Rrëfimi i gazetarit rus, Stanislav Kucher:
Në verën e vitit 1991, isha një gazetare 19-vjeçar që po udhëtonte me autostop nëpër Amerikë me një mik, me detyrë për një gazetë në Moskë. Bashkimi Sovjetik në atë kohë ishte ende i gjallë dhe në dukje i fortë. Por perdja e hekurt ishte ngritur tashmë – të paktën për gazetarët – dhe unë nxitova ta shoh me sytë e mi ‘perandorinë e së Keqes’ me të cilën propagandistët sovjetikë na trembnin që në fëmijëri.
Në fillim të shtatorit, disa javë pas përpjekjes së pasuksesshme të vijës së ashpër komuniste për të rrëzuar presidentin e atëhershëm sovjetik, Mikhail Gorbachev, shoku im dhe unë u ftuam në një shfaqje në C-SPAN për të ofruar një pikëpamje ruse.
“A keni frikë nga një rikthim i mundshëm i komunizmit në Rusinë e re?” pyeti një telefonues gjatë emisionit.
“Ne jemi një brez tjetër rusësh që kemi përjetuar totalitarizmin, tashmë po udhëtojmë nëpër botë dhe po shohim ndryshimin” u përgjigja.
“Përveç kësaj, po për ata të lindur në vitet 1990 që rriten në një Rusi të re të lirë? Jo, ne kurrë nuk do të lejojmë një hakmarrje totalitare.” Sa gabim e kisha. Pothuajse 10 vjet më vonë, një oficer i KGB-së u vendos në Kremlin, duke ëndërruar për ringjalljen e madhështisë perandorake.
20 më vonë, gjysma e miqve të mi të shkollës së mesme ishin nostalgjikë për Bashkimin Sovjetik. Dhe tani, 31 vjet më vonë, ushtarët që luftojnë në Ukrainë janë po ata të lindur në “Rusinë e re të lirë” të viteve 1990.
Kur prezantuesit amerikanë të televizionit më pyesin sot pse, sipas sondazheve, 83% e rusëve mbështesin Presidentin Vladimir Putin, unë e di përgjigjen. Dhe është pak më e ndërlikuar se 22 vjet propagandë e qeverisë. Sot, miliona rusë mbështesin presidentin e tyre dhe janë gati të justifikojnë gjithçka që ushtria po bën në Ukrainë duke përfshirë mizoritë në Bucha, Mariupol dhe Kramatorsk.
Midis tyre është edhe ish-shoku im i kolegjit, i cili ka studiuar në një nga universitetet më të mira të Rusisë dhe ka një karrierë të suksesshme diplomatike. Në faqen e tij në Facebook ai bën thirrje që ushtria të bombardojë Ukrainën dhe të masakrojë me artileri të mbijetuarit. Ose shokun e fëmijërisë me të cilin kam luajtur në oborrin e shtëpisë sonë në Orel në Rusinë perëndimore, i cili i konsideron ukrainasit si kukulla të Amerikës. Putin, thotë ai, është i vetmi lider i aftë për të shpëtuar Rusinë.
Nostalgjia e tij për perandorinë është relativisht e re – duke u rritur, ai i pëlqente filmat amerikanë të aksionit dhe lexonte tregime me detektivë amerikanë.
Ndryshe nga kolegu im i kthyer në diplomat, i cili kurrë nuk i fshehu pikëpamjet e tij perandorake. Sa për ata që kanë lindur pas rënies së Bashkimit Sovjetik, ata janë brezi i Putinit, jo paraardhësi i tij Boris Jelcin. Ata janë fëmijë të autoritarizmit, jo të demokracisë. Reformat ekonomike të Gorbaçovit dhe Jelcinit ishin aq të dhimbshme financiarisht dhe shoqërisht për shumicën e rusëve, sa që nga fundi i viteve 1990 fjalët “demokrat” dhe “reformator” u perceptuan nga shumica si fyese.
Politikanët liberalë që kishin kryer ato reforma shiheshin, në rastin më të mirë, si humbës e populistë, në rastin më të keq, armiq të popullit. Pas një dekade reformash jopopullore — duke përfshirë liberalizimin e çmimeve dhe privatizimin — dhe konfliktet e përgjakshme rajonale në hapësirën post-sovjetike, “stabiliteti” dhe “siguria” u bënë synimet më të dëshirueshme të njerëzve. Në mendësinë ruse, këto koncepte janë shoqëruar për shekuj me radhë jo me konkurrencën politike, kontrollet dhe balancat, një shtyp të lirë, një gjykatë të pavarur dhe atribute të tjera të demokracisë, por në vend të kësaj me fraza si “babai i kombit” ose “i fortë”. dorë” e aftë për të rivendosur rendin në një vend të gjerë që kishte devijuar rrugën.
Ishte pikërisht një lider i tillë që rusët panë te Putini; një i ri vendas i shërbimeve speciale, i cili, për më tepër, në traditat më të mira autokratike, u prezantua personalisht njerëzve nga Jelcini si pasardhësi i tij. Stabiliteti i shumëpritur erdhi.
Në fillim të mijëvjeçarit të ri, çmimet e energjisë u rritën në mënyrë të paprecedentë, një lajm i mirë për eksportet e karburanteve të Rusisë.
