Çdo vjeshtë, dhe këtë vit nevoja është edhe më e fortë dhe më e përhapur, nuk janë të paktë ata që dëshirojnë që ora ditore të bëhet përfundimtare dhe të ruhet pa u kthyer në mënyrë të pariparueshme në kohën diellore. Një orë shtesë drite do të thotë nga njëra anë shmangien e lodhjes psikologjike dhe fizike që vjen nga përjetimi i këtij ndryshimi dy herë në vit, dhe nga ana tjetër të kesh më shumë dritë në dispozicion, pikërisht kur ditët po shkurtohen, dhe për rrjedhojë të kursesh energji. Përsa i përket ndriçimit dhe ngrohjes (një temë e ndjerë fort duke pasur parasysh ngjarjet e muajve të fundit dhe rritjen e çmimeve të gazit dhe energjisë elektrike).
Me pak fjalë, këtë vit, përveç humorit të keq të zakonshëm – qoftë edhe të përkohshëm – të krijuar nga shkurtimi i ditëve, do të ketë edhe një arsye më shumë për stresin: koston e mbajtjes së shtëpive tona të ngrohta dhe të ndriçuara. Në natën ndërmjet të shtunës 29 dhe të dielës 30 tetor 2022, akrepat do të kthehen një orë pas, pikërisht nga ora 3 në 2: do të humbasim një orë dritë pasdite, një ndryshim që do të ribalancohet në mëngjes, pasi do të kthjellohet më shpejt. Ditët, pra, do të “shkurtohen”. Dhe deri në fund të marsit 2023 do të përshtatemi me këtë.Ekspertët e Guidapsicologi.it shpjegojnë se çfarë janë ritmet cirkadiane dhe si ndikojnë në humorin tonë, cilat janë pasojat psikologjike të ndryshimit të kohës, cila është marrëdhënia midis dritës dhe humorit të mirë dhe kush na ofron disa këshilla për t’u përgatitur për dimër pa humbur buzëqeshjen tonë.
Cilat janë ritmet cirkadiane dhe si ndikojnë ato në gatishmwrinw tonë?
Ritmet cirkadiane janë ndryshime fiziologjike dhe biologjike që prekin të gjitha gjallesat, duke përfshirë bimët, të cilat janë të parat që vuajnë kur ka një ndryshim në mjedis që ndikon në gjendjen e tyre. Tek njerëzit, ndryshimet mund të ndikojnë në humor, por si gjithmonë ne përshtatemi pas një kohe të kujdesshme, pak a shumë 3 ose 5 ditë, në varësi të çdo rrethane. Zgjimi dhe me sa duket ende natën, ose të shkosh në shtrat në dritën e ditës, është më shumë një proces biologjik që duhet ta rikuperojmë për t’u kthyer në normalitet.
Cilat janë pasojat psikologjike të ndryshimit të kohës?
Pasojat kryesore vërehen te fëmijët dhe të moshuarit: ky ndryshim biologjik çon në një ndjenjë lodhjeje më të madhe, shqetësime të gjumit në ditët e para, nervozizëm dhe humor të shkaktuar kryesisht nga lodhja. Kjo është arsyeja pse është shumë e rëndësishme të keni gjithmonë kontroll të plotë në planin psikologjik dhe të mendoni se është një gjendje e përkohshme, e cila është çështje pak ditësh dhe zhduket me një ndryshim të vogël në rutinën e përditshme. Për të mos akuzuar ankthin për shkak të shqetësimit të ndryshimit, ai duhet të interpretohet si diçka kalimtare.
Pasojat psikologjike të ndryshimit të kohës, dhe mënyra se si ne reagojmë, varen shumë edhe nga momenti në të cilin gjendemi. Çdo person, në varësi të gjendjes së tij psikologjike dhe fiziologjike, mund të reagojë shumë ndryshe. Duhet të kemi parasysh se trupi ynë ka nevojë për dritë për të ecur përpara dhe me ardhjen e vjeshtës na mungojnë orët e dritës, sepse ditët po shkurtohen. Dhe ndërsa koha ndryshon, ato bëhen edhe më të shkurtra. Në disa raste, në varësi të orarit të punës, dilni nga shtëpia kur është ende errësirë dhe kur ktheheni është përsëri errësirë, dhe kështu humbisni plotësisht orët e diellit. Në disa subjekte, kjo mungesë totale e ekspozimit ndaj dritës së diellit mund të ndikojë në disponimin dhe ekuilibrin psikofizik. Dhe kjo nënkupton më pak dëshirë për t’u lidhur, më pak energji për të punuar, një nivel më të ulët përqendrimi. Për këtë ata absolutisht duhet të veprojnë dhe të gjejnë zgjidhje. Nuk duhet të vonojmë dhe ta lëmë veten të zhytet në humor të keq. Sepse, siç u përmend, është diçka kalimtare që me kalimin e ditëve shkon më pak, derisa zhduket plotësisht. Ne përshtatemi me situatën e re të mungesës së dritës, ashtu siç mësohemi të mbulohemi më shumë sepse vjen i ftohti. Është një proces ciklik.
