Në Rumani janë hapur vendvotimet për zgjedhjet e rëndësishme presidenciale, të cilat u anuluan vitin e kaluar, duke e futur shtetin e Bashkimit Evropian dhe të NATO-s në krizën më të rëndë politike në dekada.
Njëmbëdhjetë kandidatë po garojnë në zgjedhje dhe pritet që më 18 maj të mbahet rundi i balotazhit. Vendvotimet u hapën në orën 07:00, sipas kohës lokale, dhe do të mbyllen në orën 21:00. Ndërkaq, diaspora rumune ka mundur të votojë që nga e premtja. Fokusi nuk është vetëm në atë se kush mund të fitojë, por edhe nëse mund të shmanget debakli i vitit të kaluar.
Herën e kaluar, në nëntor kandidati nacionalist prorus, Calin Georgescu, shkaktoi befasi të madhe kur në rundin e parë doli i pari, duke fituar rreth 2 milionë vota. Paraprakisht i parë si një figurë pa gjasa për fitore, megjithatë, ai nuk pati fatin që të garojë në rundin e balotazhit.
Autoritetet rumune anuluan rezultatet mes akuzave për ndërhyrje ruse në fushatën zgjedhore. Më pas, Georgescut iu ndalua që të garojë në zgjedhjet e reja dhe autoritetet vendosën një sërë rregulla për zgjedhjet e reja që po mbahen tani.
Ngjarjet e vitit të kaluar ishin jashtëzakonisht kundërthënëse dhe i dhanë Rumanisë një rëndësi të papritur në mediat ndërkombëtare. Kur nënpresidenti amerikan, JD Vance, reagoi gjatë një fjalimi në Konferencën për Sigurinë në Munihut në shkurt, situata u bë edhe më e tensionuar.
“Rumania anuloi rezultatet e një zgjedhjeje presidenciale, bazuar në dyshime të dobëta të një agjencie inteligjence dhe nën presionin e madh nga fqinjët e saj kontinentalë”, u shpreh ai para një audience të habitur politikanësh dhe diplomatësh.
Sikurse shumë shtete të BE-së, sentimentit antiestablishment është i lartë në Rumani, i nxitur nga inflacioni i lartë dhe kostoja e jetesës, deficiti i lartë buxhetor dhe një ekonomi e dobët.
Përderisa të dhënat nga sondazhet lokale duhet të merren me rezervë, gjysma e sondazheve sugjerojnë se nacionalisti i ekstremit të djathtë, George Simion, ka gjasë të hyjë në rundin e balotazhit, ku pritet të përballet me kryetarin e Bukureshtit, Nicusor Dan, apo me kandidatin e koalicionit qeverisës, Crin Antonescu.
Dan, 55 vjeç, është matematikan dhe aktivist kundër korrupsionit i cili ka themeluar partinë Bashkimi për Shpëtimin e Rumanisë (USR) më 2016. Ai po garon me një ofertë pro Bashkimit Evropian. Ai ka deklaruar se Rumanisë i duhet një president “i cili ka vullnet dhe aftësi për të reformuar sistemin”.
Centristi Antonescu, 65 vjeç, ka bërë fushatë duke rikthesuar orientimin properëndimor të Rumanisë, ndërkaq Victor Ponta, i cili kishte shërbyer si kryeministër nga viti 2012 deri më 2015, ka bërë një fushatë të llojit “Rumania e Para” dhe ka kërkuar që shteti të ketë raporte më të ngushta me administratën e presidentit amerikan, Donald Trump.
Një tjetër kandidate, Elena Lasconi, doli e dyta në raundin e parë të votimeve vitin e kaluar dhe po merr pjesë edhe në përsëritjen e zgjedhjeve. Ajo është pozicionuar si një kandidate properëndimore dhe antisistem, duke denoncuar atë që e ka përshkruar si një klasë politike të korruptuar.
Mosbesimi ndaj autoriteteve mbetet i përhapur, veçanërisht mes atyre që votuan për Georgescun, një elektorat i konsiderueshëm që Simion ka kërkuar që ta fiitojë.
“Ndjenja antiestablishment nuk është si një lëvizje anarkike, por është kundër njerëzve që e kanë shkatërruar këtë vend”, deklaroi Simion për Associated Press. Ai në zgjedhjet paraprake, që u anuluan, kishte dalë në vendin e katërt dhe më pas kishte mbështetur Georgescun.
“Ne nuk jemi më një shtet demokratik”, shtoi ai.
Simion tha se partia e tij nacionaliste, Aleanca për Unitetin e Rumunëve (AUR), është “plotësisht e përafruar me lëvizjen MAGA [Bëje Amerikën Sërish Madhështore]” duke përfituar nga një valë në rritje e populizmit në Evropë pas rikthimit të Trumpit në Shtëpinë e Bardhë.
Partia AUR u rrit gjatë zgjedhjeve parlamentare të vitit 2020 kur proklamoi se mbron “familjen, kombin, besimin dhe lirinë”, dhe që atëherë ka dyfishuar mbështetjen e saj.
Zgjedhjet e përsëritura janë një moment kyç për Rumaninë, ndërsa shteti përpiqet të rikthejë demokracinë dhe të ruajë aleancat e saj gjeopolitike, të cilat janë tensionuar që anulimit të zgjedhjeve paraprake presidenciale.
Presidenti në Rumani ka një mandat pesëvjeçar dhe ka rol të rëndësishëm në marrjen e vendimeve në fushën e sigurisë kombëtare dhe në politikën e jashtme./ REL
