Fenomeni i vetëhelmimit me fostoksinë po shtohet çdo ditë e më shumë në shoqërinë shqiptare.
Sot fostoksina është kthyer në simbolin e vetëvrasjeve. Nisur nga rastet e fundit të vetëvrasjeve që janë kryer duke përdorur fostoksinën, Fiks Fare kreu një vëzhgim në shumë farmaci bujqësore në Shqipëri. Ku vuri re se ligjin nuk e zbaton asnjëra nga këto subjekte të licencuara për ta tregtuar.
Ligji nr 105 “për mbrojtjen e bimëve” e përcakton qartë se fostoksina është një ‘bar’ me rrezikshmëri të lartë dhe shumë helmues. Rregullat e shitjes së këtij helmi tregojnë se shitja e këtij bari u ndalohet personave që nuk janë pajisur me dëshmi aftësie të veçantë.
Në ligj thuhet se fotoksina importohet nga subjekte të licensuara, tregtimi i saj kryhet me receteë të lëshuar nga specialisti agronom, ndërsa përdorimi kryhet nga persona të pajisur me dëshmi aftësie të veçantë.
Por asnjë farmaci bujqësore në Durrës apo Tiranë ku u drejtuan gazetarët e Fiks Fare, nuk kërkoi as recetën nga agronomi dhe as dëshminë e veçantë.
Disa ditë më parë një 41 vjeçare i dha fund jetës duke përdorur fostoksinë, po kështu edhe një adoleshente nga Kopliku .
Fiksi shkoi në disa farmaci në Koplik, Durrës e Tiranë ku vërtetoi se fostoksina tregtohet lirshëm në farmacitë bujqësore.
Farmacitë bujqësore në Koplik edhe pas asaj që kishte ndodh me adoleshenten ende e shisnin fostoksinën, por siç shprehen edhe në video tek njerëz madhor apo ” me të njohur”. Disa nga farmacitë gazetaren e Fiksit e drejtojnë në Shkodër ku e ka më të lehtë për ta blerë , pasi në Koplik situata është pak e nderë në këtë drejtim dhe kanë frikë ta shesin tek persona të panjohur. Ndërsa tek të njohurit edhe pse mund ta blejnë fëmijë apo adoleshentë, mjafton t’u thonë se e ka kërkuar njëri nga prindërit dhe ua japin.
Fiks Fare e shtriu vëzhgimin edhe në 14 farmaci bujqësore në Durrës e Tiranë. Edhe në Durrës fostoksina shitet lirshëm pa asnjë kriter. Gazetarja e kërkon si qytetare që do fostoksinë për fasule, te gjithë farmacitë e shesin lirshëm dhe pse nuk lejohet. Madje një farmacist kur e hap tubetin e fostoksinës vendos doreza dhe maskë nga toksiciteti i lartë i ilaçit. E njëjta situatë përsëritet edhe në farmacitë bujqësore të Tiranës ku fillimisht ngurojnë , por më pas gazetarja e Fiksit arrinë ta blejë pa problem. Ajo që u pa tjetër tek farmacitë në Tiranë ishte e dhe mungesa NUIS (Numri Unik i Identifikimit të Subjektit).
Raste e përdorimit të fostoksinës për vetëvrasje në vendin tonë janë të shumta. Mjekët toksikologë e kanë të pamundur të shpëtojnë jetën e të helmuarve për shkak të shpejtësisë së veprimit të këtij preparati. Ndërkohë që në BE ky preparat është i ndaluar.
Farmacitë Bujqësore në Koplik.
Shitësi – Po kush ta jep fostoksinën.
Fiksi – Pse?
Shitësi – Veç po e gjete në Tiranë me ndonjë shoqëri. Këtu para 4 ditëve ka vdekur një vajzë.
Fiksi – Këtu?
Shitësi – 18 vjeçe prej fostoksinës. Po. Veç me shoqëri se mos u merr me atë punë.
Fiksi – Pse nuk kanë këto dyqanet?
