Një gazetare shqiptare, e cila udhëtonte nga Tirana drejt Italisë, përmes aeroportit të Malpensas, jo vetëm që është refuzuar të hyjë në shtetin italian nga policia kufitare, por është mbajtur e izoluar për 27 orë.
Ngjarja ka ndodhur mëngjesin e 13 majit, vetëm dy ditë para se shteti fqinj të lehtësonte kriteret e hyrjes në Itali.
“Udhëtoja bashkë me motrën dhe kushërirën dhe i kishim të gjitha dokumentet, konform rregulloreve për udhëtarët që hyjnë në Itali”, rrëfen gazetarja Suadela Balliu, e cila u mbajt e mbyllur në aeroportin e Milanos. Qëllimi i vizitës tre ditore në Itali, vijon gazetarja, ishte një vizitë okulistike. Ndonëse një nga arsyet që shtetasit nga kategoria e vendeve E, ku bën pjesë edhe Shqipëria, është edhe ajo shëndetësore, duket se policia kufitare aeroportuale e Malpensas nuk e ka marrë në konsideratë.
“Përveç rezervimit të vizitës okulistike në një klinikë të specializuar italiane, kisha tamponin negativ për Covid-19 të 48 orëve të fundit, një ftesë nga im vëlla, me leje qëndrimi afatgjatë italiane dhe një formular vetëdeklarimi”, ka vijuar rrëfimin ajo.
Sipas oficerëve të policisë kufitare, vizita okulistike nuk ishte mjaftueshëm serioze ndonëse në aneksin e formave të vedeklarimitqë argumentojnë udhëtimin drejt Italisë, nuk ka asnjë hollësi se çfarë cilësohet arsye shëndetësore. Pretendimi i oficerëve të policisë kufitare ishte se duhej të kryhej karantinimi dhjetëditore, ndonëse gazetarja kishte biletën e kthimit të paguar dhe qëndrimi në shtetin italian ishte vetëm 72 orë.
“Kur i pyeta përse duhej karantinim për aq kohë sa shteti italian e specifikon që nga ky detyrim përjashtohen ata që qëndrojnë më pak se 120 orë, më thanë se kjo ishte e vlefshme vetëm për ata që udhëtojnë për arsye pune”, vijon Balliu, e cila shton se sipas dokumentit të lëshuar nga autoritetet italiane, nga detyrimi i karantimit 10 ditor dhe përsëritja e një testi molekular apo antigjen Covid-19 përjashtohen ata që hyjnë në Itali duke mos i kaluar 120 orë, për arsye pune, shëndeti apo arsye thelbësore. Kjo rrëzonte pretendimin e policisë kufitare. Bashkë me gazetaren, hyrja në Itali iu refuzua edhe kushërirës së saj 24 –vjeçare.
“Ndonëse në zyrat e policisë kufitare do të duhej të kryhej një verifikim i mëtejshëm, askush nuk na intervistoi për të dhënë argumentet tona, por në vend të kësaj kishte dyshime dhe paragjykime. Një oficer policie dyshoi nëse pasaporta ime ishte e rregullt, duke më komentuar se nuk njihesha pasi kisha ndryshuar ngjyrën e flokëve. Pasaporta mban vitin e lëshimit 2012”, thotë gazetarja, ndërsa iu desh të plotësonte një formular ku kërkoheshin detaje shumë personale si statusi civil apo nëse kishte apo jo fëmijë dhe kush ia kishte paguar biletën e udhëtimit.
“Një tjetër pretendim për “Respingimento alla frontiera” ishte mosbesimi i tyre për faktin se ne të dyja që u ndaluam ishim kushërira. Të gjithë shqiptarët janë kushërinj, thanë duke mos e marrë parasysh faktin se në Itali mund të udhëtojnë familjarët e personave që kanë një leje qëndrimi afatgjatë”, rrëfen më tej gazetarja. Ajo është e mendimit se gjithçka ishte çështje interpretimi dhe jo mungese dokumentacioni. “Pasaporta ime është e mbushur me vula nga udhëtimet e mëhershme në Itali, ku maksimumi i qëndrimit ka qenë dy javë dhe kryesisht për arsye turizmi. Kushërira ime kishte për më tepër një vizë studentore të Bashkimit Europian, në kuadër të shkëmbimit Erasmus. Por këto nuk mjaftuan që ata të thoshin se shumë shqiptarë përdorin arsyet shëndetësore dhe hyjnë në Itali për motive të tjera. Për tri ditë qëndrim, nuk do të kisha kohë edhe po të doja të bëja turisten”, rrëfen ajo e indinjuar, duke shtuar se në fakt kishte shumë shqiptarë të tjerë që kishin qëllime shëndetësore apo vizita tek familjarët dhe atyre nuk iu tha se duhet të bënin karantinë 10 ditore.
