Një klasë e re e opoideve sintetike potencialisht vdekjeprurëse po shfaqet papritmas në mbarë globin, përfshirë SHBA-në, dhe shkencëtarët po nxitojnë të kuptojnë se si ta zbulojnë atë në furnizimin me ilaçe.
Brenda muajit të fundit, nitazenet u implikuan në katër vdekje nga mbidoza në Mançester, Angli; ato u zbuluan në mbi 2500 pilula të falsifikuara të oksikodonit në Hamilton, Kanada; dhe u gjetën për herë të parë në Holandë. Administrata Amerikane e Zbatimit të Drogës ka paralajmëruar për paraqitjen e tyre në Uashington DC.
Nitazenet janë një klasë e opioideve sintetike të zhvilluara për herë të parë në vitet 1950, por nuk u miratuan kurrë për të dalë në treg.
Claire Zagorski, Dr. e shkencave të përkthimit në Universitetin e Teksasit, Austin, e specializuar në kontrollin e barnave, tha se pasi kompanitë e barnave hoqën dorë nga nitazenet, “ato depozituan patentën, ata depozituan sintezën dhe e mbërthyen në një raft, dhe më pas ato u zbuluan nga njerëzit në tregun e paligjshëm”.
Nitazenet u zbuluan për herë të parë në SHBA në vitin 2019 dhe duket se janë përhapur me shpejtësi vitin e fundit.
Christophe Stove, një profesor që punon në laboratorin e toksikologjisë në Universitetin e Gentit në Belgjikë, tha se të gjithë “përbërësit janë në vend” për nitazenet për të krijuar një krizë të re të drogës. Talibanët kohët e fundit ndaluan prodhimin e lulëkuqes në Afganistan, gjë që ka çuar në një mungesë heroine në tregun e paligjshëm të drogës, veçanërisht në Evropë, ku heroina është ende më e popullarizuar se fentanili. Për furnizuesit e paligjshëm të drogës, nitazenet mund të jenë një mënyrë e lirë dhe e lehtë për të mbushur atë boshllëk.
Zagorski studioi se si izotonitazeni, një nga nitazenet më të zbuluara, sintetizohet për të kuptuar qëndrueshmërinë e tij në tregun e drogës sintetike. Ajo zbuloi se është e lirë të prodhohet me përbërës të disponueshëm ligjërisht.
Nitazenet janë gjithashtu një opsion i lirë, sepse disa prej tyre janë shumë më të fuqishëm se fentanili, i cili tashmë është afërsisht 100 herë më i fuqishëm se morfina. Sipas Stove, laboratori i të cilit ka studiuar shumicën e nitazeneve të njohura, si dhe disa që mund të dalin në të ardhmen e afërt, studimet e kafshëve konfirmojnë se nitazeni më i fortë i njohur, etonitazeni, është “afërsisht 40 herë më aktiv se fentanili”.
Ai tha se nitazenet e tjera kanë një sërë fuqish në varësi të strukturës së saktë kimike, nga pak më e dobët se fentanili në shumë më të fuqishme.
Ky nivel i lartë i fuqisë ngre një sërë sfidash. Richard Bade, një studiues i vjetër në shkencat mjedisore në Universitetin e Queensland në Australi, kreu një studim për të përcaktuar nëse nitazenet mund të zbulohen në ujërat e zeza – kjo metodë përdoret gjithashtu për të përcaktuar nivelet e komunitetit të Covid-19.
Bade tha se nitazenet “janë mjaft sfiduese” sepse fuqia e tyre do të thotë “përqendrimet e dukshme në ujërat e zeza mund të jenë shumë të ulëta, edhe nëse dihet se janë në një komunitet”. Studimi i tij zbuloi se është e mundur të zbulohen nitazenet në ujërat e zeza, por ato kërkojnë metoda më të ndjeshme se substancat e tjera.