A është më mirë të vazhdojmë me zakonet tona apo t’i përshtatim ato me ndryshimin e orës?
Gjëja më e mirë është të përshtatemi duke mbajtur kontrollin e kohës si elementin kryesor të referencës, domethënë: nëse fëmijët shkojnë në shtrat rregullisht në orën 21.00, ne duhet të vazhdojmë ta bëjmë këtë me orën e re, në mënyrë që vetë koha të jetë elementi që ju ndihmon të qëndroni në kontroll. Më pas vazhdojmë të hamë në të njëjtën kohë dhe të bëjmë të gjitha aktivitetet me referencën e përditësuar të kohës: kjo e ndihmon trurin të kapërcejë më shpejt simptomat e shqetësimit. Ne nuk duhet të shikojmë nga e kaluara, ai orar i vjetër nuk është më i vlefshëm në një nivel mendor, nuk ka kuptim të vazhdojmë të mendojmë se sa do të ishte ora nëse do të kishte ende kohë verore, në të vërtetë: është kundërproduktive.
Më shumë dritë, më shumë humor të mirë. A do të thotë kjo se ne po përgatitemi të jemi në humor të keq për muajt e ardhshëm?
Sa më i mirë të jetë moti, aq më mirë humori ynë, aq më të lumtur jemi. Qeniet njerëzore janë si luledielli: ata kërkojnë dritën për të jetuar të lumtur. Por kjo nuk do të thotë se për shkak se kemi më pak orë të ditës, humori ynë duhet të vuajë deri në fund të hidhur. Nëse jeni në humor të vështirë, është e kotë të përpiqeni të fajësoni errësirën. Ndryshimi i stinëve është diçka biologjike me të cilën përshtatemi, sidomos nëse e përballojmë me humor të mirë, kjo është formula për t’u përshtatur më shpejt. Asnjë nostalgji për kohët e kaluara. Sekreti qëndron pikërisht në përshtatjen, në të mësuarit për ta marrë jetën si një evolucion të vazhdueshëm dhe ndryshimin si diçka të nevojshme dhe jo të mirë apo të keqe në vetvete. Duhet të mësosh të lexosh nuancat dhe të kultivosh durimin. Zgjerimi i shikimit dhe përpjekja për të gjetur këndvështrime të ndryshme është thelbësore për të nxitur një qëndrim pozitiv, kjo është e vërtetë për ndryshimin e kohës dhe për shumë gjëra të tjera.
Këshilla për përgatitjen për kohën e dimrit
Këtu janë disa rekomandime për t’ju përgatitur dhe për të shfrytëzuar sa më shumë kohën e dimrit.
-Çohu herët. Disa ditë përpara, filloni të përputhni orarin tuaj të vakteve dhe pushimit me ato të ardhshme, në mënyrë që trupi juaj të fillojë të përshtatet. Është mirë që gjithmonë ta bëni këtë gradualisht.
-Rregulloni kohën e pushimit, mos shkoni në shtrat shumë herët dhe shmangni dremitjet e pasdites këto ditë.
-Shmangni pijet stimuluese që mund të shqetësojnë gjumin për disa ditë, pini më pak kafe ose vendosni më shumë qumësht në kafe.
-Shmangni ushtrimet e shumta në orët e fundit të ditës, mos bëni ushtrime të forta pas orës 19.00 dhe nëse është e mundur preferoni orët e para të mëngjesit.
-Shmangni darkat e mëdha. Më mirë të hani diçka të lehtë për t’ju ndihmuar të flini.
-Shmangni ekspozimin në mbrëmje ndaj pajisjeve elektronike. Telefonat inteligjentë, televizorët, kompjuterët na mbajnë zgjuar dhe krijojnë vështirësi në kohën e gjumit.
-Shmangni drogat, vetëm ilaçet natyrale. Nëse nuk jeni mësuar me ilaçet e gjumit, kjo nuk është një kohë e mirë për të filluar. Në vend të kësaj, ju mund të praktikoni ushtrime relaksimi ose të merrni ilaçe natyrale (të tilla si kamomil, balsam limoni ose lule pasioni).
/ Revista Psikologji
