedojnë dhe kush?
Rreth 40% e amerikanëve thonë se ka një armë në shtëpinë e tyre. Sipas Pew, më shumë se 1/3 e qytetarëve mbi moshën 50 vjeç kanë një armë, ndërsa të rinjtë mbi moshën 21 vjeç përbëjnë 28%. Normat janë më të larta tek burrat e bardhë. Rreth 390 milion amerikanë vlerësohet se zotërojnë një pistoletë ose armë tjetër. Veprimi i lobit të fuqishëm ka kontribuar shumë në këtë aspekt.
Krahasimi me vendet e tjera
Numri i vetëvrasjeve me armë zjarri është më i larti në botën e zhvilluar. Duke përjashtuar 13% të vrasjeve për të cilat FBI nuk e ka identifikuar vrasësin, shkalla është 73%. Shkalla e pronësisë së armëve është gjithashtu një nga më të lartat në botë. Në Evropë, nivelet më të larta të posedimit regjistrohen në Zvicër dhe Finlandë.
Vdekjet nga të shtënat
Gati 100 incidente të vrasjeve masive (incidente që përfshijnë të paktën katër persona), në të cilat një ose më shumë autorë të krimit kanë hapur zjarr, kanë ndodhur në SHBA që nga viti 1982. Ato nuk përfshijnë krime të tilla si plaçkitje të armatosura ose dhunë të bandave. Numri i vetëvrasjeve me pistoletë është gjithashtu mjaft i lartë.
Sa kushton një armë?
Ata që jetojnë në vendet ku pronësia e armëve nuk është e përhapur, me siguri do të habiten kur mësojnë se është një treg relativisht i lirë. Një armë është më e lirë se një laptop. Gjë e bukur. Por me të vërtetë, sa kushton jeta e njeriut?!