Por ky ishte vetëm fillimi i ngjarjes, të cilën gazetarja dhe kushërira e saj e përshkruajnë si tronditëse. Pasi u dhanë në dorë formularin e zmbrapsjes në kufi, u thanë se do t’u konfiskonin edhe celularët dhe do t’i transferonin në një ambient tjetër, ku do të qëndronin deri në kthimin mbrapsht, me fluturimin e parë drejt Rinasit.
“Ndonëse u thamë të kërkonin një fluturim të po asaj dite, të cilin do ta paguanim vetë, na u përgjigjën që ishte e pamundur, pasi pasaportat tona ishin të sekuestruara. U përgjigjën negativisht edhe ndaj kërkesës për të na çuar në një hotel, deri në fluturimin e kthimit, të cilin sugjeruam ta paguanim vetë”.
Ndonëse motrës së gazetares, me profesion avokate dhe me leje qëndrimi italiane i thanë se do t’i dërgonin dy shtetaset e ndaluara në një lloj hoteli, pa pagesë, dy shqiptaret u çuan në disa ambiente të fshehta ku u mbajtën të mbyllura për 27 orë nën vëzhgimin e policisë dhe survejimin e kamerave.
“Na morën telefonat me pretekstin se nuk lejoheshin pasi aty brenda ku po na çonin, kishte ndodhur të kishte edhe meshkuj maniakë që u bënin fotografi vajzave të bukura. Kështu i tha një oficere grua kushërirës sime, duke e komfortuar të mos kishte frikë nëse do të kishte aty brenda ndonjë maniak, sepse na mbronte policia”.
Pas kontrollit fizik, nuk iu lanë të merrnin bagazhet e dorës dhe as portofolin. “I vetmi komunikimi ishte një telefon publik, me monedha ku mund të telefononim familjarët”, vijon ajo rrëfimin, duke përshkruar ambientin ku u mbajt e mbyllur për më shumë se një ditë. Ambienti ishte pa ndriçim natyral, pa dritare dhe nga i cili nuk mund të dilje, as për të marrë ajër.
“Një oficer, nga ata që na ruanin na tha se jo vetëm që nuk ishte burg, por ishte ambient luksi, pasi në vende të tjera të BE-së të mbyllnin në të tilla raste, në qeli”.
Të mbyllura aty brenda prej orës 8:30 të mëngjesit, do të duhej të kalonin edhe natën pasi fluturimi më i afërt u tha se ishte ai i së nesërmes së 14 majit, në orën 11:30. Dy anekse në atë ambient, ku kishte edhe një sallë pritjeje dhe tualete, shërbenin për fjetje. “Për shtretër kishin vënë ca që u ngjanin më shumë barela apo shezlongëve dhe duhej të luteshe shumë për të marrë një batanije shtesë, megjithëse kondicionerët e kishin ftohur shumë ambientin aty brenda”.
Gazetarja thotë se u njoftua më vonë nga familjarët, me të cilët komunikonte nga telefoni publik brenda ambientit të izoluar, kishte pasur dy fluturime Malpensa-Tiranë . Njëri prej të cilëve ishte me të njëjtën kompani ajrore që kishim udhëtuar dhe ishte në orën 10:40 të mëngjesit të 13 majit, pak pasi policia kufitare vendosi Zmbrapsjen në Kufi.
Në ambientet e izolimit ishin gjithsej tre shtetase shqiptare, ku veç gazetares dhe kushërirës së saj ndodhej edhe një grua e re, e cila po udhëtonte për në çështje gjyqësore. “Arsyet e zmbrapsjes së saj ishin të ndryshme nga tonat. Kishte shkelur afatin 90 ditor të qëndrimit në shtetin italian. Por ajo tha se kjo kishte ndodhur pranverën e vitit të kaluar, ku Italia ishte në izolim dhe nuk kishte asnjë mjet udhëtimi drejt Shqipërisë”.
Por nga hulumtimet që thotë se bëri me t’u kthyer në Shqipëri, një praktikë e tillë nga policia kufitare aeroportuale në Itali, ishte e zakonshme. Studimi i botuar në janar 2021, nga Shoqata për Studime Juridike mbi Emigracionin, njohur si (ASGI) kishte marrë në shqyrtim raste të dy viteve të fundit, që do të thoshte se praktika të tilla janë ndjekur edhe përpara kushteve të pandemisë. Studimi në fjalë kishte hyrë në kontakt me shumë shtetas të huaj, të ndaluar në zonat e transitit aeroportual në pritje për t’u kthyer mbrapsht.
