Evropa dhe pjesë të Azisë Qendrore po përballen me një stagnim në përparimin shëndetësor dhe në disa fusha, madje, po shënojnë hapa pas.
Një raport i ri i Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH) për Shëndetin Evropian 2024 tregon se boshllëqet në mbulimin e vaksinimit janë përkeqësuar në disa vende, duke shkaktuar një rishfaqje alarmante të sëmundjeve si fruthi dhe kolla e mirë. Vetëm në vitin 2023, u regjistruan mbi 58,000 raste të fruthit dhe 87,000 raste të kollës së mirë në 41 vende të rajonit – shifra më të larta në dekadën e fundit.
Sipas raportit, vetëm shtatë vende në rajon – Hungaria, Kazakistani, Malta, Portugalia, Sllovakia, Turkmenistani dhe Uzbekistani – kanë arritur mbulimin mbi 95% të tre vaksinave kryesore: difterisë, tetanozit dhe pertusisit; fruthit; dhe infeksioneve pneumokokale.
Sëmundjet kronike dhe sfidat e reja
Megjithatë, raporti vë në dukje edhe disa përmirësime. Sëmundjet kardiovaskulare, kanceri, diabeti dhe sëmundjet kronike të frymëmarrjes kanë shënuar rënie. Dhjetë vende – Belgjika, Danimarka, Estonia, Izraeli, Kazakistani, Luksemburgu, Holanda, Norvegjia, Suedia dhe Zvicra – kanë arritur objektivin për reduktimin e vdekshmërisë së parakohshme nga sëmundjet kryesore kronike me 25%.
Megjithatë, këto sëmundje vijojnë të jenë shkaktarë kryesorë të vdekjeve në rajon. Një në gjashtë persona nën moshën 70 vjeç humb jetën për shkak të tyre, ndërsa sëmundjet kardiovaskulare mbeten shkaku kryesor i vdekshmërisë së parakohshme, veçanërisht në Evropën Lindore dhe Azinë Qendrore.
Duhanpirja, alkooli dhe obeziteti në rritje
Raporti evidenton gjithashtu se konsumimi i alkoolit mbetet një problem i madh shëndetësor. Evropianët janë konsumuesit më të mëdhenj të alkoolit në botë, me një mesatare prej 8.8 litrash për të rritur në vit, ekuivalente me 733 deri në 880 pije standarde. Alkooli është përgjegjës për një në çdo 11 vdekje në rajon.
Pirja e duhanit mbetet gjithashtu e lartë, me rreth 25% të popullsisë që konsumon duhan, ndërsa obeziteti është në rritje. Gati një e katërta e të rriturve në rajon jetojnë me obezitet, një faktor rreziku për diabetin dhe sëmundjet e zemrës.
Shëndeti mendor dhe vetmia e të rinjve
Një tjetër shqetësim i madh i raportit është shëndeti mendor i të rinjve. Një në pesë adoleshentë në rajon po përballet me probleme të shëndetit mendor, ndërsa vetëvrasja mbetet një nga shkaqet kryesore të vdekjeve te të rinjtë e moshës 15-29 vjeç.
“Në një botë gjithnjë e më të ndërlidhur, të rinjtë ndihen më të vetmuar se kurrë më parë, duke u përballur me çështje të vetëbesimit dhe shëndetit të tyre mendor,” tha Dr. Hans Kluge, drejtori rajonal i OBSH-së për Evropën.
Ngrohja globale dhe sfidat e ardhshme
Raporti nënvizon gjithashtu se Evropa është rajoni me ngrohjen më të shpejtë në botë, me rreth 175,000 vdekje të lidhura me temperaturat e larta çdo vit. Kluge paralajmëroi se sistemet shëndetësore të Evropës nuk janë më të përgatitura për emergjenca sot sesa ishin përpara pandemisë COVID-19, duke theksuar nevojën për veprime urgjente për të përmirësuar përgatitjen ndaj krizave shëndetësore globale.
