E lindur nën BRSS, e arsimuar në Harvard dhe e rritur mes sfidave të një vendi të ndarë midis Rusisë dhe Evropës: Maia Sandu është sot fytyra e një Moldavie që kërkon ndryshim.
Si presidentja e parë femër e Republikës së Moldavisë, ajo ka ndërtuar një lidership të përqendruar në reformat strukturore, luftën kundër korrupsionit dhe integrimin me Bashkimin Evropian. E kundërshtuar nga Moska dhe e kontestuar nga partitë vendase pro-ruse, ajo megjithatë fitoi rizgjedhjen në vitin 2024 dhe, falë suksesit të saj në zgjedhjet e fundit legjislative, është e gatshme të forcojë axhendën e saj evropiane. Por kush është udhëheqësja e vërtetë që ka zhvendosur boshtin gjeopolitik të Moldavisë?
Origjina dhe arsimi midis BRSS dhe Harvardit – Maia Sandu lindi më 24 maj 1972 në Risipeni, një fshat i vogël në Qarkun Făleşti, atëherë pjesë e Republikës Socialiste Sovjetike Moldaviane. Vajza e një mësuesi dhe një mjeku, ajo u rrit në një mjedis rural, por mori një arsim të mirë. Pasi përfundoi studimet e saj ekonomike në Akademinë e Studimeve Ekonomike të Moldavisë (ASEM), Sandu vazhdoi arsimin e saj ndërkombëtar, duke fituar një diplomë Master në Politika Publike nga Shkolla prestigjioze Harvard Kennedy.
Përvoja e saj akademike në Shtetet e Bashkuara rezultoi vendimtare për qasjen e saj reformiste. Pas kthimit në atdhe, ajo punoi si ekonomiste dhe konsulente për Bankën Botërore, duke ndërtuar një profil teknik që u njoh edhe ndërkombëtarisht.
Nga ministritë deri te themelimi i partisë PAS – Roli i saj i parë i madh politik erdhi në vitin 2012, kur u bë Ministre e Arsimit në qeverinë Leanca. Në këtë rol, Sandu nisi një sërë reformash për të luftuar korrupsionin në sistemin shkollor dhe për të përmirësuar cilësinë e arsimit publik.
Në vitin 2016, ajo themeloi Partinë e Veprimit dhe Solidaritetit (PAS), një parti e qendrës dhe pro-evropiane që e pozicionoi veten si një alternativë ndaj elitave tradicionale. Partia e re paraqiti një platformë të fortë reformiste, duke u përqendruar në transparencë, pavarësi gjyqësore dhe përafrimin e Moldavisë me standardet e Bashkimit Evropian.
Pika e kthesës e vitit 2020: Presidente e Moldavisë – Në nëntor 2020, Maia Sandu fitoi zgjedhjet presidenciale, duke mposhtur Igor Dodon, pro-rusin në detyrë. Ajo u bë gruaja e parë që mbajti postin më të lartë institucional të vendit. Inaugurimi i saj më 24 dhjetor 2020 shënoi një pikë kthese për Moldavinë: për herë të parë, kreu i shtetit miratoi një qëndrim të orientuar qartësisht nga Brukseli.
Zgjedhja e saj u zhvillua mes pakënaqësisë së thellë për korrupsionin e përhapur dhe paqëndrueshmërinë politike, dhe shënoi fillimin e një epoke të re në të cilën antikorrupsioni dhe qeverisja u bënë përparësi në axhendën institucionale.
Evropa, reformat dhe tensionet me Rusinë – Gjatë mandatit të saj presidencial, Sandu përshpejtoi procesin e integrimit evropian. Në vitin 2022, Moldavia mori statusin zyrtar të kandidatit për në BE, dhe në vitin 2025, ishte duke u zhvilluar një fushatë për të ndryshuar Kushtetutën për të sanksionuar orientimin evropian si parimin themelues të kombit.
Në nivel ndërkombëtar, Sandu mori një qëndrim të qartë kundër ndikimit rus: ajo dënoi hapur pushtimin e Ukrainës, bëri thirrje për tërheqjen e trupave ruse nga Transnistria dhe denoncoi përpjekjet për destabilizim të orkestruara nga Moska. Veçanërisht, në vitin 2023, ajo akuzoi publikisht Kremlinin për planifikimin e një grushti shteti në Moldavi, i cili nxiti tensionet diplomatike dhe rriti nivelin e gatishmërisë në vendet fqinje.
Pengesa të brendshme dhe barra e korrupsionit – Pavarësisht legjitimitetit të saj të fortë popullor, rruga përpara e Sandusë nuk është pa pengesa. Presidentja duhet të përballet me një klasë politike të përçarë, ku forcat pro-ruse mbeten të gatshme të bllokojnë iniciativat e saj. Korrupsioni sistemik mbetet një sfidë e vazhdueshme: shumë nga reformat e shpallura kërkojnë miratim parlamentar dhe një aparat shtetëror efikas.
Për më tepër, Moldavia përballet me një situatë ekonomike sfiduese: emigrimi i të rinjve, varësia nga energjia, paqëndrueshmëria e tregjeve rajonale dhe trashëgimia e krizave të kaluara dëmtojnë rritjen e qëndrueshme të vendit.
Rizgjedhja, referendumi i BE-së dhe sfidat e ardhshme – Në nëntor 2024, Sandu u rizgjodh për një mandat të dytë, duke konfirmuar mbështetjen popullore për axhendën e saj pro-evropiane. Më 28 shtator 2025, partia e saj PAS fitoi shumicën absolute në zgjedhjet parlamentare, duke krijuar kushtet ideale politike për një referendum kushtetues mbi anëtarësimin në BE. Kjo dritare politike mund të jetë vendimtare për të ardhmen e Moldavisë. Lidershipi i Sandusë tani thirret të transformojë konsensusin zgjedhor në rezultate të prekshme ekonomike, ligjore dhe sociale.
Maia Sandu, jeta private dhe profili personal – E rezervuar dhe larg vëmendjes shoqërore, Maia Sandu është beqare, pa fëmijë dhe jeton në Kishinau. Ajo bën një stil jetese modest, në përputhje me imazhin e integritetit që gjithmonë është përpjekur të portretizojë në politikë. Asaj i pëlqen të lexojë, të bëjë muzikë klasike dhe të ecë në natyrë. Ajo njihet për disiplinën dhe vëmendjen e saj ndaj etikës publike. Bashkëpunëtorët e saj e përshkruajnë si një udhëheqëse kërkuese, por të drejtë, e cila punon pa u lodhur për të çuar përpara projektin e saj politik.
Ajo flet rrjedhshëm katër gjuhë – rumanisht, rusisht, anglisht dhe spanjisht – dhe mban shtetësi rumune, një fakt që nënvizon lidhjet e tij kulturore me Evropën Perëndimore.
Pavarësisht rolit të tij institucional, Sandu mban një lidhje të fortë me komunitetin e aj të lindjes, duke u kthyer periodikisht në fshatin e tij të lindjes për të marrë pjesë në ngjarje dhe për të mbështetur iniciativa arsimore. Figura e tij, e përshkruar shpesh si e ashpër, por e vendosur, përfaqëson për shumë moldavë simbolin e një klase të re sunduese të përqendruar në transparencë, meritokraci dhe modernitet.
