Në vitet 1990, kandidatët presidencialë debatonin se sa e hapur duhet të jetë Amerika ndaj tregtisë me vendet e tjera. Në ditët e sotme, debati tregtar vërtitet rreth pyetjes se sa duhet të mbyllet në vetvete Amerika.
Donald Trump është më radikali nga dy kandidatët. Ai ka një vizion për tarifat që do ta kthenin pas në kohë strategjinë ekonomike amerikane me gati një shekull.
Kamala Harris është më pak e skajshme, por gjithsesi përfytyron një botë ku Amerika përfiton nga një proteksionizëm i butë, duke dhënë subvencione për industritë më jetike.
Është e qartë se në çfarë drejtimi do të shkonte politika amerikane nën Trump. Në mandatin e tij të parë në Shtëpinë e Bardhë, ai e quajti veten “njeriu i tarifave”, duke pretenduar se taksat ndaj vendeve të huaja janë një mënyrë për të maksimizuar fuqinë ekonomike amerikane.
Ai e nisi tatimin me tarifat ndaj lavatriçeve dhe paneleve diellore, më pas ju drejtua çelikut dhe aluminit, derisa hyri në një luftë tregtare me Kinën. Dhe kjo mund të ketë qenë thjesht një hyrje për atë që kishte ndër mend të bënte në mandatin e dytë.
Ai është zotuar të vendosë tarifë për të gjitha importet në Amerikë. Në fillim të fushatës, tha se kjo tarifë e përgjithshme mund të jetë 10%. Tani ka thënë se do të jetë 20%. Sulmet më të ashpra i ka bërë ndaj Kinës, duke kërcënuar se do të vendosë tarifa deri në 60% për mallrat e prodhuara në Kinë.
Ai ka hedhur si ide edhe heqjen e statusit të Kinës si komb i favorizuar, një vendim që do të godiste themelet e Organizatës Botërore të Tregtisë, tashmë të dobësuar.
Tarifa më të larta ndaj Kinës
Nga një këndvështrim ligjor, Trump do ta ketë mjaft të lehtë të vendosë tarifa më të larta ndaj Kinës. Ai mund të argumentojë se Kina ka shkelur marrëveshjen tregtare të nënshkruar gjatë mandatit të tij të parë (importet e Kinës nga Amerika kanë rënë shumë më poshtë se synimet jorealiste) dhe më pas mund të rrisë tarifat si ndëshkim.
Nga ana tjetër, rruga ligjore drejt një tarife të përgjithshme (universale), është më e vështirë. Disa ekspertë mendojnë se Trump mund ta shpallë deficitin tregtar të Amerikës si një emergjencë kombëtare, gjë që do t’i lejonte të vinte në zbatim Aktin Ndërkombëtar të Fuqive Ekonomike të Emergjencave, i cili do t’i jepte autoritetin të vendoste tarifën në fjalë.
Sigurisht, kompanitë mund ta hedhin në gjyq dhe mund ta përmbysin me sukses tarifën. Ama, procesi ligjor do të zgjaste me muaj, duke i dhënë zotit Trump mjaftueshëm kohë për ta zhytur sistemin global të tregtisë në një rrëmujë të plotë.
Skepticizmi
Shumë republikanë mbeten skeptikë në lidhje me efektet ekonomike të tarifave. Por Trump do të ketë një argument që do t’i joshë: tarifat do të ndihmonin për të paguar për uljet e taksave që ata dëshirojnë. Amerika importon mallra me vlerë rreth 3 trilionë dollarë në vit, kështu që një tarifë prej 10%, në teori, do të sillte të ardhura federale me vlerë rreth 300 miliardë dollarë.
Problemi është se tarifat do të rëndonin mbi rritjen ekonomike të Amerikës, sidomos kur shtetet e tjera do fillojnë t’ia kthejnë me të njëjtën monedhë. Politikat tregtare të Trump do ta çonin ekonominë amerikane në një rrugë të pasigurt dhe të rrezikshme.
Këndvështrimet e znj.Harris
Pikëpamjet e zonjës Harris për tregtinë, si për shumë tema të tjera, janë më të turbullta. Nuk mund të thuhet se ajo është një mbështetëse e thekur e tregtisë së lirë.
Kur Trump bisedoi për rishqyrtim marrëveshjen tregtare të Amerikës me Meksikën dhe Kanadanë në vitin 2020, ajo ishte një nga dhjetë senatorët që votuan kundër saj, duke argumentuar se marrëveshja ishte veçanërisht e dobët në mbrojtjen mjedisore.
Dhe ashtu si Biden, zonja Harris nuk ka treguar entuziazëm për marrëveshjet tradicionale tregtare. Në të njëjtën kohë, nuk mund të thuhet se ajo është një “njeri i tarifave” si Trump.
Harris e ka përshkruar vazhdimisht idenë e tarifës universale të Trump, si një taksë kombëtare mbi shitjet. Tarifa është një nga pikat e planit ekonomik të zotit Trump që ajo e ka qortuar më tepër, duke argumentuar se një tarifë e tillë do të rriste çmimet për një familje tipike amerikane me rreth 4,000 dollarë në vit.
Për sa u përket synimeve të zonjës Harris, duket se një pjesë e mirë e pozicioneve të saj mbështeten në qasjen e presidentit Joe Biden për tregtinë në dy fronte.
Së pari, ajo ka bërë thirrje për subvencione për të forcuar prodhimin vendas. Ajo ka përdorur sloganin “America përpara”, duke thënë se do të mundësonte dhjetëra miliarda dollarë për të ndihmuar Amerikën të ketë sukses në industritë e së ardhmes, duke përfshirë energjinë e pastër, një masë që mund të jetë e ngjashme me subvencionet industriale të Aktit të Uljes së Inflacionit të zotit Biden. Ky është një akt që i ka shqetësuar vendet e tjera.
Fronti i dytë është gatishmëria për të ndërmarrë veprime ndëshkuese tregtare ndaj Kinës “kur ajo thyen rregullat”, siç thotë Harris. Kjo nënkupton se ajo do të vazhdonte me tarifat ndaj Kinës, të ngjashme me rritjen që imponoi së fundmi Shtëpia e Bardhë kundër automjeteve elektrike dhe gjysmëpërçuesve kinezë.
Harris argumenton se tarifat e saj janë strategjike, ndërsa ato të zotit Trump pasqyrojnë një qasje të gabuar. Shumë ekonomistë nuk janë aq të sigurt: pak proteksionizëm është më i mirë se shumë, por gjithsesi, është i dëmshëm për rritjen ekonomike.
Duke marrë parasysh gjithë këto, bota duhet të ndihet shumë e shkurajuar nga drejtimi që duket se po merr Amerika karshi tregtisë. Nën drejtimin e Trump, Amerika do të ndërtonte mure tarifore. Zonja Harris nuk do të ndërtonte mure ndaluese, por as ura lidhëse.
Pritshmëritë
Bota duhet të ndihet shumë e shkurajuar nga drejtimi që duket se po merr Amerika karshi tregtisë. Nën drejtimin e Trump, Amerika do të ndërtonte mure tarifore. Zonja Harris nuk do të ndërtonte mure ndaluese, por as ura lidhëse.
/Monitor
