Analizë nga Amir Tibon, publikuar në “HAARETZ“
Gjashtë ditë më parë, Presidenti i SHBA-ve Donald Trump u tha gazetarëve në bordin e Air Force One (avionit presidencial) se “mund të ketë një marrëveshje për armëpushim në Gaza deri javën tjetër.” Ai foli të premten, tre ditë përpara se kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu të mbërrinte në Uashington.
Tani është e enjte dhe Netanyahu do të kthehet në Izrael pa ndonjë marrëveshje për të shpallur. Në mes të dy takimeve të tij me Trump-in, kryeministri gjithashtu u takua me familjarët e disa prej pengjeve që mbahen nga Hamasi, dhe u tha atyre se një marrëveshje ende mund të arrihet, por jo brenda një apo dy ditëve.
Entuziazmi përpara vizitës së Netanyahut ishte fryrë nga mediat. Gazetarët izraelitë konkurruan mes tyre, duke premtuar dramë dhe duke krijuar suspansë. Ata folën për një marrëveshje të afërt për Gazën, një hap drejt normalizimit me vende kyçe arabe, ndoshta edhe shpalljen e një marrëveshjeje të re me Sirinë.
Por në fund, të paktën deri të enjten pasdite, mbetëm me të njëjtin premtim që dëgjuam nga Trump të premten e kaluar, një marrëveshje për armëpushim me Hamasin mund të arrihet javën tjetër.
Është plotësisht e mundur që prapa skenave janë marrë vendime dramatike, dhe që për to do të mësojmë në ditët apo javët në vijim. Por duke gjykuar nga deklaratat publike që dhanë Netanyahu dhe Trump-i gjatë dhe pas takimeve të tyre, të kombinuara me rrjedhjen e pandërprerë të informacionit nga negociatat mes Izraelit dhe Hamasit, është e qartë se pengesa të mëdha ende ekzistojnë, dhe armëpushimi i shumëpritur në Gaza është larg nga të qenit i garantuar.
Pak pasi vëmendja e mediave u përqendrua në një “vizitë dramatike” tjetër, këtë herë nga i dërguari i posaçëm i Trump-it, Steve Witkoff, ajo u shty me arsyetimin se bisedimet nuk ishin ende në një pikë të fortë. Kur dhe nëse ndodh, udhëtimi i tij ndoshta do të ngjallë ndjesinë pozitive të një déjà vu-je për shumë izraelitë, të cilët do të kujtojnë ardhjen e tij në rajon në mes të janarit 2025, që ishte vendimtare për sigurimin e armëpushimit të mëparshëm mes Izraelit dhe Hamasit. Pa përfshirjen e tij personale atëherë, një marrëveshje nuk do të ishte arritur.
Por ajo marrëveshje, dhe mënyra se si Netanyahu e prishi dhe rinisi luftën në Gaza në vend që të hynte në fazën e dytë të saj, do të ndikojë gjithashtu në vendimmarrjen e Hamasit në ditët në vijim. Hamasi e nënshkroi marrëveshjen e janarit bazuar në supozimin se Trump-i dhe Witkoff-i do të ushtronin presion ndaj Netanyahut për të negociuar seriozisht një marrëveshje për përfundimin e luftës gjatë fazës së parë të marrëveshjes, duke mundësuar kalimin e qetë në fazën e dytë, e cila supozohej të përfshinte lirimin e të gjitha pengjeve në këmbim të një tërheqjeje të plotë izraelite nga Gaza.
Në vend që të përdorte ndikimin e tij mbi Netanyahun për të siguruar një rezultat të tillë, Trump-i zgjodhi të bëjë të kundërtën. Ai e lejoi Netanyahun të prishte marrëveshjen e armëpushimit dhe të riniste luftën.
Kjo ndodhi pothuajse katër muaj më parë, dhe ndërkohë, gati 40 ushtarë izraelitë kanë vdekur, por vetëm një peng, Izraelo-Amerikani Edan Alexander, është liruar. Përveç Trump-it, asnjë lider perëndimor nuk ka shprehur mbështetje për vendimin e Netanyahut për të rinisur luftën, dhe aleatët arabë të Izraelit gjithashtu kanë dalë hapur kundër saj.