Fuqia e lartë e disa nitazeneve i bën ato më të rrezikshme për njerëzit që i përdorin ato. Stove tha se disa pilula mund të përfundojnë me shumë pluhur nitazeni, nëse prodhuesit e paligjshëm nuk i përziejnë siç duhet: “Nëse nuk jeni mjaftueshëm me fat për të marrë ato që kanë pak më shumë, mund të mbidozoni,” tha ai.
Nitazenet janë veçanërisht të rrezikshme kur njerëzit nuk e dinë se po i marrin. Stove tha se deri vonë, shumica e konsumatorëve të nitazenit po i kërkonin ato në mënyrë specifike në internet. Por këto ditë, nitazenet po shfaqen në barnat e rrugës që tregtohen si gjëra të tjera, si Xanax ose oxycodone. Dikush që nuk ka zhvilluar një tolerancë ndaj opioideve dhe mendon se po merr një ilaç tjetër, ka më shumë gjasa të mbidozohet kur ekspozohet ndaj opioideve me fuqi të lartë si nitazenet.
Shiritat e testimit janë një metodë e lirë që u mundëson njerëzve të shohin, nëse furnizimi i tyre me ilaçe përmban substanca të pazbuluara.
“Është vërtet e thjeshtë. Është një rrip i vogël që e zhytni në lëngun që përgatitët për të injektuar ose për të pirë drogën tuaj ose çfarëdo tjetër”, tha Zagorski. Pasi të zhytni shiritin, prisni të shihni nëse shfaqet një vijë që tregon një rezultat pozitiv – i njëjti koncept si një test Covid ose një test shtatzënie.
Organizatat për zvogëlimin e dëmit shpesh shpërndajnë shirita testimi të fentanilit për të ndihmuar në parandalimin e mbidozimeve, por shiritat e testimit të fentanilit nuk zbulojnë nitazenet. Ndërsa të dy llojet e barnave kanë efekte të ngjashme, nitazenet janë kimikisht mjaft të ndryshëm nga fentanili, sa që nuk shfaqen në shiritat e testimit të fentanilit.
Një kompani tashmë prodhon dhe shet shirita testimi nitazeni, megjithëse ato ende nuk janë shpërndarë gjerësisht. Stove dhe kolegët e tij punuan me një ritëm urgjent për të publikuar një studim këtë muaj nëse shiritat janë mjaft funksionalë për të qenë të dobishëm.
“Unë i kisha studentët e mi të doktoraturës që me të vërtetë t’i jepnin përparësi këtij projekti, sepse ne vërtet mendonim se ky informacion duhej t’u dërgohej përdoruesve të këtyre shiritave,” tha Stove. Studimi zbuloi se shiritat e testimit ishin përgjithësisht efektivë, megjithëse mund të mos zbulonin çdo lloj nitazeni. “Nëse nuk merrni një rezultat pozitiv, kjo nuk do të thotë se ilaçi është i sigurt, por kjo vlen për çdo kontroll të drogës duke përdorur shirita testimi,” tha Stove, duke theksuar se shiritat mund të testojnë vetëm për një substancë në një kohë.
Sipas Zagorskit, standardi i arit për kontrollin e barnave përfshin instrumente të shtrenjta, të sofistikuara, si kromatografia me gaz/makinat e spektrometrisë së masës. Por, tha ai, këto makina janë të shtrenjta për t’u operuar dhe “nuk ka shumë para për reduktimin e dëmit”. Në Teksas, ku ndodhet laboratori i Zagorskit, mjetet e kontrollit të drogës, duke përfshirë makinat GC/MS dhe shiritat e testimit të drogës, janë të paligjshme.
Zagorski është i kënaqur që studiuesit evropianë, si Stove, po punojnë gjithashtu për të kuptuar dhe zbuluar më mirë nitazenet.
“Evropa ka ligje shumë më progresive me këtë lloj gjëje, dhe ata janë në gjendje të bëjnë testime shumë më shpejt,” tha ajo. Në SHBA, “edhe nëse objektivisht e shohim dobinë në studimin e furnizimit të barnave, ajo ka shumë këtë lloj patina të dyshimtë mbi të, disi si, ‘Pse po e studion këtë?’”, shtoi ai./ The Guardian.
