Rreth 80 vende ranë dakord në Zvicër se dialogu midis të gjitha palëve dhe respektimi i integritetit territorial të Ukrainës është mënyra e vetme për t’i dhënë fund luftës që filloi më shumë se dy vjet më parë me pushtimin rus.
Shumica dërrmuese e më shumë se 90 vendeve të përfaqësuara në samitin e Burgenstock mbështetën deklaratën përfundimtare, e cila gjithashtu bëri thirrje për kthimin e mijëra fëmijëve ukrainas të çuar në Rusi dhe një shkëmbim të plotë të robërve të luftës.
Por as Rusia dhe as Kina nuk u përfaqësuan dhe komunikata nuk u mbështet nga vende si India, Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe.
Këto janë pikat kryesore të komunikatës përfundimtare:
Një luftë ruse
Rusia konsiderohet përgjegjëse për fillimin e kësaj lufte kundër Ukrainës në shkurt 2022 dhe dokumenti përfundimtar i samitit trajton pasojat shkatërruese të konfliktit dhe bën thirrje për zgjidhjen “gjithëpërfshirëse” të tij.
“Lufta e vazhdueshme e Federatës Ruse kundër Ukrainës vazhdon të shkaktojë vuajtje dhe shkatërrim njerëzor në një shkallë të gjerë, duke krijuar gjithashtu rreziqe dhe kriza me ndikim global”, thuhet në deklaratë.
Integriteti territorial
Vendet nënshkruese deklarojnë se përsërisin mbështetjen e tyre për parimet e sovranitetit, pavarësisë dhe integritetit territorial të të gjitha shteteve, përfshirë Ukrainën, brenda kufijve të tyre të njohur ndërkombëtarisht.
Rusia aktualisht kontrollon gati 20% të territorit ukrainas, duke përfshirë Krimenë të cilën e aneksoi në 2014.
Fëmijët dhe të burgosurit
Dokumenti gjithashtu bën thirrje për një shkëmbim të plotë të robërve të luftës dhe për kthimin në Ukrainë të mijëra fëmijëve të çuar në Rusi dhe në territoret që ajo kontrollon.
Kievi ka akuzuar Moskën për rrëmbimin e afro 20,000 fëmijëve që nga fillimi i pushtimit të saj. Kremlini pretendon se se synonte t’i mbronte fëmijët, duke hedhur poshtë akuzat e rrëmbimit.
“Të gjithë të burgosurit e luftës duhet të lirohen përmes një shkëmbimi të plotë”, thuhet në komunikatën përfundimtare.
“Të gjithë fëmijët ukrainas, të cilët u deportuan dhe u transferuan ilegalisht, dhe të gjithë civilët e tjerë ukrainas, të cilët u arrestuan ilegalisht, duhet të kthehen në Ukrainë,” thuhet më tej në deklaratën e përbashkët.
Siguria bërthamore
Samiti kërkon që Ukraina të vendosë centralin bërthamor të Zaporizhias, më i madhi në Evropë, aktualisht nën kontrollin rus, nën kontrolli të plotë dhe sovran.
Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike ka paralajmëruar vazhdimisht për rrezikun e një aksidenti të madh bërthamor pasi ushtria ruse pushtoi stacionin në fillim të luftës.
“Centralet dhe objektet bërthamore ukrainase, përfshirë termocentralin bërthamor të Zaporizhia, duhet të funksionojnë në mënyrë të sigurt nën kontrollin e plotë të Ukrainës”, thuhet në komunikatën përfundimtare.
Vendet nënshkruese shprehën gjithashtu shqetësimin për mundësinë e përdorimit të armëve bërthamore.
“Çdo kërcënim për rekurs dhe çdo rekurs ndaj armëve bërthamore në kontekstin e luftës së vazhdueshme kundër Ukrainës është i papranueshëm”, thuhet në tekst.
Siguria ushqimore
“Siguria ushqimore nuk duhet të përdoret si armë në asnjë rrethanë. Produktet bujqësore ukrainase duhet të dorëzohen lirisht dhe në mënyrë të sigurt në vendet e treta”, thuhet në dokument.
Ukraina është një nga eksportuesit kryesorë të grurit në botë, por pushtimi rus ka bllokuar eksportet e saj përmes Detit të Zi, i cili është kthyer në një zonë lufte.
“Lundimi komercial falas, i plotë dhe i sigurt, si dhe aksesi në portet në Detin e Zi dhe Detin Azov janë thelbësore”, thuhet në njoftim.
“Sulmet ndaj anijeve tregtare në porte dhe gjatë lundrimit, si dhe kundër porteve civile dhe infrastrukturës së tyre, janë të papranueshme,” shkruhet në deklaratë.
Plani i paqes
Dokumenti gjithashtu thekson se negociatat e ardhshme mbi një plan paqeje duhet të përfshijnë Rusinë.
“Ne jemi të bindur se për të arritur paqen nevojitet pjesëmarrja dhe dialogu i të gjitha palëve”, thonë nënshkruesit.
Pjesëmarrësit e samitit vendosën të ndërmarrin hapa konkretë në të ardhmen në fushat e lartpërmendura, me pjesëmarrjen e përfaqësuesve të të gjitha palëve.