Ky episod ka thelluar dyshimet e Hamasit ndaj çdo premtimi të administratës Trump për të frenuar Netanyahun. Një nga sfidat më të mëdha me të cilat janë përballur ndërmjetësit arabë, Katari dhe Egjipti, në raundin aktual të negociatave është bindja e Hamasit se këtë herë, nëse nënshkruhet një armëpushim 60-ditor i përkohshëm, SHBA-të do ta mbajnë realisht Netanyahun përgjegjës nëse ai përpiqet të shkelë kushtet e vëna dhe të rinisë luftën.
Pa një angazhim të tillë nga Shtetet e Bashkuara, është shumë pak e mundur që Hamasi të pranojë të hyjë në një armëpushim të ri të përkohshëm. Grupi palestinez militant ka preferuar gjithmonë një marrëveshje gjithëpërfshirëse për të liruar të gjitha pengjet menjëherë, në këmbim të përfundimit të luftës.
Është Netanyahu ai që ka preferuar një lirimin e pjesshëm të pengjeve në këmbim të një armëpushimi të kufizuar në kohë. Premtimi se Trump-i do ta detyrojë Netanyahun të veprojë është e vetmja gjë që Katari dhe Egjipti mund t’i ofrojnë Hamasit për të kapërcyer pasojat e prishjes së marrëveshjes së mëparshme.
Netanyahu, nga ana e tij, do të preferonte të shmangte edhe këtë armëpushim të përkohshëm që Trump-i dhe Witkoff-i kanë ndërtuar për të përmbushur nevojat politike të vetë kryeministrit izraelit. Nga këndvështrimi i tij, një marrëveshje e tillë paraqet rreziqe të panevojshme për mbijetesën e koalicionit të tij ekstremist, dhe alternativa më e përshtatshme është vazhdimi i luftës pa asnjë ndalesë, pa marrë parasysh pengjet.
Por duket se ai nuk mund ta bindë Trump-in të mbështesë hapur një qasje të tillë; presidenti është angazhuar publikisht për të shpëtuar pengjet e mbetura, dhe anëtarë të lartë të administratës së tij u kanë premtuar familjeve të pengjeve se do të bëjnë gjithçka që munden për të arritur një marrëveshje.
Ajo që Netanyahu ende mund të bëjë, dhe që po përpiqet ta arrijë në mënyrë aktive, është të sabotojë negociatat me shpresën për të bindur Trump-in se çdo prishje e ardhshme e marrëveshjes do të jetë faji i Hamasit. Kjo është arsyeja pse ai po informon median se do ta rifillojë luftën pas armëpushimit 60-ditor; kjo është arsyeja pse ai u tha familjeve të pengjeve të enjten se ka mbështetjen e plotë të Trump-it për një veprim të tillë.
Për këtë arsye ai ngul këmbë të mbajë nën kontroll “Korridorin Morag”, një rrugë që kalon nëpër Gazën jugore dhe për të cilën asnjë izraelit nuk kishte dëgjuar më parë deri në prill të këtij viti, kur Netanyahu shpalli për herë të parë ekzistencën e saj.
Mbajtja nën kontroll e kësaj rruge do t’i lejojë qeverisë së Netanyahut të përdorë periudhën e armëpushimit për të promovuar planin e saj për përqendrimin e gjithë popullsisë së Gazës në një copëz shumë të vogël të enklavës bregdetare, dhe më pas për të “inkurajuar” palestinezët që të emigrojnë në vende të tjera. Kjo nuk është ndonjë teori konspirative e shpërndarë nga kundërshtarët e Izraelit, por përkundrazi, është shpjegimi zyrtar që kanë dhënë vetë Netanyahu dhe anëtarë të qeverisë së tij për arsyen pse këmbëngulin që ky korridor të mbetet nën kontroll izraelit.
Nëse Trump-i nuk gjen vendosmërinë për ta detyruar Netanyahun të lëshojë pe në këto dy çështje thelbësore, çështjen e rinisjes së luftës dhe kontrollin mbi Moragun, një marrëveshje nuk do të arrihet javën tjetër, ashtu siç nuk u arrit as këtë javë. Do të ketë vizita të tjera dramatike dhe takime historike, negociata të tjera në Katar dhe bisedime të ndërmjetme në Kajro; por nuk do të ketë një marrëveshje dhe as një lirimin të pengjeve. Nga këndvështrimi i Netanyahut, ky është skenari më i mirë i mundshëm.
Tani mbetet të shohim se çfarë dëshiron Trump-i.