Më në fund, mekanizmat e ekonomisë së tregut të nisur në vitet 1990 filluan të përmbushin potencialin e tyre. Rusët u zhytën aq shumë në konsumin aktiv sa nuk e vunë re, nuk mbyllën sytë, madje as miratuan shkeljen graduale të Putinit mbi fidanët e rinj të lirive demokratike që sapo kishin filluar të mbinin nën qeverisjen e Jelcin.
Në fund të vitit 2004, në Rusi nuk kishte mbetur asnjë rrjet televiziv mbarëkombëtar i pavarur nga Kremlini. Dhe analistët e politikës si unë, të cilët refuzuan të betoheshin për besnikëri ndaj qeverisë së re, u vendosën nën presion. Më kujtohet shumë mirë këshilla e mësuesit tim të gazetarisë, një veteran i televizionit dhe themelues i kompanisë së parë televizive private në Rusi (që ra fjala, zgjati më pak se një dekadë). “Mendoni me kujdes se çfarë është më e rëndësishme për ju”, tha ai.
“Të jesh gazetar i lirë, por i varfër, apo përfaqësues i pasur i “profesionit të dytë më të vjetër në histori”. “Sepse Putini është këtu për një kohë të gjatë dhe ju do të plakeni nën sundimin e tij”. Jo se doja të isha i varfër, por nuk do të bëhesha ajo lloj prostitute për gazetarinë e korruptuar që nënkuptonte mësuesi im. Unë e kritikova politikën e Kremlinit në të gjitha platformat, kudo që ishte e mundur.
Në vitin 2018 më në fund vendosa të largohem dhe të punoj në Amerikë. Ndërkohë një brez i ri rusësh — ata të lindur në vitet 1980 dhe 1990 që u diplomuan nga shkolla ose kolegji në vitet 2000 — gjithashtu kishin nevojë për një ide të madhe për të aspiruar. Nuk u desh të prisnin gjatë, sepse ishte diçka që Putini e kishte dashur që nga rënia e Bashkimit Sovjetik — ringjallja e madhështisë së tij të mëparshme përmes konfrontimit me Perëndimin dhe ndërtimit të një “bote të re ruse”.
Propaganda e qeverisë promovoi me sukses mitin se ishte Perëndimi i udhëhequr nga Amerika, ai që e kishte gjunjëzuar Rusinë në vitet 1990. Synimi kryesor i Perëndimit ishte shpërbërja e Rusisë së re — njësoj si rënia e Bashkimit Sovjetik dikur.
Në kohën kur Putini aneksoi Krimenë në vitin 2014, ai shihej nga shumica e bashkatdhetarëve të tij si udhëheqësi kombëtar më popullor që nga Jozef Stalin. Dhe ashtu si në ditët e Luftës së Dytë Botërore, fjalët “kryetar” dhe “mëmëdheu” u bënë sinonime.
Pas një disfate poshtëruese në Luftën e Ftohtë dhe një eksperimenti të pasuksesshëm demokratik, populli rus, i korruptuar nga vitet e “fuqisë perandorake” sovjetike, pa te Putini fuqinë që “e meritonin”. Pushtimi i vitit 2022 në Ukrainë e bindi më tej shumicën e bindur të rusëve se “babai i kombit” mban fjalën e tij dhe është në rrugën e duhur.
Sigurisht, shoqëria ruse nuk është homogjene. Edhe mes atyre që mbështesin mitet e propagandës amerikanofobike dhe anti-ukrainase, ka mosmarrëveshje të hidhura. Kur sekretari i shtypit i Putinit Dmitry Peskov tha në një intervistë të fundit me Sky Neës se ushtria ruse po pësonte humbje të mëdha dhe se lufta duhej të përfundonte sa më shpejt që të ishte e mundur, shumë “patriotë” e quajtën atë tradhtar.
Dhe pastaj është pakica që kundërshton publikisht luftën dhe shkon në demonstrata; një rrezik real në Rusinë e sotme, pasi ndryshimet në kodin penal parashikojnë dënime të ashpra dhe deri në 10 vjet burg.
Këta janë njerëzit që një ditë mund ta bëjnë Rusinë një vend për flamurin e të cilit askush nuk do të ketë turp. Më gjerësisht, sanksionet perëndimore sigurisht që kanë goditur rusët.
Por kjo goditje ka rezultuar të jetë vërtet e dhimbshme për klasat më të larta të pakicës që kanë udhëtuar jashtë vendit, kanë pasaporta të huaja dhe kanë përfituar nga “zerot e majme” – kohët e përfitimit ekonomik midis 2001 dhe 2010.
Tani po jetojmë në një epokë ku rusët e zakonshëm e perceptojnë çdo kritikë ndaj liderit të tyre si një cenim të dinjitetit të tyre njerëzor, një përpjekje për t’i kthyer ata në gjendjen kur ndiheshin inferiorë.
Kjo është fitorja kryesore politike dhe psikologjike e Putinit. Putin bëri atë që kishte bërë vetëm një udhëheqës sovjetik para tij: e lidhi jetëgjatësinë e tij politike me vetëvlerësimin e popullit rus. Në vetëdijen autoritare ruse, vetë-mashtrimi për tmerret që shpalosen përtej kufirit është më i mirë se e vërteta vdekjeprurëse.
