Të etur për të shmangur humbjet edhe të një vere tjetër me të ardhura nga pushimet, shkaku i pandemisë së koronavirusit, Bashkimi Evropian, disa qeveri aziatike si dhe industria e linjave ajrore, po mundohen të zhvillojnë të ashtuquajturat pasaporta të vaksinave kundër COVID-19, për të ndihmuar fillimin e udhëtimeve ndërkombëtare.
Ata janë duke punuar në sisteme që do t’u mundësojnë udhëtarëve të përdorin aplikacione të telefonave celularë, për të dëshmuar se janë vaksinuar, gjë që mund t’u ndihmojë të shmangin kërkesat e shumta për karantinim në destinacionet e tyre.
Por, përpjekjet e shumta nënvizojnë mungesën e një sistemi qendror ndërkombëtar për të verifikuar në mënyrë elektronike statusin e vaksinimit. Projektet gjithashtu po përballen me sfida teknike për të punuar së bashku, derisa çështjet rreth privatësisë dhe pabarazisë së vaksinave, mbeten.
Pasaportat e vaksinimit do të shtonin një shtresë tjetër digjitale në morinë e shëndetit ekzistues të koronavirusit dhe aplikacioneve për gjurmimin e kontakteteve, pasi që shumë shtete si dhe vetë Shtetet e Bashkuara të Amerikës, janë përfshirë në të. Përdorimi i tyre brenda vendit për të rihapur ekonomitë lokale është debatuar me ashpërsi, me shumë kundërshtime ndaj kërkesave për sa u takon kafeneve, koncerteve dhe ngjarjeve sportive. Sidoqoftë, ka më shumë prirje që ato të përdoren për udhëtime ndërkombëtare, veçanërisht pasi vende si Islanda, që hapi kufijtë e saj për vizitorët e vaksinuar dhe të tjera vende si Arabia Saudite, po fillojnë të lejojnë qytetarët e vaksinuar të udhëtojnë jashtë vendit. Vendimi i BE-së javën e kaluar për të hapur kufijtë e vendeve të saj për udhëtarët e vaksinuar plotësisht, rrit edhe më shumë urgjencën për këtë çështje.
Pjesa e parë e një pasaporte vaksinimi është regjistri zyrtar apo regjistri i aprovuar i imunizimit eletkronik të përdoruesit të saj.
Bashkimi Evropian, Kina dhe Japonia po punojnë që të kenë certifikatat e tyre digjitale të vaksinimit për udhëtimet ndërkufitare. Ndërkohë që Mbretëria e Bashkuar, javën e kaluar përditësoi aplikacionin e saj të Shërbimit Shëndetësor Kombëtar, ashtu që t’u mundësojë përdoruesve të vaksinuar plotësisht, që të provojnë statusin e tyre kur udhëtojnë jashtë vendit, çfarë është një lehtësim i rregullave të udhëtimit.
Është në proces e sipër testimi për certifikatën digjitale të BE-së, e cila gjithashtu do të konfirmojë rezultatet e testit për COVID-19, ose rikuperimin nga virusi dhe është vendosur të vihet në qarkullim nga fundi i qershorit, duke u mundësuar të ribashkohen me miqtë dhe të afërmit, banorëve që jetojnë në 30 vende të Evropës. Por, ende është e paqartë se ku dhe si saktësisht do të kontrollohen certifikatat e udhëtarëve të BE-së, të cilët nuk kanë pika kontrolli brenda kufijve. Zyrtarët në Bruksel thonë se kjo do të varet nga secili vend konkretisht. Ideja është që udhëtarët të vendosin një kod QR në telefonat e tyre, ashtu që të mund të skanohen, le të themi në një aeroport apo stacion treni, duke përdorur një aplikacion zyrtar verifikimi që kontrollon mbi bazë të të dhënave kombëtare, përmes një “porte hyrëse” teknike të BE-së.
Organizata Botërore e Shëndetësisë nuk rekomandon provë të vaksinimit si një kërkesë për udhëtimet ndërkombëtare, duke theksuar shpërndarjen e pabarabartë e vaksinave, edhe pse këshillohen udhëzime të përkohshme për zhvillimin e një “Certifikate Vaksinimi të Mençur”.
Udhëtarëve gjithashtu u duhet një aplikacion për telefonat e tyre të mençur, për të patur eventualisht certifikata zyrtare të vaksinimit.
Projekti i BE-së përfshin teknologji me burime të hapura, që mund të përdoren nga vendet evropiane për të ndërtuar portofolët e tyre zyrtare të lëvizshme.
Asociacioni Ndërkombëtar i Transportit, një grup i industrisë së linjave ajrore, ka telefonat e saj të mençur “IATA Travel Pass”, në të cilat janë regjistruar linja ajrore si Qantas, Japan Airlines, Emirates, British Airways dhe Virgin Atlantic. Një përpjekje tjetër rivale me të, Common Pass, ka regjistruar duke bërë për vete transportuesit si Cathay Pacific, JetBlue, United dhe Lufthansa.
