Rritja e normave të interesit të kredive mund të përkthehet në një rrezik të shtuar të kredisë për sektorin bankar.
Në raportin e fundit të stabilitetit financiar, Banka e Shqipërisë vlerëson se, në kushtet e mundësisë së vijimit të rritjes së normave të interesit dhe ndikimit të normave më të larta në aftësinë paguese të huamarrësve.
Për këtë arsye, Banka e Shqipërisë sugjeron që bankat duhet të ruajnë kujdesin ndaj mundësisë së transferimit të rrezikut të normës së interesit në rrezik të kredisë.
Shumica e kredive afatgjata dhe një pjesë e atyre afatmesme të dhëna nga sektori bankar janë të ndërtuara mbi një normë të ndryshueshme interesi.
Kjo normë përbahet nga një tregues referues (benchmark) dhe një marzh fiks i aplikuar sipër kësaj norme. Duke qenë treguesit benchmark janë të ndryshueshëm për të reflektuar ndryshimet e normave të interesit në tregjet financiare, edhe norma totale e interesit të kredive ndryshon në mënyrë periodike.
Për kreditë në Lekë, treguesi më i zakonshëm benchmark është yield-i i bonove 12-mujore të thesarit, ndërsa për kreditë në Euro është Euribori 12 mujor.
Vitin e kaluar, goditja për huamarrësit me norma të ndryshueshme interesi erdhi sidomos në monedhën Lekë, për shkak të rritjes së fortë të yield-eve, veçanërisht në gjysmën e dytë të vitit.
Në nëntor të vitit të kaluar, yield-i i këtyre instrumenteve arriti në 5.83%, niveli më i lartë në afërsisht një dekadë. Por, gjatë këtij viti yield-et e bonove kanë pësuar rënie të vazhdueshme dhe aktualisht ndodhen shumë afër nivelit të normës bazë të interesit.
Rreziku nga normat e interesit këtë vit ka ardhur sidomos nga kreditë në Euro. Banka Qendrore Europiane ka vazhduar gjatë këtij viti të rrisë normat e interesit në mënyrë agresive dhe i ka çuar në nivelet më të larta historike.
Kjo është reflektuar edhe në një rritje të vazhdueshme të Euriborit. Aktualisht, Euribori 12-mujor është afërsisht 4.2%, pranë nivelit më të lartë në 15 vitet e fundit.
Kjo normë përcillet në interesat e kreidve me norma të ndryeshueshme interesi në Euro, që deri vitin e kaluar kanë pasur në përgjithësi edhe një komponent të marzhit fiks më të lartë, duke qenë se Euribori deri në fillim të vitit 2022 ishte në nivele negative.
Por, efekti negativ i rritjes së normave të interesit është kompensuar nga forcimi i Lekut në kursin e këmbimit, të paktën për ata huamarrës që i kanë të ardhurat në monedhën vendase.
Aktualisht, mbiçmimi i Lekut me bazë vjetore është pak më i ulët se 10%, por gjatë verës mbiçmimi arriti edhe në kufijtë e 15%. Ky forcim i Lekut i ka mbrojtur huamarrësit me të ardhura në lekë dhe kredi në euro nga rritja e normave të interesit.
Megjithatë, jo të gjithë huamarrësit me kredi në Euro i kanë të ardhurat në Lekë. Për huamarrësit me të ardhura në valutë, sidomos për subjektet eksportuese, rritja e normave të interesit për kreditë në euro ka qenë një goditje shtesë, bashkangjitur me zhvlerësimin e Euros ndaj Lekut.
Të dhënat e Bankës së Shqipërisë tregojnë se kreditë me probleme këtë vit kanë një tendencë në rritje, megjithëse kjo rritje ka qenë më e vogël se pritshmëritë.
Raporti i kredive me probleme gjatë gjashtëmujorit të parë të vitit u rrit me 0.2 pikë përqindjeje, në nivelin 5.2% (ndërsa deri në fund të gushtit është rritur më tej në 5.3%).
Ndërsa stoku i kredive me probleme u zgjerua me rreth 1.3 miliardë lekë dhe në fund të qershorit shënonte rreth 37 miliardë lekë./