Shitësi – S’kanë të drejtë. Të gjithë kanë por duhet të të njohin, që të japin. Ai ( fostosina ) të mbyt në sekonda dhe është super i rezikshëm. Tre orë vajza 18 vjeçe para 3 ditëve ka vdekur. Të gjithë mjekët dhe stafin mjekësor në këmbë e kishin dhe nuk kanë dit. Është shumë i rezikshëm. Fostoksinë quhet ai, është një shishe alumini kështu e vogël dhe ka 10 copë brënda. Se kështu i shesin. Nuk ta japin një kokërr në dorë kështu edhe ik.
Fiksi – Po ku e blen atë?
Shitësi – Çdo farmaci bujqësore edhe këtu në dalje pa mbarruar këto rrasat.
Fiksi – Po dhe ajo vajza këtë helmin ( fostoksinë) kishte pirë?
Shitësi – Po, fostoksinën.
Fiksi – Po ku e kishte marrë?
Shitësi – Në dyqan këtu afër.
Fiksi – Ku është dyqani?
Shitësi – Ec mos më çoni mua aty se ma merr mendja ju thotë direkt, që nuk kam.
Fiksi – Po si e paska blerë? Si ja kanë dhënë? A është helm?
Shitësi – Ai është që të mbyt të vdekur. 3 orë afat të jep. Hajde gjeje. Ka folur vetë ajo (vajza) se ka qenë me gojë ajo. I ka thënë të ëmës si me thënë që e bleva te F….
Fiksi – Këtu? Këtej afër?
Shitësi – Po
Fiksi – Ça thua more?
Shitësi – 100 metra nga këtu. Farmaci bujqësore.
Shitësi – Po. Kanë frikë mos e hanë edhe ata, se vazhdojnë ato hetimet akoma. Nuk lejohet ajo është adoleshente njëherë në fund të fundit. Ajo o jepet moshës tënde.
Fiksi – Ka dhe në Shkodër?
Shitësi – Se këtu është zjarr fare tani. Edhe nëse kanë të thonë jo nuk kam. Në Shkodër nuk ka kështu problemesh. Ku të duash në një farmaci bujqësore.
Fiksi – Po mirë, ka të drejtë kështu ta shesi ( fotoksinën) të lirë?
Shitësi – Po moj, në moshë të madhe madhore po. Ta jep, si me stil po ta jep.
Fiksi – Të kuptoj. Po sa lekë bën ajo?
Shitësi – Ajo duhet të bëj te 2 mijë ( të vjetra) lekëshi.
Fiksi – Po kaq lirë bën ajo?
Shitësi – Po nuk bëjnë jo, por është i tmerrshëm.
Farmaci tjetër bujqësore në Koplik
Fiksi – E tregëtoni?
Shitësi – Po po. Kam licencë.
Fiksi – Po. Sa kushton?
Shitësi – Unë e shes me tubet, nuk e shes me kokrra. Ajo ka blerë kokrra.
Fiksi – Ka blerë kokerr vajza?
Shitësi – Aq sa i duhet. Aq i duhet asaj.Unë shes me tubet dhe shes në ato zona ku e kontrolloj.
Fiksi – Sa kushton?
Shitësi – Ajo kushto 2 mijë ( të vjetra) një tubet, që ka 10 copë. Po i lirë krejt. Për kujt i mushet mendja është më i lirë që se gjen kund. Mjerë atij që i mbushet mendja.
Fiksi – Gjynah, gjynah vajzë shumë e re.
Farmacitë bujqësore në Durrës e Tiranë ku Fiksi e blen fotoksinën pa problem.
Fiksi – Më jep nja 4 kokrra, si ma tha emrin?
Shitësi – Fostoksinë? Për çfarë I don?
Fiksi – Për groshë. Sa lekë bën ajo?
Shitësi – Ajo bën 3 mijë ( të vjera) lekë tubeti 10 copë ka brënda. Mos ke fëmijë?
Fiksi – Jo jo nuk kam kalamaj jo.
Shitësi – Në qoftëse nuk ke fëmijë, fute pa frikë aty e le sat ë duash, vëri thesin dhe lëre sa të duash.
Farmacia Bujqësore 2
Fiksi – Më jep nja 4 kokrra për groshë.
Shitësi – 4 jo, por 10 është tubet.
Fiksi – Sa lekë bën ajo?
Shitësi – 2 mijë ( të vjetra) lekë. Kokërr si aspirinë më e madhe ngjyrë gri.
Fiksi – Ma jep atë komplet.
