Jo vetëm qeveria, por edhe vet universitetet gjatë dekadës së fundit janë bërë pjesë e shkatërrimit të tyre. Këtë e dëshmojnë raportet të shumta që monitorojnë financat e universiteteve publike.
Ajo që vihet re është fakti, se institucionet e arsimit të lartë në Shqipëri shpenzojnë shumë para për tulla e llaç, paga personeli e luks dhe shumë pak, për të mos thënë aspak, për kërkim shkencor, që është në fakt qëllimi primar i një universiteti.
Universitetet në thelb, janë qendra të mëdha shkencore, ku jo vetëm përgatiten elitat e një shoqërie, por njëkohësisht zhvillohen platformat e zhvillimit ekonomik dhe shoqëror të një vendi.
Në Shqipëri, nocioni i shkencës në universitetet tona duket se nuk ekziston. Të dhënat zyrtare, të paktën ato financiare, tregojnë se universitetet në Shqipëri janë kthyer në njësi të rëndomta shpenzuese për paga personeli e investime në infrastrukturë, ndërsa shumë pak prej buxhetit të tyre shkon për shkencë.
Një raport i OJF-s Qëndresa Qytetare, tregon se gjatë vitit 2022-2023, 7 nga 10 universitetet kryesore në vendin tonë, kanë shpenzuar në total një buxhet prej 87.8 milionë euro. Universiteti me buxhetin më të lartë në vend është universiteti i Tiranës, me rreth 25.7 milionë euro.
SHPENZIMET E UNIVERSITETEVE
• Unversiteti i Tiranës 25,773,842 Euro
• Univeristeti “Aleksandër Xhuvani” Elbasan 7,714,043 Euro
• Universiteti “Fan S. Noli” Korcë 5,021,655 Euro
• Universiteti i Mjeksisë 10,787,008 Euro
• Universisteti “Aleksandër Moisiu” Durrës 13,779,412
• Universiteti “Luigj Gurakuqi” Shkodër 6,620,653 Euro
• Universiteti Politeknik i Tiranës 17,572,354 Euro
Universiteti i Korçës ka koston më të lartë për një student. Një student i kushton buxhetit 2100 Euro kur në Universitetin e Tiranës kostoja për një student llogaritet 1400 Euro. 5 nga 7 universitetet e monitoruara dedikojnë më shumë se 55% të shpenzimeve për personelin, gjë që kufizon fondet për zhvillimin akademik dhe përmirësimin e infrastrukturës. Universiteti i Shkodrës shpenzon 71.8% të buxhetit vjetor për paga.
Universiteti Politeknik i Tiranës ka kryer shpenzime në vlerë 1,366,764 Euro për mjete dhe pajisje teknike, ku peshën kryesore e zënë investimet në modernizimin e laboratorit të makinave elektrike në vlerën 363,567 Euro, kontratë kjo e lidhur me LIGUS shpk. Ky laborator nuk aksesohet nga studentët.
7 Universitete kanë shpenzuar 7.6 milionë Euro për rikonstruksionin e godinave të tyre, ku vetëm UAMD për këtë zë ka shpenzuar 4 milionë Euro. Shpenzimet për Studime dhe Kërkime zënë vetëm 0.17% të shpenzimeve totale të universiteteve të analizuara, ku përkatësisht Universiteti Politeknik dhe Universiteti i Durrësit kryesojnë me 35,605 Euro dhe 26,450 Euro. Agjencia e Sigurimit të Cilësisë së Arsimit të Lartë shpenzon për kërkime dhe studime më shumë se 60% e universiteteve të monitoruara.
Pavarësisht se Universiteti i Tiranës ka shpenzuar 493,794 Euro për pajisje informatike dhe rritur me 71% shpenzimet për kancelari krahasuar me një vit më parë, studentët dhe pedagogët vijojnë të ankohen për mungesën e internetit, kompjuterave dhe kostot shtesë për printime jashtë universitetit.
Universiteti i Shkodrës vazhdon të ketë shpenzime të larta për blerje karburanti ku në një vit ka shënuar vlerën 113,397 Euro, këto të kontraktuara vetëm me një operator ekonomik ndërsa edhe Universiteti “Fan S. Noli” i Korçës ka shpenzuar për blerje nafte për traktorin e disponuar nga universiteti në vlerën vjetore 8,261 Euro.
Universiteti Politeknik dhe Universiteti Tiranes kanë kryer shpenzimet më të larta për shpenzime sigurimi, përkatësisht me 1.57 dhe 1.59 milionë Euro, kryesisht për sigurimin dhe ruajtjen e ndërtesave. Universiteti Tiranes kryeson me 789,700 Euro për sigurinë e godinave, i ndjekur nga Universiteti Elbasanit me 584,740 Euro.
Pas denoncimeve të vazhdueshme në media nga Qëndresa Qytetare që nga viti 2018 lidhur me shpenzimet për blerjen e makinave dhe detergjentëve nga universitetet, evidentohet një kujdes i shtuar nga ana e organeve drejtuese të universiteteve për këtë zë të thesarit.
Në këtë mënyrë pasqyrimi, rezulton që shpenzimet për Studime dhe Kërkime zënë vetëm 0.17% të shpenzimeve totale të institucioneve të arsimit të lartë të marra në shqyrtim. Shpenzimet më të larta i ka bërë Universiteti Politeknik i Tiranës, me përkatësisht 35,605 Euro, ndjekur nga Universiteti i Durrësit, me 26,450 Euro.
Nga monitorimi i kryer rezulton se Agjencia e Sigurimit të Cilësisë në Arsimin e Lartë alokon një buxhet për Sudime dhe Kërkime më shumë se 60% e universiteteve të bëra pjesë e analizës, ndonëse këto të fundit duhet të ishin institucionet kryesore të zhvillimit të kërkimit shkencor. Ndërsa ajo që vihet re, është fakti skandaloz se universiteti i Mjekësisë, në Tiranë, sot sipas të gjitha të dhënave më i preferuari nga studentët, ka shpenzuar zero lek për studime dhe kërkime shkencore.
SHPENZIME PËR KËRKIM SHKENCOR:
Universiteti Mjekësisë: 0 lek
Universiteti Tiranës: 413,170 lek
Universiteti Shkodrës: 546,777 lek
Universiteti i Elbasanit: 977,280 lek
Universiteti Korçës: 1,496,280 lek
Universiteti i Durrësit: 2,608,897 lek
Universiteti Politeknik: 3,516,507 lek
Totali: 9,667,533 lek
/EMISIONI “PLUG”
