Administrata e Presidentit Joe Biden ka zhvilluar bisedime sekrete me më shumë vende sesa njiheshin më parë në një përpjekje të dëshpëruar për të siguruar marrëveshje për të strehuar përkohësisht afganët në rrezik që punonin për qeverinë amerikane, thanë katër zyrtarë amerikanë për Reuters.
Diskutimet e pa raportuara më parë me vende të tilla si Kosova dhe Shqipëria nënvizojnë dëshirën e administratës për të mbrojtur afganët e lidhur me SHBA-të nga hakmarrjet e talebanëve, ndërsa përfundojnë me siguri procesin e miratimit të vizave të tyre amerikane.
Me talibanët që shtrëngojnë kontrollin e tyre në Afganistan me një ritëm tronditës të shpejtë, Shtetet e Bashkuara njoftuan të enjten se do të dërgojnë 1.000 personel në Katar për të përshpejtuar përpunimin e aplikimeve për Vizat Speciale të Imigrimit (SIV).
Afganët që shërbyen si përkthyes për qeverinë amerikane dhe në punë të tjera kanë të drejtë të aplikojnë për programin SIV.
Deri më tani, rreth 1.200 afganë janë evakuuar në Shtetet e Bashkuara dhe ky numër do të rritet në 3.500 në javët e ardhshme nën “Operacionin e Aleatëve Refugjatë”, me disa që shkojnë në një bazë ushtarake amerikane në Virxhinia për të përfunduar dokumentet e tyre dhe të tjerë drejtpërdrejt tek mikpritësit amerikanë.
Nga frika se përparimet e talebanëve po rrisin kërcënimin për aplikantët e SIV që janë ende në pritje të përpunimit, Uashingtoni po kërkon nga vendet e treta që t’i presin ata derisa të mbarojnë dokumentet e tyre dhe ata të mund të fluturojnë për në Shtetet e Bashkuara.
“Situata është thellësisht shqetësuese që nuk ka asnjë plan konkret për evakuimin e aleatëve të cilët janë qartë në rrezik,” tha Krish O’Mara Vignarajah, Presidente e Organizatës së Shërbimit Ligjor të Imigrimit dhe Refugjatëve.
“Bshtë befasuese pse administrata ka marrë kaq shumë kohë për të siguruar këto marrëveshje,” tha ajo.
Ndërsa ende nuk ka marrëveshje të vendeve të treta, një zëdhënës i Departamentit të Shtetit tha, “Ne po vlerësojmë të gjitha opsionet në dispozicion.”
Vendet hezitojnë
Dy zyrtarë amerikanë, duke folur në kushte anonimati, thanë se vendet ishin në mëdyshje për të marrë afganët për shkak të shqetësimeve në lidhje me cilësinë e verifikimit të sigurisë dhe kontrollit shëndetësor për COVID-19 para se të lejoheshin të fluturonin.
Administrata e Biden po eksploronte që Kazakistani, Taxhikistani dhe Uzbekistani të merrnin mijëra aplikantë, por kjo përpjekje ka bërë pak përparim.
“Ka shumë pyetje shqetësuese që bëhen:‘kush janë këta njerëz? Si i njihni këta njerëz? A mund të siguroheni që këta njerëz do të marrin viza në Shtetet e Bashkuara? Kush do të kujdeset dhe ushqejë këta njerëz? Çfarë ndodh nëse këta njerëz largohen nga ky objekt në të cilin i keni marrë?” tha një zyrtar i lartë i Departamentit të Shtetit.
Zyrtari nuk pranoi të konfirmojë vendet në bisedimet me Shtetet e Bashkuara.
Një marrëveshje për strehimin e rreth 8,000 afganëve në Katar ka përfunduar përpara disa javësh, sipas një njoftimi të një zyrtari amerikan, por ende nuk është bërë publike. Zyrtarët paralajmërojnë se ritmi i çdo marrëveshjeje të mundshme mund të pengohet nga situata në Afganistan që po ndryshon me shpejtësi.
Përfaqësuesi amerikan Jason Crow, i cili ka udhëhequr përpjekjet e Kongresit për të shpejtuar përpunimin e SIV, tha se administrata duhet të përdorë një vendosje të përkohshme të trupave amerikane në aeroportin e Kabulit për tërheqjen e stafit të ambasadës për të përshpejtuar evakuimet e aplikantëve SIV, pavarësisht nëse ka një marrëveshje me një vend të tretë.
Në të njëjtën kohë, Crow, një ish Ranger i Ushtrisë që shërbeu në Afganistan, tha se është shumë e vështirë të evakuohen shumë aplikantë të SIV dhe familjet e tyre sepse ata nuk mund të arrijnë në Kabul.
“Nëse nuk jeni tashmë në perimetrin e sigurisë në Kabul, arritja atje është shumë, shumë e vështirë,” tha ai për Reuters. “Ky është një realitet i vështirë.”
Ngurrimi i disa vendeve ka bërë që administrata të apelojë tek të tjerët që mund të jenë të gatshëm të ndihmojnë nëse Uashingtoni jep një ndihmë, thanë zyrtarët.
Shtetet e Bashkuara kanë ofruar koncesione ekonomike dhe politike për Kosovën për marrjen e disa mijëra afganëve, por ka shqetësim në Uashington për aftësinë e saj për të strehuar afganët, thanë burimet.
Ministria e jashtme në Kosovë nuk iu përgjigj kërkesës për koment. Ambasadat e Shqipërisë, Kazakistanit, Taxhikistanit dhe Uzbekistanit nuk iu përgjigjën menjëherë një kërkese për koment.
1200 afganë të evakuuar
1,200 afganët e evakuuar janë vetëm një pjesë e 21,000 personave që kanë aplikuar për SIV dhe administrata e Biden po përpiqet ti mundësojë strehim të përkohshëm. Sipas të dhënave, numri i personave të evakuuar është 80,000, së bashku me anëtarët e familjes së tyre.
Avokatët vlerësojnë numrin e përgjithshëm të evakuuarve sipas programit SIV është mes 50,000 dhe 80,000 ku përfshihen edhe anëtarët e familjes.
James Miervaldis, kryetar i një organizatë që ndihmon aplikantët e SIV të mbërrijnë në Shtetet e Bashkuara, tha se mundësia që shumica e aplikantëve të evakuohen është e pakët. Kjo është çështje po diskutohet ende nga ligjvënësit në Kongres, përfshirë aleatët e Biden.
“Ata njerëz nuk do të jenë në gjendje të largohen,” tha Miervaldis, një nënoficer i Rezervës së Ushtrisë që shërbeu në Irak dhe Afganistan.
Çështja është vëzhguar nga afër nga ligjvënësit në Kongres, përfshirë aleatët e Biden.
“Ne duhet të zbatojmë premtimet tona për mijëra afganë që rrezikuan jetën e tyre për të na ndihmuar. Tani është koha që Biden (administrata) të shkurtojë burokracinë dhe ta bëjë këtë”, tha kongresistja demokrate Sara Jacobs.