Farmacia Bujqësore 3
Fiksi – Kam ardhur të marr 1 fishek nga ato si quhen?
Shitësi – Fostoksinë
Fiksi – Si quhet?
Shitësi – Fostoksinë.
Fiksi – Sa lekë bën ajo?
Shitësi – 4 mijë ( të vjetra) lekë.
Fiksi – Po
Shitësi – Në rregull?
Fiksi – Besoj se kryejnë punë keto?
Shitësi – Po po
Farmacia Bujqësore 4
Fiksi – Më duhet një fishekë, një ilaç si ma tha ai.
Shitësi – Sa të duhet? 1 kokërr, 2 kokrra sa të duhen?
Fiksi – Sa ka ai fisheku?
Shitësi – 10 kokrra. Një kokërr bën 300 ( të vjetra) lekë.
Fiksi – Si e ka emrin?
Shitësi – Fostoksinë, fostoksinë.
Fiksi – Si hapet kjo? Desha dhe 1 bar miu. Ke bar miu?
Shitësi – Po. Shiko kjo hapet shiko këtu.Kapet kjo me pincë. Ja tek i ka kokrrat brënda. 10 kokrra. Ça deshe tjetër ti?
Fiksi – Bar miu. Si ja the emrin ti ksaj?
Shitësi – Fostoksinë.
Fiksi – Po unë e di se është bari I miut fostoksinë?
Shitësi – Jo jo
Fiksi – Po bari I miut si e ka emrin?
Shitësi – Ratinor e ka emrin, ja ku e ka këtu. Nuk është fostoksinë. Fostoksina është kjo.
Farmacia Bujqësore 5
Fiksi – Po kërkoj për groshën, që i hedh ilaç atyre mizave. Unë e shoh që s’ je farmaci bujqësore, po thash mos ke…
Shitësja- Eh unë… Jo, jo unë kam, por nuk hap pë rnjë.
Fiksi – Kam nja një kuintal grosh unë.
Shitësja – E të marr vesh unë, po ti do me kokrra.
Fiksi – Po nuk e di sa hidhet, prandaj po të pyes.
Shitësja – Unë e kam, po e kam të mbyllur komplet atë.
Fiksi – Po sa lek të bën?
Shitësja – Nuk hapet. Është 15 mijë ( të vjetra). Ka edhe me fishekë. Ndërsa unë s’ e kam me fishekë. E kam me kështu. Fostokskinë është. Unë e kam kështu të mbyllur. Ja. Dhe kjo bën 15 mijë (të vjetra). Kokrra është brenda, kokrrat e fostoksinës janë.
Fiksi – Çfarë firme?
Shitësja – A do të shikosh për firmën. Shiko as unë nuk e di. E kam parasysh se kam shitur nga ata fishekët, po nuk kam më.
Fiksi – Produkt për mbrojtjen e bimëve. Kjo duhet të jetë.
Shitësja – Po kjo mo është, fostoksina. Por që ne nuk e hapim. Është… ( flet në telefon me dikë) Sa janë këto të fostoksinës, sa kokrra kanë brenda? Sa tableta? 30 tableta.
Farmacia Bujqësore 6
Fiksi – Kam marrë 1 kuintal groshë dhe më thanë 2 kokrra njërit dhe 2 kokrra tjetrit.
Shitësi – Gati t’ju shërbejmë.Atë e di unë, e di unë tani.
Fiksi – Sa I hidhet një thesi?
Shitësi – 10-15 kilogram, 1 kokërr.
Fiksi – Ta lexoja si përdoret, se mos është kështu helmuese.
Shitësi – Kjo është ….. ( vendos maskën). Kemi edhe me kutia. Ka 10 jetë ajo kutia.
Fiksi – Sa lekë bën ajo kutia?
Shitësi – 3 mijë lekë ( të vjetra). Ka 10 kokrra.Largohu një çikë se ky ka…
Fiksi – Po po. Si e kishte emrin ajo?
Shitësi – Fostoksinë, fostoksinë.
Fiksi – Aha, po po.
Shitësi – 3 mijë lekë ( të vjetra), bën kjo, 30 lekë( të vjetra) bën një kokërr. 5 Kokrra 4.500 lekë ( të vjetra).