Tashmë udhëtarët mund të përdorin aplikacione për të verifikuar që rezultatet e tyre të COVID-19, janë të pranueshme në destinacionet e tyre. Travel Pass dhe Common Pass deri më tani janë në dispozicion vetëm për udhëtarët e linjave ajrore që i përdorin ato. Të dyja ato gjithashtu mund të integrohen në aplikacionet e udhëtimeve të linjave ajrore, në mënyrë që përdoruesit të kenë mundësi të verifikojnë statusin e tyre të vaksinës kur të kontrollohen online. Gjithashtu, të dyja pritet të punojnë me certifikatat e BE-së. Common Pass thotë se përdoruesit do të jenë në gjendje të importojnë kredencialet e vaksinave deri në mes të qershorit.
Çfarë duan udhëtarët
Udhëtarët e biznesit sikur Richard Fogg, zbatues britanik i marrëdhënieve me publikun, mirëpresin pasaportat e vaksinave. Firma e Foggit zvogëloi planet për të marrë pjesë në një shfaqje të madhe tregtare të telekomit në Barcelonë muajin tjetër, duke pasur parasysh rregullat e karantinës për njerëzit që kthehen në Britani të Madhe.
“Ato dhjetë ditë të karantinës do të kenë implikime negative në biznes – nuk ka asnjë rrugë tjetër”, tha Fogg, teksa pranoi edhe shqetësimet në lidhje me privatësinë e të dhënave.
Eymeric Segard, shef ekzekutiv i ndërmjetësit Lunajets të avionëve privatë me qendër në Gjenevë, vuri në dukje se udhëtarët tashmë po dorëzojnë pasaportat me të dhëna personale pas mbërritjes.
“Ju e dini që personalisht, unë do të isha i lumtur t’i tregoja kujtdo, që po, jam i vaksinuar ose jo nuk jam i vaksinuar”, tha ai, duke shtuar se pasaportat e vaksinave do të ndihmonin në shmangien e “makthit logjistik” të provave të COVID-19, në fytyrat e evropianëve kur vizitoni vendet e tjera të BE-së.
Çfarë me falsifikimet?
Dokumenti i rremë COVID-19 i shitur nga mashtruesit, ka qenë një problem gjatë pandemisë, por zhvilluesit e tij thonë se versionet digjitale kanë masa mbrojtëse që i bëjnë ato vështirë të falsifikueshme.
IATA thotë se nuk verifikon rezultatet e testit apo statusin e vaksinimit, por vepron si kanal për laboratorët e regjistruar, për të dërguar me siguri ato detaje tek udhëtarët, identitetin e të cilëve, aplikacioni mund t’i përputhë me personin që është testuar ose vaksinuar. Aplikacioni skanon fytyrën e një udhëtari duke përdorur kamerën e telefonit dhe e përqas atë me detajet biometrike të pasaportës dhe ka kontrolle për të parandaluar që dikush tjetër të përdorë identitetin e tij.
Siguria dhe privatësia
Pasaportat e vaksinimit janë një temë polarizuese, me diskutime online që nxjerrin në pah frikën e pabazuar, se ato do të përdoren për të kontrolluar njerëzit, për të kufizuar lirinë dhe për të thyer privatësinë. Zhvilluesit e këtyre pasaportave theksojnë se të dhënat minimale personale, mbahen në telefona dhe se e vetmja gjë që transmetohet, janë çelësat e kriptimit që lejojnë shkëmbimin e informacionit në mënyrë të sigurt.
“Nëse bëhet ashtu siç duket, kjo nuk shton një nivel shtesë të rrezikut të privatësisë sepse thjesht po vendos një status kredencial për ‘po’ ose ‘jo’”, tha Kevin Trilli, zyrtari kryesor i produktit në kompaninë e verifikimit të ID-së, Onfido, e cila po punon për teknologjinë e kartave të vaksinimit.
Gjithashtu shtrohet pyetja se sa mirë do të punojnë sistemet e ndryshme të kredencialeve të vaksinave dhe nëse vendet do t’i njohin certifikatat e njëri-tjetrit. Qeveria e Mbretërisë së Bashkuar ka paralajmëruar se aktualisht, jo shumë vende pranojnë prova të vaksinimit nga udhëtarët.
“Ju nuk mund të keni një sistem ndërveprues në ditën zero”, por me kalimin e kohës do të shihen dhe përpunohen ngërçet, gjë që ndihmonin në hedhjen e bazave për pandeminë e ardhshme, tha Trilli.
Por, çfarë për njerëzit që nuk kanë telefona të mençur? Apo për familjet që nuk kanë pajisje teknologjike për secilin anëtar? Zyrtarët e IATA dhe të BE-së thonë se po punojnë për zgjidhje, përfshirë opsione të bazuara në letër./REL/