Është e dukshme, vijon raporti, që shtetasit e huaj që gjenden në zonat e transitit janë titullarë të të gjithë të drejtave themelore, mes tyre edhe e drejta për të kërkuar azil, e drejta e mbrojtjes, lirisë vetjake dhe sigurisë dhe të mos u nënshtrohen trajtimeve çnjerëzore apo degraduese. Përdorimi sistematik i praktikave të dëmshme të shtetasve të huaj është bërë e mundur nga fakti se zona të tilla janë nën kontrollin ekskluziv të autoriteteve kufitare. Organizatat që do të duhet, të garantonin respektimin e të drejtave të shtetasve të huaj, nuk kanë mundësi të hyjnë në zonat e sigurisë në të cilat mbahen shtetasit e huaj dhe këta të fundit nuk kanë mundësi të kontaktojnë më mënyrë autonome.
Sipas raportit, abuzime të tilla mund të kenë efekte jashtëzakonisht të rënda në jetët e shtetasve të huaj. Personat e refuzuar në kufirin aeroportual gjenden të detyruar të presin në zonat e sigurisë në zonat e transitit, që kompania ajrore me të cilën kanë mbërritur në Itali t’i kthejë në shtetin e nisjes. Në disa raste, thekson raporti, kjo pritje mund të zgjasë edhe disa ditë.
Ndërkohë personat mbahen në mënyrë arbitrare në kushte tejet të papërshtatshme dhe në mungesë të garancive thelbësore. Me pak fjalë u mohohet liria personale.
Ndalimi bëhet, në vende të papërshtatshme për mbajtje, të izoluar nga bota e jashtme, pa akses në ajër të hapur me pak mundësi për t’u konsultuar me një person të ligjit, pa pasur ndaj tij asnjë urdhër ndalimi dhe pa u bërë e vlefshme kjo nga një gjykatës.
“Motra ime u dërgoi e-mail një sërë instucionesh për të kërkuar sqarim të mëtejshëm për kushtet e ndalimit tonë aty”, vijon gazetarja.
Emaile drejtuar policisë kufitare aeroportuale të Malspensas, ambasadës shqiptare në Romë, konsullatës shqiptare në Milano që për fat të keq kishin pushim zyrtar me rastin e festës së Fiter Bajramit, policisë së shtetit italian, prefekturës së Milanos, ministrisë së Punëve të Jashtme në Itali, ministrisë së Punëve të Brendshme, Zyra e Emigracionit. Asnjë përgjigje në këmbim, deri të dielën e 16 majit, dita kur siç thotë gazetarja kishte planifikuar kthimin në Shqipëri.
“Për italianët ishte thjesht fati ynë i keq dhe na këshillonin të mos ekzagjeronim, ndonëse na kishin hequr lirinë për 27 orë. Kur u thashë se do të shkruaja rreth kësaj përvoje të tmerrshme sapo të kthehesha në vendin time, menduan se do të bëhej fjalë për një recension negativ. A thua sikur bëhej fjalë për një turiste të pakënaqur me shërbimin. Isha një shtetase shqiptare, së cilës iu dhunuan të drejtat themelore të njeriut”.
Kryeministri shqiptar e cilëson skizofrenike zvarritjen e unionit për çeljen e negociatave, ndonëse vetëm pak ditë më parë nga Firence e pohoi se vendi nuk qe gati për të hynë në Bashkimin Europian. Dy vite më parë ishin çështje të politikave të brendshme me Francën dhe presidentin Macron që vuri veton kundër çeljes së negociatave me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut.
Por, derisa Shqipëria të plotësojë kushtet e derisa Këshilli Europës që u rikujtua për dy vendet e Ballkanit, më shumë se një vit nga shpallja e pandemisë globale, shqiptarët do të trajtohen si qytetarë të botës së dytë, do të duhet të kalojnë në një tjetër hyrje ndryshe nga ajo për shtetasit e BE-së apo ata të vendeve të botës së parë. Shqiptarët do të shihen me dyshim, do të kthehen mbrapsht me një të rënë të lapsit nga policia kufitare, që nuk do t’ia dijë për shpenzimet e as për stresin e pësuar. ““Chissà perché non fanno entrare l’Albania in unione europea, lei sa meglio di me il perché”, iu përgjigj sime motre një prej oficerëve në dyert e zyrës së policisë kufitare”, thotë gazetarja ,duke përfunduar se e pa dritën e diellit pas 27 orëve, ndërsa pasaportën e saj e mori në dorë vetën në zyrën e policisë kufitarem në aeroportin e Rinasit.
Nëse shteti italian është në të drejtën e tij – edhe kur bazohet në interpretime në vend të dokumentacionit – të të mos lejojë hyrjën e të të kthejë mbrapsht, do të duhet t’u sqaronte shtetasve të huaj arsyen e ndalimit dhe izolimit dhe të bënte të mundur respektimin e të drejtave të njeriut.
